Fréttir - Eyjafréttir - 03.07.2003, Qupperneq 20

20
Fréttir / Fimmtudagur 3.júlí2003
Hvernig upplifðu börn og unglingar gosið - Spjallað við Sigríði Petru Hansen, (
Guðrún Kristmannsdóttir var átta ára
gömul þegar gosið hófst en þá bjó hún
að Suðurvegi 17 ásamt foreldrum
sínum Kristmanni Karlssyni og Krist-
ínu Bergsdóttur og litlu systur Betsý
semþá varfimmáragömul. Hún var
fyrst spurð hvemig henni hafi orðið
við þegar henni varð Ijóst að byrjað
væri að gjósa nánast við bæjardymar.
„Ég vaknaði um nóttina til að fara á
klósettið og varð vör við að mamma
og pabbi voru frammi. Ég spurði
hvort þau væm að fara á ball en pabbi
leit á mig og sagði: „Klæddu þig
krakki," en ég skreið upp í aftur með
fötin í fanginu. Pabbi kom inn í her-
bergið, tók mig upp úr rúminu og
sýndi mér út um gluggann á herberg-
inu mínu sem sneri mót austri. Þá sá
ég eldhafið, Suðurvegur var austasta
gatan í bænum þannig að við vorum
alveg við eldsumbrotin,“ segir Guð-
rún en fljótlega varð ljóst að þau urðu
að yfirgefa húsið.
„Við fómm út í Traderinn hans
pabba en þegar við beygðum inn
Búastaðabrautina sáum við afa, Ella
Berg, koma labbandi. Hann varþá
að gá að okkur og við fórum niður á
Skólaveg 10 þar sem afi og amma
bjuggu. Þar fengum við þær fréttir að
allir fbúar Vestmannaeyja ættu að
yfirgefa Eyjamar en áður en við
héldum niður á bryggju lórum við á
Suðurveginn aftur. Mamma og pabbi
fóm inn til að sækja eitthvað en við
Betsý biðum í bílnum. Þau náðu
engu, hitinn var orðinn óbærilegur í
húsinu. Sú stund er mér ógleymanleg
og ég get nánast upplifað hana þegar
ég hugsa uni hana. Þá skynja ég eld,
hita, drunurog hristing íjörðinni. Við
Betsý kúrðum okkur saman aftur í
bílnum og ég man ekki aftur eftir mér
fyrr en við erum um borð í bátnum.
Ég var, eins og margir aðrir, mjög
sjóveik á leiðinni til lands en við
lágum í netahrúgu úti á dekki alla
leiðina. Um borð voru 43 manneskjur
og einn vælandi hundur.“
ÓviSSUTÍMAR
Rútur fiuttu fólk frá Þorlákshöfn til
Reykjavíkur en skólar þar höfðu verið
opnaðir og án efa þurftu margir að átta
sig á því hvaða ættingja og vini væri
hægt að ná í, og yfirleitt fá inni hjá.
Fjölskylda Guðrúnar fór í Sjó-
mannaskólann þar sem boðið var upp
á mat og einhverja aðhlynningu. „Ég
man að ég fékk súrmjólk. Þegar við
vorum að fara þaðan kom maður til
okkar og spurði hvort hann ætti ekki
að útvega okkur bíl. Pabbi sagðist hins
vegar ætla að labba til mömmu. Mað-
urinn spurði hvar hún ætti heima, og
pabbi benti yfir götuna og sagði;
„þama". Maðurinn horfði á hann og
Skynja enn eld, hita,
drunur og hristing
-segir Guðrún Kristmannsdóttir um upplifun barnsins gosnóttina
hugsaði með sér að hann hlyti að hafa
ruglast eitthvað þessi. Ammabýrhins
vegar beint á móti Sjómannaskól-
anum og við þurftum ekki annað en
ganga yfir götuna.“
Guðrún segist muna sérstaklega eftir
einu kvöldi um það bil viku eftir að
eldgosið hófst. „Pabbi var úti í Eyjum
en húsið okkar var komið á kaf eftir
um það bil þrjá daga og það var verið
að reyna bjarga því sem bjargað varð.
