Morgunblaðið - 27.09.2014, Qupperneq 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2014
Peysufatadagur Reynir Jónasson harmónikuleikari sá um að halda uppi fjörinu á árlegum Peysufatadegi Kvennaskólans í Reykjavík þar sem nemendur heimsóttu vistfólk á Grund.
Ómar
Nú liggja nið-
urstöður skýrslu
Barnavernd-
arstofu fyrir árin
2012 og 2013 fyrir.
Þar kemur fram
greinileg aukning
á tilkynningum til
yfirvalda á milli ár-
anna eða 8%. Til-
kynningarnar
vörðuðu 4.880 börn
árið 2013 og voru þar drengir
í meirihluta tilfella. Þá fjölgar
tilkynningum í Reykjavík um
12% og á landsbyggðinni um
10%, en fækkar aðeins í ná-
grenni við Reykjavík. Mál
69% barna sem tilkynnt var
um á árinu 2013 fóru í könnun
eða voru opin barnavernd-
armál. Þetta hlutfall hefur
farið vaxandi á síðustu árum,
en t.d. var það 60% árið 2011.
Það þarf að líta það alvar-
legum augum að ekki sé vitað
hvort þessi aukning stafi ná-
kvæmlega af meira svigrúmi
barnaverndarnefndar til þess
að kanna mál og/eða hvort
málin séu nú alvarlegri en
fyrr, sér í lagi þegar um er að
ræða eins alvarlegan mála-
flokk og raun er.
Samvinna þings og þjóða
Á Norðurlöndum hefur Ís-
land vakið athygli fyrir vinnu
sína í félags- og barnavernd-
arþjónustu, árangur þeirra
verkefna hefur sýnt okkur
fram á hve mikilvægt er að
vinna forvarnarstarf og grípa
strax í taum-
ana þegar að
eitthvað fer
miður. Margir
fagaðilar hafa
komið til lands-
ins til að kynna
sér þá vinnu.
Þarna er gott
dæmi um
styrkleika eins
lands á sér-
stöku sviði sem
vel er hægt að
miða áfram til
annarra landa og þau geti
nýtt sér í sinni vinnu.
Þingmenn eiga stóran þátt
í velferð barna, það er okkar
hlutverk að búa til umhverfi
þar sem forvarnir, inngrip
sem fyrst og góð úrræði eigi
sem greiðasta leið. Í skýrslu
Barnaverndarstofu kemur
fram að börnum á Stuðlum og
öðrum meðferðarheimilum
hefur fækkað í kjölfar auk-
innar meðferðar barna í nær-
umhverfi þeirra. Hluti af
skyldu okkar alþingismanna
er að vernd barna nái virki-
lega til þeirra og utan um þau
en endi ekki við þröskuld
heimilanna.
»Mál 69% barna,
sem tilkynnt
voru á árinu 2013,
fóru í könnun eða
voru opin barna-
verndarmál.
Jóhanna María
Sigmundsdóttir
Höfundur er alþingismaður.
Vaxandi tölur
Eftir Jóhönnu
Maríu Sigmunds-
dóttur
Í 235. gr. al-
mennra hegn-
ingarlaga er
kveðið svo á að
aðdróttanir, sem
verða muni virð-
ingu manns til
hnekkis, eða
dreifing slíka
aðdróttana, feli í
sér refsivert
brot gagnvart
þeim sem ummælum er
beint að. Á árinu 2012 drótt-
aði Þorvaldur Gylfason pró-
fessor því að mér að ég hefði
samið eina af kærunum, sem
bárust til Hæstaréttar um
gildi kosninga til svonefnds
stjórnlagaþings á árinu 2010.
Síðan hefði ég stýrt af-
greiðslu málsins í réttinum á
þá lund að kosningin hefði
verið talin ógild með ákvörð-
un í janúar 2011. Hann birti
aðdróttun sína í grein í rit-
röð háskólans í München í
Þýskalandi. Ef ég hefði gert
það sem prófessorinn drótt-
aði að mér, hefði ég gerst
sekur um refsiverða hátt-
semi í embætti mínu sem
dómari við Hæstarétt Ís-
lands.
Mér fannst ég ekki geta
setið undir þessu. Komu þar
bæði til álita persónulegir
hagsmunir mínir og einnig
Hæstaréttar Íslands, þar
sem í dylgjum prófessorsins
fólst að hinir dómararnir
fimm hefðu lotið vilja mínum
í málinu fremur en sínum
eigin. Ég höfð-
aði því meið-
yrðamál á
hendur prófess-
ornum. Hann
var sýknaður af
kröfum mínum
í Héraðsdómi
Reykjavíkur í
febrúar á þessu
ári. Ég áfrýjaði
til Hæstaréttar
og var þar
dæmt í málinu
sl. fimmtudag,
25. september.
