Frúin - 01.02.1963, Side 7

íslendingar voru skrifandi á 15.
öld, þótt þeir semdu ekki sagnarit og
skráðu ekkert um afrek Ólafar stór-
ráðu. Frá þeim tíma er varðveitt
geysimikið af handritum. Skáldin
dunduðu við yrkingar sjálfum sér og
öðrum til hugarhægðar og skemmtun-
ar, en sagnaskemmtan og fróðleik
sóttu menn einkum í fornar bækur.
íslendingar áttu tugi þúsunda af
skinnhandritum, þ. á m. þykkar
skinnbækur, margar fagurlega ritað-
ar. Tugir þúsunda af kálfum höfðu
lagt til skinnið í þessar bækur. Fróð-
ir menn telja, að ekki færri en 114
kálfar hafi lagt lífið í sölurnar fyrir
Flateyjarbók eina. Menn afrituðu
forn handrit; þau voru dýrgripir og
höfðu að geyma vinsæla dægradvöl.
En þeir létu sér ekki nægja að afrita
þau orðrétt heldur breyttu þeir þeim
einnig örlítið að eigin smekk. íslend-
inga hefur löngum fýst að vera komn-
ir af göfugu fólki, geta rakið ættir
sínar til konunga aftur í forneskju.
Það var ofboð meinlaust dundur að
breyta ættartölunum, svo að allir
yrðu ánægðir. Menn reyndu jafnvel
að semja upp íslendinga sögur, auka
þær æsilegum frásögnum um kappa
og kóngafólk. Á 15. öld lágu hér
verzlunarvíkingar og sjóræningjar á
hverri krummavík og fluttu suðræn-
an varning, gull og silfur, og frá-
sagnir um fólkorustur, riddara og
skjaldmeyjar suður í álfu. Smekkur
íslendinga hneigðist að hinu reyfara-
kennda og æsilega. Hetjur þeirra
urðu ósigrandi kappar, sem háðu
bardaga við tröll og forynjur og strá-
drápu heiðingja. — Og þar var
fjallað um kóngafólk og prúða
riddara, sem lifðu í vellysting-
um og bílífi langt úti í löndum og
dunduðu við það sér til afþreyingar
að frelsa undurfagrar prinsipissur úr
höndum þræla og illmenna. Þeir Roy
Rogers, Tarzan og Tyrone Power
voru ekki komnir til skjalanna, en
Án bogsveigir, hetjan Rollant, Sam-
son fagri og Örvar-Oddur voru kvik-
myndastjörnunum engu ósnjallari.
En íslendingar lágu ekki eingöngu
í reyfaralestri og sungu þess á milli
á dansleikjum slagara um Ólaf lilju-
rós, Tristran og ísold björtu á dög-
um Ólafar Loftsdóttur. Þeir voru
miklir lagamenn, og lögin voru þeim
m. a. tæki til fjáröflunar. Frá 15.
öld eru varðveitt þúsundir skjala;
dómar, kaupbréf, máldagar, samn-
ingar og jafnvel skriftamál. Það eru
helztu heimildir okkar um atburði
þessa tímabils, og þar skýtur ærið
oft upp nafni einnar íslenzkrar konu,
Ólafar Loftsdóttur.
3. Glæstustu kynslóðir
íslands.
Hin ágætu skjöl gera lítið annað
en kynna okkur fyrir konunni, nefna
nafn hennar, auðæfi og völd: — Ólöf
Loftsdóttir; — hrein eign 500 millj-
ónir, að mestu einvöld um Vestur-,
Norður- og Suðurland. — Slík kynn-
ing er auðvitað góðra gjalda verð, en
ærið er hún snubbótt, og við vildum
gjarnan fá meira að heyra og sjá. En
þar vandast málið.
Fötin skapa manninn og maður-
inn skapar fötin eins og kunnugt er.
Okkur þykir sem við vitum talsvert
um persónuna, ef við getum kíkt í
klæðaskápinn hennar, því að menn
láta jafnvel stjórnast af fötun-
um. Þá uppgötvun gerði bandaríska
leikkonan, Jean Seberg, þegar hún
fluttist til Parísar og tók að klæðast
að sið franskra kvenna. — Við þurf-
um ekki annað en líta í kringum
okkur og athuga einkennisbúningana,
sem háttvirtir samborgarar velja sér
að ógleymdum gæjunum okkar og
skvísunum. Hvervetna blasir við okk-
ur víxlverkan presónuleikans og
klæðnaðarins. Hetjur mannkynssög-
unnar hafa margar eytt ótrúlega
miklum tíma í það að snurfusa sig,
doffinera og taka sig út, klæða og
afklæða. Fötin voru að fornu hið aug-
ljósa tákn um veldi og auð, og þau
eru það að nokkru leyti enn í dag.
Þeim var ætlað að greina hafra frá
sauðum, glæða hroka valdsmannsins
og undirgefni kotungsins.
Sumir höfðu sessu og stól,
silfur og gull sem liti á sól,
en aðrir fengu öskuból,
þó öllu meira vinni,
litlu kostuðu klæði fá,
kann þar enginn falla upp á.
Og mál er að linni. —
Sumir báru silki og skrúð,
sópuðu allt úr kaupmannsbúð,
en aðrir gengu á hákarlshúð
og héldu á beining sinni.
Eldurinn undan hófum hraut,
þá hofmannsfólkið reið á braut.
Og mál er að linni.
FRÚIN
7