Fréttir - Eyjafréttir - 13.02.2003, Blaðsíða 16

16
Fréttir
Fimmtudagur 13. febrúar2003
Magnús Þór Hafeteinsson efeti maður Frjálslyndra í Suðurlandskjördæmi skrifar:
Leiðin úr táradalnum
í staðinn var treyst í blindni á tölur Norðmanna sem áttu mikilla og augljósra hagsmuna að gæta
með því að stunda hræðsluáróður til að koma böndum á veiðar þjóða á borð við íslendinga og
Færeyinga. Sjávarútvegsráðherra setti kvóta á kolmunnann þó hvergi væri fullkönnuð útbreiðsla
og stærð þessa fiskistofns sem er með þeim stærstu innan íslensku lögsögunnar. Miklum
hagsmunum var fómað vegna hreinnar fávisku. Kvótasetningar á keilu, löngu og ekki síst
skötusel, vom vægast sagt vafasamar fiskveiðistjómunaraðgerðir, byggðar á lítilli þekkingu um
raunvemlegt ástand þessarra stofna. Þetta hefur skýrast komið fram varðandi skötusehnn.
Aflabrögðin em víðast betri en áður og hann veiðist á áður óþekktum miðum.
Kvótasetning á þessa botnfiskstofna hefur vafalítið leitt til brottkasts og kvótasvindls, með
stjórtjóni fyrir þjóðarbúið. Sennilega vitum við enn minna en áður um ástand og útbreiðslu þeirra
nú, en áður en þeir vom settir í kvóta og aflinn kom þó allur á land.
Mikil alvara er á ferðum í
atvinnumálum
Vestmannaeyja.
Atvinnuleysi eykst og fólki
fækkar. Grunnstoðir
samfélagsins veikjast.
Svipaða sögu má segja
um mörg önnur
bæjarfélög. Fiskimiðin eru
ein helsta lífæð byggðar
og mannlífs með
ströndum Islands. An
þeirra væri ekki byggð á
stórum svæðum. Islenskar
sjávarbyggðir hafa flestar
látið stórlega á sjá
undanfarin ár. Enginn sem
fer um þær þarf að
velkjast í vafa um þetta.
Meginorsökin er að fólki
hefur ekki verið leyft að
njóta eðlilegs athafna-
frelsis til að lifa á helstu
auðlind sinni sem er hafið.
Utlitið er víða svart. Þó er
enn von. Niðurstaða
kosninganna í vor mun
skera úr um hvort bæta
megi þann hrikalega órétt
og niðurlægingu sem flest
af okkar stoltu
sjávarplássum hafa orðið
að þola mörg undanfarin
ár. I sjávarútvegsstefnu
Frjálslynda flokksins er að
finna raunhæfa leið til
að komast út úr vítahring
kvótakerfisins.
Réttmæt gagnrýni
Gagnrýni margra Vestmannaeyinga á
þann nýlega gjöming sjávarútvegs-
ráðherra að setja veiðar á kolmunna,
skötusel, keilu og löngu í kvóta er
réttmæt. Þetta vom meiri háttar afglöp.
Fiskifræðileg rök fýrir þessum kvóta-
setningum vom afskaplega slök.
Ekkert benti til að það þyrfti að setja
kolmunna í kvóta. Aflabrögð vom
góð. Nýliðun sú besta í sögunni.
Kolmunnastofninn þoldi veiðiálagið.
íslensk stjómvöld hafa leikið illa af sér
varðandi nýtingu hans. Rétt eftir að
íslendingar vom búnir að setja kvóta á
sínar veiðar, þá tilkynntu Norðmenn
að kolmunnastofninn væri í raun
helmingi stærri en þeir héldu fram
áður. Núverandi stjómarflokkar höfðu
um langt árabil vanrækt kolmunna-
rannsóknir (eins og svo marga aðra
þætti hafrannsókna), og látið hjá líða
að framkvæma stofnstærðarmælingar
á meðan kolmunninn hrygnir vestur af
írlandi og Bretlandseyjum. Þrátt fýrir
að þekking og skipakostur væri fýrir
hendi.
