Fréttir - Eyjafréttir - 19.10.2000, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 19. október2000
Fréttir
13
Lúðvík Bergvinsson skrifar:
Makalaus ákvörðun
um sameiningu Land-
Búnaðarbankans
-Undarlegt hlutskipti ráðherra neytenda- og samkeppnismála
Það er erfitt að ímynda sér dapurlegra
hlutskipti nokkurs ráðherra neytenda-
og samkeppnismála en að vera send út
af örkinni í því skyni að sannfæra
almenning um að sameining fyrir-
tækja á fákeppnismarkaði sé lykillinn
að bættri þjónustu og lægra verði til
almennings. Ef sagan hefur kennt
okkur eitthvað, er það að einokun og
fákeppni greiðir almenningur dým
verði í formi okurverða og lélegrar
þjónustu.
íslenskur bankamarkaður
íslenskur bankamarkaður er fá-
keppnismarkaður. Þar má því líka
fínna hæstu útlánsvexti og þjónustu-
gjöld í V-Evrópu. Líklega er vaxta-
munur á kjörvöxtum bankalána á
Islandi og annarra OECD ríkja nú um
stundir u.þ.b. 6-7%. Við þessar að-
stæður leyfir ráðherra neytenda- og
samkeppnismála, Valgerður Sverris-
dóttir, sér að koma fram fyrir alþjóð
og tilkynna um nauðsyn þess að
fækka bönkum, sameina Lands- og
Búnaðarbanka; það sé lykillinn að
lægri vöxtum og betri þjónustu. Hér
hefur öllu verið snúið á hvolf. Menn
fækka ekki keppinautum til að auka
samkeppni; eða stuðla að lægri verð-
um, hvað þá á fákeppnismarkaði.
Fækkun keppinauta hefur þveröfug
áhrif. Hún leiðir til þess að almenn-
ingur og fyrirtæki hér landi borga
hærri vexú og fá verri þjónustu en ella.
Hefur ráðherra neytenda ekkert fylgst
með því hvað gerst hefur á öðrum
fákeppnismörkuðum, eins og olíú-,
trygginga- og matvörumarkaði? Vill
hún kannski líka renna oltu- og
tryggingafélögunum saman til þess að
auka samkeppni og bæta þjónustu?
Telur ráðherrann eða ríkistjómin það
virkilega til hagsbóta fyrir almenning
hér á landi að fákeppni sé aukin eða er
þetta enn eitt dæmið um, þar sem hin
sterku peningaöfl innan Sjálfstæðis-
flokksins ráða för? Hlutverk Fram-
sóknar virðist ekki stórt í þeim leik;
það helst að taka að sér það hlutverk
fyrir íhaldið að sannfæra almenning
um að svart sé hvítt; er mögulegt að fá
betri vin!!
Hagræðing?
Mikið hefur verið rætt um hagræðingu
í tengslum við umræddan bankasam-
mna. Það kann vel að vera að ein-
hverjir fjármunir sparist. Aðalatriðið
er hins vegar að vegna þeirrar sam-
keppni sem tapast mun sú hagræðing,
ef einhver er, örugglega ekki skila sér
til neytenda; þar munu væntanlegir
eigendur fyrst komast að. Hefur sam-
keppnisráðherrann gleymt því að
samkeppnin er besta aðferðin til að
tryggja hagræðingu og að slík hagræð-
ing skili sér til fólksins í landinu?
Neytendur munu því ekki hagnast á
þessari sameiningu og hljóta spyrja,
erinda hvers gengur ráðherra þeirra?
Enn fremur verður að segja þá sögu
eins og hún er að það er ekki
tilhlökkunarefni fyrir starfsfólk þess-
ara fyrirtækja að vita til þess að þeir
muni eiga starf sitt undir pólitíkusum,
þegar kemur að því að hagræða, sem á
mannamáli þýðir uppsagnir starfs-
fólks.