Þetta kvöld var mamma inni í
Sundahöfn að taka móti búslóðinni en
þangað kom dótið úr húsunum sem
næst voru gosupptökunum. Það kom
á brettum, allt óinnpakkað og öllu
ægði saman, málverk frá einum og
þvottavél frá öðrum. Þama var fólk að
leita að sínu en mikið af innbúinu var
skemmt jregar það kom. Viðbjuggum
hjá Huldu frænku þegar þetta var og
við Betsý vorum uppi í rúmi, ég í
náttfötum af Jóhanni Hlíðar, frétta-
manni á Stöð 2 og hún af Áma bróður
hans. Við vomm þama aleinar, að
GUÐRÚN: -Mamma og pabbi fóru inn til að sækja eitthvað en við Betsý
biðum í bílnum. Þau náðu engu, hitinn var orðinn óbærilegur í húsinu.
ÖRIN vísar á húsið sem fjölskylda Guðrúnar bjó í en það stóð við Suðurgötu og mjög nálægt upptökum
eldsumbrotanna.
okkur fannst, í öllu ókunnugu,
öryggislaus og við áttum ekki einu
sinni fötin sem við vomm í.“
Skörð í árunni
Eins og gefur að skilja höfðu íbúar
Eyjanna dreifst um allt land. Guðrún
segir að besta vinkona hennar, Jó-
hanna Hauksdóttir, hafi búið í
Grindavík gostímann en sjálf fluttist
hún í Árbæinn. „Magga, frænka mín,
átti íbúð í Árbænum og hún lánaði
okkur hana og við bjuggum þar í níu
mánuði eða þangað til við fluttum
aftur heim í október 1973, Siggi
Gogga og Fríða í Sætúni bjuggu í
sama stigagangi og við ásamt dætmm
sínum Öddu og Bám. Við Adda emm
jafngamlar og það var heilmikill
samgangur á milli heimilanna enda öll
úr Eyjum og bjuggum yfir sam-
eiginlegri reynslu. Ég fór í Ár-
bæjarskóla og ég man ekki eftir
neinum sem ég þekkti en Kjartan
Gylfason, sem seinna varð tannlæknir
í Éyjum, var í sama bekk.“
Þegar Guðrún er spurð hvemig
upplifun það hafi verið að flytjast afturl
til Eyja, svarar hún stutt og laggott:
„Svart,“ en bætir því við að tíminn í
Reykjavík hafi á einhvem hátt verið
dapur og framtíðin óviss. „Pabbi var
mikið úti í Eyjum og mamma var þar
af leiðandi ein með okkur og auðvitað
bjó fólk við ntikla óvissu. Það vissi
enginn hvernig þetta færi allt saman.
Þegar Ijóst var að hægt yrði að flytjast
heim aftur fylgdi því ákveðin
öryggiskennd. Foreldrar mínir keyptu
Hólagötu 40 og þó við hefðum búið í
austurbænum og flyttumst nú í vestur-
bæinn vorum við komin aftur í
eitthvað varanlegt. Pabbi og Axel Ó.
settu upp búðina Nýborg í ágúst 1973
sem var sú fyrsta sem hóf starfsemi
eftir gos. Ég byrjaði í skólanum um
haustið, Gummi Jens kenndi mér og
þetta fór smám saman að rúlla allt
saman."
Helclur þii að þessi reynsla hafa haft
áhrif á þig? ,Já, það hafa tvær mann-
eskjur sagt mér að það sjáist á árunni|
minni. Það em skörð í henni sem rekja
má til þessa tíma. Þegar þættimir, Ég
lifi voru sýndir í sjónvarpinu lagði ég!
áherslu á að fjölskyldan horfði á
þættina saman en ég hágrét og það
segir meira en mörg orð um hvað þetta1
situr djúpt í tilfinningalífinu. segir
Guðrún að lokum.
Kannski sú ferð sem skipt hefur mestu máli
s
-segja Agústa og Kolbrún en þær fóru boðsferð til Noregs í gosinu
Þegar gosið stóð sem hæst var um
þúsund börnum frá Eyjum á aldr-
inum átta til fimmtán ára boðið til
tveggja vikna dvalar f Noregi. Það
var Rauði kross Noregs, Norsk
Islandsk samband og íslendingafé-
lagið í Noregi sem stóðu að boðinu.
Markmiðið var að veita bömunum
andlegan stuðning og byggja þau upp
á þessum óvissutímann. Börnunum
var skipt í hópa og fóru utan á tíma-
bilinu frá miðjum júní til loka ágústs.
