Morgunblaðið - 27.09.2014, Síða 24

24 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2014
  





 






  

 
    


 

 
 


  
! " ##$%&'('
))) 
*
BAKSVIÐ
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Samtök íslamista, sem kalla sig nú
„Ríki íslams“, komu fram á sjónar-
sviðið í Írak árið 2006 og kenningar
þeirra eiga rætur að rekja til svo-
nefndra wahabíta, íslamsks strang-
trúarflokks súnníta sem kom fram í
Sádi-Arabíu á átjándu öld.
Eins og íslamistarnir, sem hafa
náð stórum svæðum í Sýrlandi og
Írak á sitt vald, urðu wahabítarnir
fljótlega illræmdir fyrir að drepa
unnvörpum þá sem ekki vildu sætta
sig við túlkun þeirra á kennisetning-
um Múhameðs spámanns. Wahabít-
ar leggja áherslu á skyldu múslíma
til að hjálpa fátækum en einnig á
fyrirmæli eins og þau að konur skuli
standa skör lægra karlmönnum, eigi
að hylja sig kufli og megi ekki aka
bíl. Konungsfjölskyldan í Sádi-Arab-
íu hefur alltaf stutt wahabíta sem
urðu því mjög áhrifamiklir þegar
konungsríkið var stofnað árið 1932.
Stjórnvöld í arabaríkjunum við
Persaflóa hafa lagst gegn samtökum
íslamistanna sem hafa lýst yfir stofn-
un kalífadæmis á yfirráðasvæðum
sínum í Sýrlandi og Írak. Ráðamenn-
irnir í arabaríkjunum óttast að sam-
tökin fái marga íbúa landanna til liðs
við sig og ráðist jafnvel á þau. Araba-
ríkin hafa því tekið þátt í loftárásum
Bandaríkjahers á liðsmenn samtak-
anna.
„Ótamdir wahabítar“
Það er því nokkuð vandræðalegt
fyrir ráðamennina í Sádi-Arabíu að
íslamistarnir skuli hampa kenning-
um wahabíta, meðal annars í skólum
á yfirráðasvæðum þeirra.
Bernard Haykel, prófessor við
Princeton-háskóla og sérfræðingur í
málefnum Miðausturlanda, telur að
íslamistarnir í Ríki íslams dragi
meiri dám af wahabítum en öðrum
trúarhópum súnníta. „Þeir eru nokk-
urs konar ótamdir wahabítar,“ hefur
The New York Times eftir honum.
Haykel segir að leiðtogar Ríkis ísl-
ams (ýmist skammstafað IS, ISIS
eða ISIL á ensku) hafi ekki sömu af-
stöðu til ofbeldis og hryðjuverka-
samtökin al-Qaeda. Fylgismenn al-
Qaeda telji að múslímaríkin hafi látið
leiðast út guðleysi eða villutrú með
fylgispekt við Vesturlönd og líti á of-
beldi og hryðjuverk sem tæki til
bjarga múslímalöndunum. Öðru máli
gegni um liðsmenn Ríkis íslams sem
telji ofbeldið nauðsynlegt til að
„hreinsa og göfga“ samfélag hinna
trúuðu, líkt og wahabítarnir forðum.
„Ofbeldi er hluti af hugmynda-
fræði þeirra,“ hefur The New York
Times eftir Haykel. „Í huga fylgis-
manna al-Qaeda er ofbeldi leið að
settu marki; í huga ISIS-manna er
það markmið í sjálfu sér.“
Hatast við aðra íslamista
Ofbeldi vígasveita íslamistanna í
Sýrlandi og Írak hefur einkennst af
skefjalausri grimmd. Vígamennirnir
hafa herjað á aðra trúarhópa, svo
sem kristna menn og sjíta og jafnvel
súnníta sem sætta sig ekki við túlkun
þeirra á boðskap Múhameðs spá-
manns. Vígasveitirnar hafa framið
fjöldamorð, pyntað og hálshöggvið
fólk og tugum þúsunda „trúleys-