Niðurlag
Þegar við horfum til þess í fyrsta lagi,
að ekkert liggur fyrir um að þessi
aðferðafræði leiði til þess að ríkis-
sjóður fái meira í sinn hlut, komi til
sölu. I öðm lagi sýna allar rannsóknir
fram á að þar sem bankar hafa verið
sameinaðir hefur það ekki leitt til lægri
vaxta og þjónustugjalda, virðist ein-
boðið að eitthvað annað liggi að baki
þeirri ákvörðun ríkisstjómarinnar að
sameina bankana. Hvað getur það
verið? Það skyldi þó ekki vera að
fjármálaöfl innan beggja flokkanna
hafi knúið forystumenn flokkanna til
að fara þessa leið í þeirri von að
klófesta megi stærri feng í einu lagi?!
Það hefur gerst áður. Það er hins
vegar augljóst að það em aðrir hags-
munir en neytenda sem þama eru í
fyrirrúmi, því ráðherra bankamála er
fullkunnugt um að þegar sammni
Islandsbanka og FB A var samþykktur
var það gert á þeirri forsendu að
sameiningin skaðaði ekki hefðbundna
viðskiptabankastarfsemi þ.e.a.s. innlán
og útlán til einstaklinga og minni
fyrirtækja. Það var forsenda þess að
samruninn var heimilaður. Það þarf
engan snilling til að átta sig á því að
hér eiga andstæð sjónarmið við. Það
er því ekki nema von að spurt sé, hvað
gengur ríkisstjóminni til?
Höfundur er a’.inngismaöur.
Sigurður Oddur Friðriksson skrifar:
Smurningur í „Dýrey"
f stuttu máli
langar mig til
að segja frá
ótrúlegu
atviki sem ég
lenti í. Þann
8. sept. sl. fór
ég í eina af
bygginga-
vömversl-
unum
bæjarins til að
kaupa
gúmmíborða
í fræsaða
gluggalista. Ég, náttúmlega gmnlaus,
ætlaði að styrkja mína heimabyggð og
versla í Eyjum. Keypti ég 134 metra
af áðumefndum borða og auk þess
gluggalista, skrúfur og fleira til-
heyrandi. Gúmmíborðinn kostaði 148
kr. metrinn og var það stærsta
upphæðin í pakkanum en heildar-
upphæðin var 19.832 kr. Fannst mér
verðið á borðunum frekar hátt en
hugsaði ekki meira út í það þar sem ári
áður hafði ég unnið við að gleija heilt
hús og var borðinn þá á svipuðu verði,
eða í kringum 150 kr. metrinn. En á
mánudeginum á eftir kannaði ég verð
á alveg eins borðum í Tréverki og
verslunum í Reykjavík. Þá kom
eftirfarandi í ljós:
Byko 78 kr.
Tréverk 80 kr.
Húsasmiðjan 83 kr.
Húsey 148 kr. (98 kr)
Sami borðinn, sami framleiðandinn,
allt nákvæmlega eins. Þar af leiðandi
tók ég mína 134 metra af borðum,
sem hlutu að vera úr gulli, miðað við
verðið, og skilaði þeim. Afgreiðslu-
mennimir tóku við borðunum en
sögðu að ég þyrfti að eiga þetta við
eigandann og gáfu mér upp
símanúmer hans. Eftir margar til-
raunir náði ég í hann og var honum
brugðið. Hann vissi náttúrulega ekki
neitt og sagði: „Þetta hlýtur að vera
vitlaust verðmerkt, þetta hljóta að vera
mistök.“ Þetta hefur þá verið vitlaust
verðmerkt í langan tíma (a.m.k. eitt
ár). Ekki vildi hann gera neitt veður
úr þessu og ég skyldi fá borðann á 80
kr. metrann, eins og í Tréverki. Ég
sættist á það en heila viku tók það mig
að ná aftur tali af eigandanum. Þá
brást hann við, eins og svo oft áður,
með hroka og látum, sagðist nú ætla
að sýna mér ruglið í sjálfum mér og
kom með tvær mismunandi gerðir
gúmmíborða. Auðvitað var hans gerð
miklu betri en hin sem Tréverk átti að
vera að selja (að hans sögn). En ég
var búinn að kynna mér málið vel,
(annað en eigandinn) og sýndi fram á
tvo borða sem voru sinn úr hvorri
versluninni og viti menn, þeir voru
nákvæmlega eins, allt nema verðið.