í staðinn var treyst í blindni á tölur
Norðmanna sem áttu mikilla og aug-
ljósra hagsmuna að gæta með því að
stunda hræðsluáróður til að koma
böndum á veiðar þjóða á borð við
ítlendinga og Færeyinga. Sjávarút-
vepEÉðherra Ktti kvóta á kolmunnann
þó hvergi væri fullkönnuð útbreiðsla
og stærð þessa fiskistofns sem er með
þeim stærstu innan íslensku lögsög-
unnar. Miklum hagsmunum var
fómað vegna hreinnar fávisku.
Kvótasetningar á keilu, löngu og
ekki síst skötusel, vom vægast sagt
vafasamar fiskveiðistjómunaraðgerðir,
byggðar á lítilli þekkingu um raun-
vemlegt ástand þessarra stofna. Þetta
hefur skýrast komið fram varðandi
skötuselinn. Aflabrögðin em víðast
betri en áður og hann veiðist á áður
óþekktum miðum.
Kvótasetning á þessa bomfiskstofna
hefur vafalítið leitt til brottkasts og
kvótasvindls, með stjórtjóni fyrir
þjóðarbúið. Sennilega vitum við enn
minna en áður um ástand og út-
breiðslu þeirra nú, en áður en þeir vom
settir í kvóta og aflinn kom þó allur á
land.
Komist Fijálslyndi flokkurinn til
áhrifa eftir kosningar í vor, þá munum
við beita okkur strax fyrir því að
ógilda kvótasetningu á löngu, keilu,
skötusel og kolmunna. Þurfi að stjóma
veiðum á þessum stofnum er hægt að
gera það öðmvísi en að afhenda þá
fáum útvöldum.
Breytt kerfi
Núverandi fiskveiðistjómunarkerfi er
meingallað og óhæft til að skila
markmiðum sínum. Hér skal gerð gróf
grein fyrir þeim breytingum sem
Fijálslyndi flokkurinn vill beijast fyrir
í komandi kosningum. Flotanum skal
skipt í fjóra megin flokka.
I þeim efsta verði frystitogarar og
skip sem veiða uppsjávarfiska á borð
við sfld og loðnu. Þessi skip verði
áfram í kvótakerfi. Þau fái ekki að
kaupa til sín aflaheimildir frá minni
skipum, en geti áfram höndlað með
heimildir sín á milli. Frystitogaramir
fá allar heimildir í úthafskarfa og
grálúðu. Verði aukning í kvóta á
þessum tegundum þá fái frystitog-
aramir hana. Þeir haldi núverandi
aflaheimildum í tegundum á borð við
þorsk og ýsu.
Með því að láta frystitogara og
uppsjávarveiðiskip halda áfram í
kvótakerfi vinnst ýmislegt. Stóm
útgerðarfýrirtækjunum er tryggður sá
stöðugleiki sem þau óska. Það vinnst
friður til að framkvæma nauðsynlegar
og aðkallandi breytingar á fiskveiði-
stjómun strandveiðiflotans. Hinu er
heldur ekki að neita að kvótastýrðar
fiskveiðar virðast hafa gengið þokka-
lega til að mynda í veiðum á úthafs-
karfa, sfldogloðnu.
Næsti flokkur yrði ísfisktogarar og
línuveiðiskip sem stunda útilegu. Þessi
skip yrðu fýrst um sinn í afla-
kvótakerfi, en síðan færð yfir í sóknar-
dagakerfi á áveðnum aðlögunartíma;
segjum fimm ámm. Þá gætu þessi skip
skilað inn 20 prósentum af afla-
heimildum sínum árlega og fengið
sóknardaga í staðinn. Hvert skip af
ákveðinni stærð fengi á endanum
ákveðinn sóknardagafjölda árlega,
sem það mætti nýta til veiða með skil-
greindum veiðarfæmm á ákveðnum
svæðum í landhelginni. Fjöldi ísfisk-
togara og línuveiðiskipa í þessum
flokki yrði takmarkaður með útgáfu
veiðileyfa.
Strandveiðiflotinn lausnin
Þriðji flokkurinn væri dagróðrabátar,
hvort heldur em netabátar, snurvoðar-
bátar eða línubátar. Þar yrði kvóta-
kerfið afnumið. f staðinn yrði tekið
upp sóknardagakerfi. Fjöldi skipa á
ákveðnum veiðum yrði takmarkaður
með veiðileyfum. Skýrar reglur yrðu
um stærð veiðarfæra og svæði sem
skip af ákveðnum gerðum mættu
stunda veiðar á. Fjórði og síðasti
flokkurinn yrði smábátaflotinn. Hér
yrði kvótakerfið einnig afnumið og
tekin upp sóknarstýring af svipuðum
toga og í þriðja flokki.