Mikið uagt upp úr útiveru
Ágústa Guðnadóttir og Kolbrún Eva
Valtýsdóttir segja ferðina ógleyman-
lega en þær dvöldu tvær vikur í Guð-
brandsdal, nánartiltekið Fjellskolen í
Hovtingen. Þær stöllur voru tólf ára
gamlar þegar þetta var.
„Við vomm ábyggilega um og yfir
hundrað sem vorum þama samtímis,
flest úr árgöngum 1960, 1961 og
1962. Það var oft líf og Ijör hjá okkur
en það var búið að raða öllum niður á
herbergi áður en við komum út. Við
tvær vomm saman ásamt Sigfríð
Hallgrímsdóttur og Hrönn Harðar-
dóttur. Þetta var fjallaskóli og mikið
lagt upp úr útivem. Við fómm í
gönguferðir, ratleiki, lærðum hjálp í
viðlögum og ýmislegt sem gagnast
okkur enn í dag. Við fengum líka að
fara í bæjarferð til Lillehammer. Það
var gaman að hitta krakkana eftir
langan aðskilnað, fararstjóramir, Guð-
rún og Þór, vom fínir en allar
stelpumar á staðnum voru skotnar í
honurn." segir Ágústa.
„Við vomm vakin upp klukkan sex
á morgnana og allir áttu að vera sofn-
aðir klukkan tíu á kvöldin en þá vom
ljósin slökkt og rafmagnið tekið af.
Morgunmaturinn var allt öðmvísu en
maður átti að venjast, hrökkbrauð,
geitamjólk og okkur fannst pylsumar
eitthvað skrítnar. Ekkert komflex,
djús eða franskbrauð á boðstólum eins
og heima,“ segir Kolbrún og Ágústa
bætir því við að margir hafi verið
nokkmm kílóum léttari þegar komið
var heim.
Þær segja ferðina hafa gengið í alla
staði vel og engin óhöpp eða leiðindi
komið upp. „Þetta var hálfgerð skáta-
ferð, við lærðum að setja saman
sjúkrabömr úr spýtum, fötum og þess
háttar. Það var herbergisskoðun á
hverjum morgni eftir að við höfðum
borðað morgunmatinn. Rúmin áttu
að vera uppbúin og allt skúrað og
skrúbbað. Þeir sem tóku best til fengu
Skíðakallinn sem var stytta sem her-
bergið fékk að hafa í einn sólarhring.
Það gekk hálfilla hjá okkur að ná
karlinum og strákamir, Sibbi Tedda,
Guðjón Öm, Finnur Kristjáns, og
Bjössi frændi fengu viðurkenningu á
undan okkur, okkur fannst það hálf
fúlt þar sem við tókum til hjá þeim.
Svo heppilega vildi til að við fómm í
vatnsslag við strákana í herberginu,
allt var á floti þannig að við þurftum
að skúra allt og skrúbba. Við fengum
því Skíðakallinn, næstsíðasta daginn,
sem betur fer,“ segir Ágústa.
VORUM IÍKKIMEÐGEMSA
„Það hefur ábyggilega verið grenjað í
einhverjum herbergjum en ekki
okkar. Það var ekkert sérstaklega gott
veður en við vomm í 1200 metra hæð
og því hálfgert hálendisveður og við
gengum mikið á fjöll. Maður var
reyndar orðinn hálfleiður á öllum
þessum göngum," bætir Kolbrún við.
Yngstu bömin sem fóm til Noregs
vom átta ára gömul og þær segjast
myndu hugsa sig tvisvar um ef þeim
stæði til boða að senda böm á þeim
aldri í slíka ferð. „Fólk var undir
miklu álagi á þessum tíma en þegar
litið er til baka finnur maður hvað það
gerði manni gott að fara til Noregs.
Foreldrar okkar vom með fullt hús af
börnum og höfðu auðvitað áhyggjur
af framtíðinni Ég man að mamma
grét allt gosið, ég hefði ekki viljað
vera fullorðin kona á þessum tíma,“
segir Kolbrún.
„Við vomrn í Laugarnesskóla en
fjölskylda mín bjó í Hafnarfirði. Það
tók því oft langan tíma að komast til