Hreytti hann síðan í mig mismun-
inum, 8.200 kr., og kallaði síðan á eftir
mér á leið minni út úr búðinni:
„Tréverk er að selja þetta allt of ódýrt
og það er þeirra tap.“ Reyndar er nú
búið að lækka verðið á borðunum
niður í 98 kr. En hellingur af vömm er
enn á uppsprengdu verði og ekki
langar mig til að versla í búð þar sem
alltaf er ýtt á plústakkann og enginn
veit hvað hlutimir í rauninni eiga að
kosta.
Það er skrýtið að alltaf þurfi einhver
leiðindi til að rétta vöruverðið komi í
ljós. Þetta er skrýtinn verslunarmáti
og svona hrokamenn eiga ekki heima
í þjónustu.
Sigurður Oddur Friðriksson
Vilhjálmur Bjarnason skrifar:
I minningu
Sigurðar
Einarssonar
ísland er lítið land og íbúamir em,
þegar allt kemur til alls, ein stór fjöl-
skylda. Þegar sorgin ber að dymm
þá finnum við til með þeim sem við
þekkjum. Fallinn er í valinn á miðj-
um aldri og frá hálfnuðu lífsstarfi
Sigurður Einarsson, forstjóri ísfélags
Vestmannaeyja hf„ eftir stutta en
óvægna baráttu. Samferðamenn
setur hljóða.
Allt í kringum landið byggist
mannlífið og atvinnulífið á sjávar-
fangi. Hvemig fiskast? Hvemig er
verðið á afurðum? Ef vel veiðist og
verðið er hátt, þá er mannlífið
blómlegt. Að baki atvinnulífmu
standa menn sem vilja sjá hjólin
snúast, vilja að allir hafi nóg að gera
til að sem flestir geti notið sín.
Sigurður Einarsson var þannig
maður, hann var athafnamaður, sem
bar hag byggðarinnar sinnar í Vest-
mannaeyjum fyrir bijósti.
Sigurður Einarsson fæddist í
Reykjavík þann 1. nóvember 1950,
sonur hjónanna Svövu Agústsdóttur
og Einars Sigurðssonar útgerðar-
manns frá Vestmannaeyjum. Hann
var eldri bróðirinn í hópi átta systra,
samtals vom systkinin tíu. Sigurður
ólst upp í Reykjavík, rétt við mið-
bæinn og höfnina þar sem sjávar-
loftið lék um vanga. Ekki fór það þó
svo að hann legði fyrir sig sjó-
mennsku.
Sigurður fylgdi snemma föður
sínum í erindum útgerðar og fisk-
vinnslu auk þess sem hann vann í
Hraðfrystistöðinni í námsleyfum.
Eitt sumar dvaldi Sigurður í Boston
og stjómaði útgerð þriggja skipa á
síldveiðum úti fyrir ströndum Nýja
Englands. Ekkert skal um það sagt
hvort það var meðvituð ákvörðun
þeirra feðga að Sigurður hæfi störf
við fyrirtæki Einars en víst er að
Sigurður undirbjó sig undir lífs-
starfið strax í æsku.
Sigurður valdi sér námsgrein sem
kemur víða við í samfélaginu. Að
loknu stúdentsprófi hóf hann nám í
lögfræði og lauk embættisprófi með
góðum árangri á fjórum ámm. Það
er með því skemmsta á síðari ámm.
Hann skrifaði vandaða ritgerð um
flókið efni; „Um stofnun skaða-
bótaábyrgðar seljanda vegna galla í
kaupum um ákveðna eign, lausafé
og fasteign." Réttarheimildir um
þetta efhi em fyrst og fremst byggðar
á dómavenjum en ekki á laga-
setningu. Ritgerðin þykir góð
samantekt um þetta efni og birtist í
tveim hlutum í Úlfljóti, tímariti
laganema, á ámnum 1974 og 1975.
Til ritgerðarinnar er oft vitnað í
málflutningi, enda fátt aðgengilegt til
um efnið. Þrátt fyrir annir aflaði
Sigurður sér réttinda til málflutnings
í héraði en aldrei varð þó mál-
flutningur lífsstarf hans. Sigurður
taldi eðlilegra að treysta á sér-
hæfinguna og láta starfandi lögmenn
sjá um réttargæslu og málflutning
fyrir fyrirtæki sitt.
