Fréttir - Eyjafréttir - 03.07.2003, Side 28

28
Fréttir / Fimmtudagur 3. júlí 2003
Sigurgeir Jónsson:
Með pípuhatt úr Meyja-
skemmunni í miðju gosi
Nokkrar endurminningar frá fyrstu vikunum í gosinu
ÉG er ekki í vafa um að þessi óbilandi bjartsýni Eyjamanna átti sinn þátt í því hve flestir hlutir gengu vel
fyrir sig í gusinu og hve fljótt byggðarlagið rétti úr kútnum eftir að hamfnrunum lauk.
Á þriðja degi í gosi fór ég
með Heklunni til Eyja. Fengist
hafði leyfi fyrir heimamenn
að fara til að sækja brýnustu
nauðsynjar ó borð við fatnað,
sængurföt og annað, sömu-
leiðis vildu menn ganga fró
húsum sínum þannig að ekki
yrði skaði af völdum vatns
eða annars. Leyfið hljóðaði
upp ó sólarhringsdvöl í Eyjum
en í mínu tilfelli varð dvölin
allmiklu lengri og Hekla sigldi
ón mín daginn eftir. Eg
komst að raun um að miklu
meiri þörf væri fyrir mína
starfskrafta úti í Eyjum heldur
en ó fastalandinu og ókvað
því að verða eftir og hjólpa til.
Strax og ég var búinn að ganga frá
húsinu og sjá um að senda til Reykja-
víkur það setn ég hafði átt að sækja,
fór ég á stjá í austurbænum þar sem
menn voru í óðaönn að pakka saman
sínu dóti. Einhvern veginn atvikaðist
að ég lenti í slagtogi með þeim sem
kenndir voru við Flugfélagið, þeint
Aka Haralds, Andra Hrólfssyni og
nafna mínum Jónassyni Ijósmyndara,
Jóhanni I. Guðmundssyni og svo síðar
Braga Olafssyni en þeir höl'ðu yfir
traktor og kerru að ráða og kom sér
vel íbjörgunarstörfum. Reyndarvoru
lleiri í þessum hóp sem hafði aðsetur
sitt að Bessastíg 12, á heimili þeirra
Aka og Torfa bróður hans sem einnig
var í hópnum. Síðan bættust í hann
þeir Þorkell Þorkelsson og Garðar
Arason, mágur minn. Húsið að
Bessastíg 12 var lljótlega nefnt Gosa-
staðir og þessi hópur Gosastaða-
hópurinn.
Vinnudagurinn var langur þessa
fyrstu daga gossins. Yfirleitt var farið
á fætur upp úr kl. sjö á morgnana og
verið að til miðnættis, stundum lengur.
Verkefni okkar var að bjarga búslóð-
um úr húsum í austurbænum, þeim
sem næst voru gosstöðvunum. Þar
sem ekki var á þessum fyrstu dögum
búið að skipuleggja gámaflutninga, fór
björgunarstarfið þannig fram að við
komum húsmunum fyrir í geymslu
vestur í bæ, aðallega í Bamaskólanum.
Mér er það minmsstætt að í nær
hverju húsi mátti ganga að því sem
vísu að í ísskápnum var sérríliaska og
í stofuskápnum koníaksflaska eða
annar eðalmjöður. Slíkum vamingi
var ekki pakkað niður með búslóðinni
heldur flokkað sem björgunarlaun.
Upp úr miðnætti, áður en gengið var
til náða, var svo venjan að útdeila
staupi af þeim feng og var kallaður
jámskammtur, í anda þess sem sjó-
liðar hennar hátignar fá daglega.
Hænsnadrápið talið
ÁMÆLISVERT
Eg held að Gosastaðahópurinn hafi
verið fyrsta skipulagða björgunar-
sveitin í gosinu. Lögreglan leitaði til
dæmis stundum til okkar með
ýmislegt sem gera þurfti og lá á og
voru þau viðvik margs konar. Einn
morguninn, mig minnir að það hafi
verið á sjöunda eða áttunda degi í gosi,
var hringt af lögreglustöðinni og við
beðnir að fara og aflífa hænsni uppi á
Lyngbergi. Við fórum í þetta verkefni
þrír, við nafnarnir sem vanir fugla-
dráparar úr úteyjum og svo Andri
Hrólfsson. Ég fann öxi í kjallaranum
að Bessastíg 12 og hefði þurft að
brýna hana en þar sem hvorki var
hverfisteinn né smergel til staðar var
því sleppt. Örkuðum við síðan upp að
Lyngbergi og að hænsnakofanum þar
sem voru fjórtán eða fimmtán hænur
inni og var nokkuð af þeim dregið
enda bátði orðnar matar- og vatnslitlar.
Við komurn okkur upp höggstokki
fyrir utan og skiptum síðan með okkur
verkum þannig að Andri sótti
hænurnar, ég var í hlutverki böðulsins
og mundaði öxina og nafni minn átti
að halda þeim kyrrum. I Ijós kom að
óþarfi var að halda þeim, þar sem
hænumar voru svo máttfarnar orðnar
að þær varla hreyfðu sig.
Nafni minn fann sér því annað
hlutverk, tók upp myndavélina og
myndaði í gríð og erg þessa aftöku.