Með sóknarstýringu í strandveiði-
flotanum vinnast margir kostir.
Kvótakerfið, með framsalsrétti og
leiguliðaoki, heyrir sögunni til. Brask
og svindl með kvóta, brottkast og
önnur spilling er einnig úr sögunni.
Allur afli berst á land. Fiskveiði-
stjómunin verður markvissari því við
gemm okkur betur grein fýrir afföllum
vegna veiða. Þeim verður stjómað
með takmörkunum á fjölda, stærð og
afla skipa, stærð veiðarfæra og fjölda
sóknardaga.
Síðast en ekki síst ber að nefna
sjávarbyggðimar á borð við Vest-
mannaeyjar sem upphaflega byggðust
upp og döfnuðu vegna nálægðar
sinnar við auðug fiskimið. Slíkar
byggðir munu fá möguleika til að
blómstra á nýjan leik allt umhverfis
landið. Astæðan er einföld. Land-
fræðileg lega þeirra gerir það að
verkum að hagstætt verður að stunda
róðra frá þeim í sóknarkerfi, vegna
nálægðar við gjöful fiskimið. Það
verður líf á bryggjunum. Hjól athafna-
lífsins fara aftur í gang þar sem pen-
ingar verða til í þessum náttúmlegu
sjávarplássum á barmi gullkistunnar.
Öryggi og stöðugleikí
Einhveijir spyija hvort slíkar breyt-
ingar kollvarpi ekki útveginum og
setji efnahag þjóðarinnar í stórhættu?
Búið sé að flétta núverandi kvótakerfi
inn í hagkerfið. Ekki síst með veð-
setningu aflaheimilda. Við teljum ekki
að svo stór hætta sé á ferðum. Þeim
sem eiga kvóta í dag verður gefinn
ákveðinn aðlögunartími. Þeir geta
fengið að fýma kvótann en fá
sóknardaga í staðinn, og þannig fá að
stunda kvótafijálsar veiðar eftir
ákveðnum reglum á þeim sóknar-
dögum sem þeir hafa til umráða. Þetta
þýðir, jafnt fyrir þá og alla aðra sem
eiga sóknardagaskip, að þeir eiga allan
þann fisk sem þeir ná að veiða.
Enginn þarf að hafa áhyggjur af
kvótastöðu í einstökum tegundum, né
eyða fé í að leigja til si'n veiðiheimildir
á okurverði. Það reynir einfaldlega á
einstaklingsframtakið og fiskni ein-
stakra manna. Við náum að rækta
fram það besta í hverjum sjómanni.
Aflaklær verða til, þó reglur hindri
sókn þeirra. Menn munu lifa á fisk-
veiðum. Ekki á kvótum.
Ihuga má hvort þeim sem sannan-
lega hafa lagt út í stórar fjárfestingar á
kvótum á undanfömum missemm
verði veittar einhveijar skattaívilnanir
á meðan þeir em að komast út úr
kvótakerfinu og yfir í sóknardaga-
kerfið. Þeim mætti einnig hjálpa úr
skuldaviðjum kvótakerfisins með því
að úthluta þeim auka sóknardögum.
Þannig gætu þeir veitt sig með raun-
vemlegum fiski út úr kvótaskuldunum
sem þeir stofnuðu til út á óveiddan
fiskinn í sjónum sem enginn vissi
hvort væri til eða ekki. Þeir sem
stunda fiskveiðar í dag em hæfastir til
að gera það áfram. Það stendur hvorki
til að taka af þeim nýtingarréttinn á
fiskimiðum þjóðarinnar, né gera þá að
öreigum þó farið verði úr núgildandi
kvótakerfi og yfir í sóknarmark.
