Frúin - 01.02.1963, Page 20

FYRSTA
TÍZKUDRDTTNINGIN
ROSE BERTIN
ÞAÐ er ekki nýtilkomið, að París
er talin öllu ráðandi á sviði tízk-
unnar, og orðatiltækin tízkudrottn-
ing og tízkukóngur eru heldur ekki
ný uppfinning, þótt þessi hugtök hafi
eiginlega fyrst náð almennri viður-
kenningu, þegar kóngum og drottn-
ingum hefur víða verið varpað fyrir
róða.
En jafnvel þótt Rose Bertin, tízku-
teiknari Maríu Antoinettu, hafi ekki
borið drottningartitil að þessu leyti,
var hún samt óumdeildur leiðtogi
og sveiflaði veldissprota sínum svo,
að eftir var tekið langt út fyrir
landamæri Frakklands. Það var hún,
sem fann upp á að færa líkamsstór-
ar brúður í síðustu sköpunarverk sín
á sviði tízkunnar, og var ein höfð
til sýnis í gluggum fyrirtækis henn-
ar við Rue St. Honoré, en systur henn-
ar voru sendar notður og suður til
þeirra landa, þar sem konurnar höfðu
— þá eins og nú — löngun til að
klæðast samkvæmt síðustu Parísar-
tízku.
En Rose Bertin hafði einnig mikil
áhrif á iðn sína að öðru leyti. Marg-
víslegar hömlur voru lagðar á tízku-
iðnaðinn, eins og flesta aðra iðnaði,
og var erfitt að vinna við hann vegna
allskonar fyrirmæla og reglugerða.
Þannig var svo fyrir mælt, að kona,
sem ætlaði að verzla með tízkuvarn-
ing, mátti ekki gera það á eigin á-
byrgð, heldur varð hún að vera gift
dúkaframleiðanda eða bundin honum
með samningi til margra ára. Jafnvel
er svo var um hnúta búið, mátti
hún aðeins vinna við sauma í bak-
stofu, en þótt hún hefði heimild til
að skreyta bæði hatta, nærföt og
kjóla, mátti hún ekki klippa efni í
kjól handa sjálfri sér, því að
það var klæðskeraverk, og tæki hún
sér fyrir hendur að sauma hatt eða
húfu, var hún komin inn á verksvið
hattasaumara og mátti vænta alls-
konar vandræða og erfiðleika.
En vegna þess að Rose Bertin naut
verndar drottningar, hætti hún á að
færa út kvíarnar, og þegar byltingin
var hafin, var öllum fornum reglum
sópað til hliðar og hver mátti starfa
það, er hann kaus helzt. Rose, sem
Málverk af Rose Bertin á
safninu í Louvre.
r'------------——----------------
Rose Bertin og lllaria
Antoinetta gerðu París
að miðstöð tízkunnar.
--------------------------------1
hnellin stúlka. Hún fékk strax vinnu
hjá þeirri konu, sem þá var þekktust
í tízkuheimi Parisar, mademoiselle
Pagelle, sem átti tízkuverzlunina „Au
trait galant“, en meðal viðskiptavina
henn.ar var til dæmis spænska hirðin.
Rose fékk tækifæri til sýna, hvað
í henni bjó, þegar greifinn í Charolais
gifti dætur sínar og bað um allt, sem
þær þörfnuðust hjá ungfrú Pagelle,
er sendi Rose til að hjálpa meyjunum
við að búast. Þar var einnig fyrir
Conti prinsessa, sem leizt vel á þessa
hét raunar Marie-Jeanne, kom til
Parísar með sama hætti og Manon
Lascaut hin fræga, með póstvagnin-
um frá Amiens, þar sem hún fæddist
1744. Hún hafði fengið ágætt upp-
eldi, eftir því sem þá gerðist, og af
myndum að dæma var hún broshýr,
smekklegu stúlku, og hét henni stuðn-
ingi sínum, ef hún vildi gerast sjálf-
stæð í iðn sinni. Rose greip tæki-
færið án tafar, kom sér í samband
við dúkaframleiðanda, svo sem lög
mæltu fyrir, og stofnaði verzlun sína,
sem hún nefndi „Stórmógúlinn“. Leið
20
FRÚIN