En nú kom í ljós, það sem mig hafði
reyndar grunað, að öxin hans Haraldar
Guðnasonar var með öllu ónothæf til
að aflífa hænsnfugla. í stað þess að
hausinn fyki af í einu höggi, varð að
hjakka þetta þrjú til fjögur högg og
okkur kom saman um að slíkar aðfarir
væru ekki mannúðlegar. Annaðhvort
var að fá annað vopn eða linna aðra
aftökuaðferð. Þá llaug mér í hug
hvort ekki mætti nota sömu aðferð og
á lundann, að kippa einfaldlega úr
hálsliðnum og ákvað að prófa það.
Þetta gekk mun betur en ég fann
fljótlega að ekki var jafnsterkt í
þessum hálsum og á lundanum og
slitnuðu hausarnir af flestum fugl-
unum. Með nýju aftökuaðferðinni
gekk verkið fljótt fyrir sig og innan
stundar var verkinu lokið og hægt að
snúa sér að því á nýjan leik að bjarga
búslóðum.
En þetta hænsnadráp að Lyngbergi
átti eftir að draga nokkum dilk á eftir
sér. Eins og áður er getið var nafni
niinn með myndavélina á lofti og tók
heila seríu af myndum, einkanlega af
hausaranum sem orðinn var heldur
ófrýnilegur undir það síðasta, útataður
í blóði og fiðri. Þessa lilmu sendi
hann svo, ásamt öllum öðmm sem
hann tók á í gosinu, til Morgun-
blaðsins. Og líklega hálfum mánuði
síðar kom myndasíða í Mogganum
þar sem sýnt var hænsnadráp í Vest-
mannaeyjum við fmmstæð skilyrði.
Þar með hélt ég að málinu væri lokið
og myndasíðan í Mogganum hefði
verið eins konar minningargrein um
hænsnin á Lyngbergi. En sú var ekki
raunin. Tveimur dögum síðar birtist
grein í Mogganum, skrifuð af for-
manni Dýravemdunarfélags Islands
þar sem þessar aðfarir við aflífun
hænsna voru fordæmdar og ýjað að
því að þeir sent þama voru að verki
yrðu ákærðir fyrir illa meðferð á
skepnum.
Til þess kom þó aldrei, annaðhvort
hafa forsvarsmenn Dýraverndunar-
félagsins séð að sér eða hreinlega
gleymt þessu. Sjálfur hef ég aldrei séð
neitt athugavert við þennan verknað.
Þama voru aðframkomnir fúglar aflíf-
aðir, kannski ekki með hefðbundinni
aðferð, en með skjótum og sársauka-
litlum hætti. Ég myndi ekki hika við
að endurtaka þetta ef ég einhvem tíma
lenti aftur í svipaðri aðstöðu sem ég
ætla þó að vona að ekki verði. Aftur á
móti myndi ég ekki hafa nafna minn
með myndavél viðstaddan, það gæti
kallað á einhver vandræði.
Óbilandi bjartsýni
Eitt af því sent mér fannst einkenna
lífið í Vestmannaeyjum þessar fyrstu
vikur gossins, var sú óbilandi bjartsýni
sem var ríkjandi hjá öllum þeim sem
tinnu að björgunarstörfum. A hverj-
um morgni fór nafni minn Jónasson
upp undir Lukku. tók myndir og við-
hafði nær alltaf sömu orðin: „Þetta er
sko að minnka, það er sko að draga úr
þessu. þetta er ábyggilega að verða
búið.“ Allir tóku undir þetta og skipti
ekki máli þó að engar breytingar
hefðu átt sér stað, nema kannski til
hins verra, með þessu stöppuðu menn
stálinu hver í annan. Éflaust hafa
menn fundið fyrir svartsýni, hver og
einn. innst í hugskoti sínu en sú
svartsýni var aldrei viðmð. Enda er ég
ekki í vafa um að án þessarar bjartsýni
hefðu menn ekki getað áorkað því
sem unnið var á þessum vikum.
Og taugaveiklun varð ég aldrei var
við, a.m.k. ekki í Gosastaðahópnum,
þrátt fyrir langan vinnudag og erfiðar
aðstæður. Þó með einni undantekn-
ingu og sú undantekning átti við alla í
hópnum. Þama vorum við alla daga
að bjarga búslóðum annarra og
gengum skipulega og fumlaust að því
verki. En svo þegar kom að því að
pakka saman búslóð einhvers úr
hópnum, þá brást ekki að sá fór
gersamlega úr sambandi, óð um,
skipaði fyrir og sagði hinum að flýta
sér, yfirleitt tóma vitleysu. Svo rammt
kvað að þessu að við ákváðum að
viðkomandi fengi ekki að vera til
staðar þegar hans dót væri tekið
saman. Þannig var til að mynda minni
búslóð pakkað saman af félögum
mínum án þess að ég fengi þar nærri
að koma fyrr en rétt í lokin.
Ég hef oft velt því fyrir mér hver
ástæðan hefur verið fyrir þessari
taugaveiklun þegar kom að eigin
verðmætum. Líklegasta skýringin
fínnst mér sú að þama hafi verið
einhvers konar sektarkennd yfir því að