Til viðbótar því sem ég hef nefnt
hér að framan, ber að nefna að við
viljum gefa handfæraveiðar frjálsar
fyrir alla íslenska ríkisborgara. Hafi
fólk tekið „pungapróf‘ sem veitir
réttindi til að stjóma bátum að 30
tonna stærð, farið á öryggisnámskeið
sjómanna, og hafi bát með gildu
haffæmisskírteini, megi það róa til
handfæraveiða með tvær handfæra-
rúllur á mann. Slíkar veiðar verða
aldrei ógn við neinn fiskistofn en hins
vegar vítamínsprauta fyrir lífsham-
ingju fólks í sjávarbyggðunum og að
hluta inngönguleið íýrir ungt, duglegt
fólk sem vill heíja útgerð af eigin
rammleik.
Lítum til Færeyja
Líta má til Færeyja þar sem svipað
kerfi hefur verið við lýði síðan
eyjaskeggjar snem baki við kvótakerfi
að íslenskri fýrirmynd árið 1996.
Árlegur þorskafli hefur tvöfaldast
undir svo til stöðugri sókn frá árinu
1999. Á síðasta ári jókst þorskaflinn
um 40 prósent frá fyrra ári, og er nú í
hámarki. Ýsustofhinn hefur margfald-
ast. Úr honum jukust veiðar um
rúmlega 50 prósent í fýrra og var
slegið aflamet. Ufsaaflinn er einnig í
margföldu hámarki. Stofnar þorsks,
ýsu og ufsa em í ömm vexti. Metafli
er í samanlögðum botnfiskveiðum.
Við getum því miður ekki státað af
svona árangri.
Þið Vestmannaeyingar vitið allt um
það. Friður ríkir um fiskveiðar í Fær-
eyjum. Þjóðfélag okkar logar í
illdeilum um þessi mál. Útgerð Fær-
eyinga gengur vel. Það ríkir stöð-
ugleiki og afkoma sjómanna er
almennt góð. Best er að fara fáum
orðum um slíka hluti hér. En ég fæ alls
ekki skilið hvers vegna kvótabundnar
bolfiskveiðar em um áratuga bil í
sögulegu lágmarki við Suðurströnd
íslands á meðan þær em í hámarki í
sóknarstýrðum veiðum við Færeyjar.
Sérstaklega þegar vitað er af nógum
fiski hér við land. Lái mér hver sem
vffl.
Lyftistöng mannlífs
Fiskveiðistjómunarkerfi, byggt á
sóknardögum með álíka hætti og hér
er lýst að ofan, verður mikil lyftistöng
fyrir atvinnulíf og mannlíf í sjávar-
byggðum þessa lands. Þær byggðust
upphaflega vegna þess að þær lágu
svo vel við gjöfiilum fiskimiðum. Það
gera þær enn. En nú em þessi sam-
félög, sem ættu að iða af lífi og vel-
megun, í djúpri kreppu vegna aðgerða
misviturra manna sem ég nenni hvorki
að ergja mig yfir né tíunda hér.
Meginmálið í dag er að það vantar
ekki fiskinn við strendur landsins. Það
er nóg af þorski, ýsu og ufsa. Fólkið
fær einfaldlega ekki að sækja björgina
fyrir manngerðum öflum kreddu-
kenninga og vafasamra hagsmunaafla
sem halda auðtrúa stjómvöldum þessa
lands í heljargreipum, og þjóðin hefur
í raun kosið yfir sig. Nú er kominn
tími til að líta til framtíðar og bretta
upp ermar. Nákvæmlega ekkert
réttlætir þá botnlausu niðurlægingu
sem Vestmannaeyjar og fleiri út-
gerðarstaðir hafa nú stefnt í hraðbyri á
undanfömum ámm.
Vestmannaeyingar, sem nýlega
héldu upp á 30 ára gosafmæli, vita
manna best að bæði landið og
mannlífið er okkur ómetanlegt og
mikfflar baráttu virði. Við í Fijálslynda
flokknum höldum nú ótrauð í kosn-
ingabaráttuna með ofangreinda sjávar-
útvegsstefnu sem eitt af höfuð-
merkjunum í okkar gunnfána. Við
hvetjum kjósendur til að fýlkja sér bak
við hann svo bjarga megi sjávar-
byggðunum. Land án blómlegs
mannlífs er h'tils virði.
Með vinsemd og virðingu,
Magnús Þór Hafsteinsson
Frambjóðandi í efsta sœti
Frjólslynda flokksins (
SuðurlandskjördœmL