Ekki þótti við hæfi að
fastskipaðir dómarar í
Hæstarétti dæmdu í þessu
máli. Yfirstjórn réttarins tók
þá ákvörðun að þrír héraðs-
dómarar skyldu dæma. Þeir
voru sóttir til Héraðsdóms
Reykjavíkur, þrátt fyrir að
starfsbróðir dómaranna við
þann dómstól hefði kveðið
upp hinn áfrýjaða dóm.
Skrítið. Vonandi hafa þeir
ekki verið búnir að ræða
málið í þaula við starfs-
bróður sinn á kaffistofunni í
dómhúsinu við Lækjartorg.
Niðurstaða þeirra kom mér
ekki á óvart. Þeir staðfestu
héraðsdóminn.
Aðalástæða þess að ég
sting niður penna um þenn-
an dóm þremenninganna er
það sem birtist í forsendum
hans. Þar segir meðal ann-
ars svo í lokakaflanum:
„Aðaláfrýjandi [JSG] gaf
kost á sér til trúnaðarstarfa í
þágu almennings. Hefur
hann á löngum starfsferli
sínum, meðal annars á þeim
tíma er hann var skipaður
hæstaréttardómari, tekið
virkan þátt í þjóðfélags-
umræðu um ýmis málefni og
verið talsmaður þess að
dómarar verði að þola gagn-
rýni á störf sín á opinberum
vettvangi. Þegar alls þessa
er gætt verður ekki séð að
gagnáfrýjandi [ÞG] hafi með
ummælum sínum vegið svo
að æru aðaláfrýjanda að það
hafi farið út fyrir mörk leyfi-
legrar tjáningar …“
Telja má að í textanum
felist bein ráðagerð um að
öðruvísi hefði verið dæmt ef
einhver annar en ég hefði
þurft að sæta aðdróttunum
prófessorsins. Það er líka
kostulegt að sjá þrjá lög-
fræðinga sameiginlega líkja
dylgjum um refsiverða mis-
notkun dómsvalds í Hæsta-
rétti við gagnrýni á opinber
störf dómara. Þeim sem lesa
þetta getur ekki dulist að
dómurunum er ekki sjálfrátt.
Þeir hljóta að eiga einhver
persónuleg erindi við mig.
Það er svo líka frekar
fyndin staðfesting dóm-
aranna þriggja á lögmæti
starfshátta Gróu á Leiti, því
þeir segja í dómi sínum:
„Gagnáfrýjandi [ÞG] tók
því enga afstöðu til sann-
leiksgildis orðrómsins en fól
lesendum að álykta um það.“
Er þetta ekki bara dásam-
legt. Orðrómurinn sem þeir
tala um var lítill dálkur í
svonefndu Sandkorni DV,
sem prófessorinn hefði svo
sem eins og hver annar get-
að komið þar á framfæri.
Raunar gengu umstefnd um-
mæli hans lengra en dálk-
urinn því hann sagði að orð-
rómur væri meðal
lögfræðinga sem hefðu sér-
hæft sig í að greina höfunda
lagalegra texta. Ekkert var
um það í dálki DV.
Kannski telja héraðsdóm-
ararnir Símon Sigvaldason,
Ásmundur Helgason og
Ragnhildur Harðardóttir sig
hafa aukið líkur sínar á að
hljóta dómaraembætti í
Hæstarétti á næstunni með
þessu afreksverki sínu. Þau
halda áreiðanlega að fram-
takið hafi verið þóknanlegt
þeim sem þau telja að þar
ráði mestu í reynd. Þau hafa
að minnsta kosti sýnt að
hefðbundin lagaleg aðferð
tefur þau ekki frá að komast
að þóknanlegum nið-
urstöðum.
Hvenær ætlar þetta fólk
að skilja að það er að skrifa
ömurlega sögu sjálfs sín sem
dómarar með því að misnota
dómsvald sitt á svo gagn-
sæjan hátt sem hér er raun-
in? Spyr sá sem ekki veit.
Eftir Jón
Steinar
Gunnlaugsson
» Telja má að í
textanum felist
bein ráðagerð um
að öðruvísi hefði
verið dæmt ef ein-
hver annar en ég
hefði þurft að sæta
aðdróttunum pró-
fessorsins.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Höfundur er lögfræðingur.
Verðandi hæstaréttardómarar?