Sem fyrr segir þá hóf Sigurður
strax að námi loknu störf við út-
gerðarfyrirtæki föður síns. Þá voru
tímar þannig að eldgos hafði eytt
frystihúsinu í Vestmannaeyjum og
fiskimjölsverksmiðjan hafði
skemmst, húsið gengið til á undir-
stöðum og þræmar fyllst af hrauni
og ösku. Skömmu síðar féll Einar
Sigurðsson frá, 71 árs að aldri.
Teningunum var kastað og lífsstarf
Sigurðar varð í Vestmannaeyjum.
Fiskiskipaflotinn breyttist, loðnuskip
stækkuðu, vertíðarbátar vom yfir-
byggðir og skuttogarar öfluðu
hráefnis fyrir frystihúsin. Sigurður
tók þá ákvörðun að byggja rekst-
urinn á vönduðum vertíðarbátum og
stómm loðnuskipum. Þegar yfir lauk
stjómaði Sigurður átta vönduðum
skipum. Þungamiðjan í rekstrinum
er bræðsla loðnu og sfldar í endur-
nýjaðri verksmiðju auk frystingar
loðnu, sfldar og botnfiskafurða.
Fyrirtæki Sigurðar á sína föstu
kaupendur frystra loðnuafurða í
Japan.
Kynni okkar Sigurðar ná yfir 35
ár. Ég var 13 ára og hann 15 þegar
fundum okkar bar saman. Aldurs-
munur var mikill, tvö ár og heil
ferming! Hver svo sem trúir, þá vom
samskiptin ekki mikil vegna feimni
okkar beggja. Víst er að við vissum
af hvor öðmm á meðan á mennta-
skóla- og háskólanámi stóð. Svo bar
fundum okkar aftur saman úti í
Vestmannaeyjum þegar ég hóf störf
sem útibússtjóri Útvegsbankans í
Vestmannaeyjum. Þar hittust tveir
kappsfullir menn, annar vildi gera
mikið en hinn vildi verja hagsmuni
bankans. Stundum hvessti en undir
niðri var alltaf umhyggjan íyrir hvor
öðmm. Sigurður kenndi mér margt
sem ég ætla ekki að tíunda hér, ég
ætla að eiga það fyrir mig. Við áttum
oft góðar stundir saman og ég eign-
aðist trúnað hans. Eitt sinn sagði ég
honum að ég hefði keypt mynd í
Reykjavík af hliðinu á æskuheimili
hans á Bárugötunni. Þessa mynd
ætlaði ég honum! Sigurður var fullur
efasemda en þegar hann sá myndina
varð hann aftur lítill strákur!
Ég minnist líka samfunda með
þeim hjónum, Guðbjörgu og Sig-
urði, á veitingastað á hóteli í
Stamford Connecticut. Ég spurði
þau hvort við ættum ekki að skreppa
í bfltúr og fara á Café Mozart í New
York að fá okkur rjómatertu og
súkkulaði? Það stafaði hlýju frá
þeim hjónum og þessi einfalda ferð
varð mér verðmæt minning.
Þegar Sigurður Einarsson er
metinn sem stjómandi þá er það ein-
falt. Hann var einstaklingshyggju-
maður sem fór sínar leiðir.
Ákvarðanir hans byggðust á íhugun
en ekki geðþótta. Hann vildi ráða
sjálfur í sínu fyrirtæki en hann vissi
að hann gat ekki ráðið öllu. Því valdi
hann sér samverkamenn sem hann
fól verk og treysti þeim fullkomlega.
Hann var góður húsbóndi á vinnu-
stað. Þegar hann sat í stjómum
fyrirtækja treysti hann stjómarfor-
manni og forstjóra þar til hann lýsti
ágreiningi og rökstuddi þá skoðanir
sínar. Hann var heill í öllu og vildi
sættir við alla.
Ég kveð Sigurð Einarsson með
þökk fyrir samfýlgdina. Hugur minn
er hjá Guðbjörgu, konu Sigurðar og
sonum þeirra. Guðbjörg er einstök
kona, sem hefur kennt okkur vinum
Sigurðar að takast á við söknuðinn.
Dagar lífsins glata lit þegar góður
drengur fellur. Far þú vel, vinur. Guð
geymi Sigurð Einarsson.