ingja“ hefur verið stökkt á flótta.
Þeir sem ekki vilja ganga til liðs við
þá eða viðurkenna ekki kenningar
þeirra eru álitnir réttdræpir óvinir.
Leiðtogar Ríkis íslams líta jafnvel
á aðra íslamista sem villutrúarmenn
og þar með óvini sína. Til að mynda
hatast þeir við leiðtoga Hamas-sam-
taka Palestínumanna sem stefna að
því að stofna íslamskt ríki í allri Pal-
estínu. Þeir telja leiðtoga Hamas
verðskulda dauðarefsingu vegna
þess að þeir sömdu um vopnahlé við
Ísraela.
Samtök íslamistanna í Sýrlandi og
Írak eru ekki þau einu sem stefna að
AFP
Á flótta Sýrlenskir Kúrdar við landamærin að Tyrklandi eftir að hafa flúið þangað vegna grimmdarverka vígasveita samtakanna Ríkis íslams.
Ofbeldið markmið í sjálfu sér
 Samtökin Ríki íslams að ýmsu leyti ólík öðrum samtökum íslamista  Hugmyndir þeirra taldar eiga
rætur að rekja til wahabíta  Líta á alla sem sætta sig ekki við kenningar þeirra sem réttdræpa óvini
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Abu Bakr al-Baghdadi er stríðsnafn
43 ára íslamsks fræðimanns, sem
þótti sérlega markheppinn í fótbolta
á yngri árum sínum, en varð seinna
einn af skæðustu hryðjuverkafor-
ingjum heims. Hann er nú leiðtogi
samtaka íslamista, Ríkis íslams, sem
hafa lýst yfir stofnun kalífadæmis á
yfirráðasvæðum sínum í Sýrlandi og
Írak. Síðan hafa fylgismenn hans
nefnt hann Ibrahim kalífa.
Baghdadi fæddist í borginni Sam-
arra árið 1971 og fékk nafnið Awwad
Ibrahim Ali al-Badri al-Samarrai.
Hann er kominn af klerkum úr röð-
um súnníta og ólst upp í Samarra en
hóf ungur nám í Bagdad.
Þeir sem kynntust Baghdadi í
höfuðborginni segja að hann hafi
verið feiminn og hlédrægur náms-
maður. Hann er sagður hafa verið
mikill markaskorari í fótboltaliði
ungmenna sem sóttu mosku hans í
Bagdad.
„Hann var okkar Messi í fótbolt-
anum,“ hefur breska blaðið The
Daily Telegraph eftir Abu Ali, einum
leikmanna liðsins. „Hann var bestur
í liðinu okkar.“
Abu Ali segir að Baghdadi hafi
leigt herbergi í húsi við mosku í
Tobchi, fátækrahverfi í höfuðborg-
inni. „Hann kom til Tobchi þegar
hann var átján ára. Hann var hæg-
látur maður, mjög hæverskur.“
Baghdadi stundaði nám við Ísl-
amska háskólann í Bagdad og
stjórnaði bænum í mosku sinni á
námsárunum. Hann lauk doktors-
prófi og sérhæfði sig í íslamskri
menningu, sögu, sjaría-lögum og
réttarheimspeki. Fylgismenn hans
segja að hann sé einnig skáld.
Eftir að náminu lauk kvæntist
Baghdadi og tæpu ári síðar eign-
uðust hjónin son. Þegar innrásin í
Írak var gerð árið 2003 undir for-
ystu Bandaríkjahers lifði Baghdadi
enn venjulegu fjölskyldulífi í höfuð-
borginni, að sögn borgarbúa sem
þekktu hann. Hann fór þaðan um ári
síðar eftir að hafa átt í deilum við
eiganda moskunnar og íbúðar sem
hann leigði. Bandaríski herinn hand-
tók hann seint á árinu 2005 og sakaði
hann um að hafa tekið þátt í pynt-
ingum og manndrápum vopnaðs
Maðurinn sem
kallar sig kalífa
 Var hlédrægur og hæverskur náms-
maður  „Var okkar Messi í fótbolta“