Frúin - 01.02.1963, Page 25

um fyrri daga. Þá minntist ég þess,
að ég hafði heyrt ávæning af því,
sem fyrir hana hafði komið og snögg-
þagnaði. Ævibraut þessarar stúlku
hafði legið út af alfaravegi, þess
vegna hafði álagahamurinn lent á
henni.
Þrátt fyrir fálæti sitt var Gunnhild-
ur máttarstoð hússins, elskuð og virt
af heimafólki öllu. Lækniskonan var
heilsuveil, og auk þess var barnsvon
hjá henni á útmánuðum. Hún sagði
mér, að Gunnhildur væri bezta hjú,
sem hún hefði komizt í kynni við.
Þær höfðu nú verið samtíða fimm ár,
og konan þakkaði stúlkunni það, hve
heilsan var orðin góð. Hún hafði ver-
ið alvarlega sjúk og drengirnir litlir,
þegar skólabróðir manns hennar
hafði boðið þeim systur sína til hjálp-
ar. Hún hafði reynzt börnunum slík,
að þeim þótti eins vænt um hana og
móður sína. Konan sagði, að hún
hefði varla þorað að hugsa til þess
að bæta við barni, ef hún hefði ekki
átt Gunnhildi að. Heimilinu væri
alltaf borgið í höndum hennar,
hvernig sem allt færi.
Á miðgóu fæddust tvíburarnir.
Konunni heilsaðist vel og heimilið
var allt hamingjusamt. Gunnhildur
var ósköp hrifin af litlu öngunum.
Hún gat setið hugfangin og horft á
þá. Ég sá hana einu sinni sitja eina
við vöggu þeirra, og mér fannst
andartak ég sjá Gunnhildi ferming-
arsystur mína, eins og ég mundi
hana bezt. Mér yrði erfitt að lýsa því
í hverju breytingin var fólgin, en
þessa stund var stúlkan ekki í álög-
um.
Um sumarmál bar sjaldséðan gest
að garði á Brúnafirði. Stella dóttir
kaupmannsins, hafði slitið hjóna-
bandi, sem stofnað var í skyndi, þeg-
ar hún hvarf okkur úr Menntaskól-
anum. Nú kom hún hér, til að gleyma
mistökunum, eins og hún orðaði það
sjálf.
Ég var á leið heim úr skólanum,
þegar hún kallaði til mín. Hún hljóp
með flakandi kápuna, alveg eins og
á skólaárunum, nema nú var minka-
feldur kominn í stað ullarkápunnar.
„Bíddu,“ kallaði hún. „Ég ætla að
vera þér samferða, og kíkja á litlu
krílin iæknisins.“
Vordagurinn var óvenju fagur,
jörðin kom græn undan snjónum, og
veðrið var svo blítt, að fjörðurinn
var eins og fágað gler. Mér fannst í
svip Brúnafjörður ekki sem verstur,
hér var einhver heillandi fegurð,
þegar aðkomumaður fór að eygja
hana. Og við Stella vorum að koma
að húsi, þar sem hamingjan átti
heima. Fegurð þessa dags er mér sér-
lega minnistætt, en hann er líka
eini hlýi vordagurinn, sem ég man
eftir á Brúnafirði.
Þegar við Stella komum inn í hús-
ið, hraðaði hún sér inn í herbergi
lækniskonunnar, án þess að fara úr
yfirhöfninni, en ég staldraði við í
anddyrinu. Ég var varla búinn að
hengja upp frakkann minn, þegar
ég heyrði furðulegan hávaða og kall-
að var á hjálp. Ég flýtti mér inn í
herbergið. Gunnhildur og Stella voru
í áflogum. Gunnhildur var sýnilega
sækjandinn, en Stella var öll klóruð
í framan og blóð lak úr kinninni á
henni.
Ég gat stillt til friðar, en átti fullt
í fangi með að halda stúlkunni, sem
braust um vitstola og æpti: „Það er
konan í loðnu kápunni, hún stelur
þeim aftur.“
Stella sagði mér, að hún hefði í
grandaleysi komið inn í herbergið og
ætlað að faðma lækniskonuna og
óska henni til hamingju. Stúlkan var
að hlynna að börnunum og leit upp
um leið og hurðin opnaðist, og þá
gerðust ósköpin. Hún stökk fram
fyrir vögguna og öskraði: „Ekki taka
þá, ekki taka þá.“ Það var eins og
stormsveypur hefði svipt allri ró-
semi af stúlkunni, og augun voru
tryllt af heift. Þegar Stella ætlaði
að reyna að sefa hana réðst hún til
varnar og beit og klóraði.
Læknirinn kom brátt og gaf stúlk-
unni róandi innspýtingu. Hún kyrrð-
ist og sofnaði. Nokkra daga lá hún
sinnulítil, fór svo að klæðast, en
henni var sýnilega brugðið. Hún gekk
að verkum sínum trú og vandvirk
sem áður, en talaði lítið og fór ein-
förum. Stundum sat hún úti við sjó,
rispaði með tánum í sandinn og reri
fram í gráðið.
Læknishjónin gerðu sér vonir um,
að geðbilun stúlkunnar væri ekki al-
varleg. En svo var það skömmu
seinna, að konan skrapp milli húsa
síðla dags. Þegar hún kom heim
mætti hún Gunnhildi í bakdyrunum.
Hún hélt á stórum böggli í fanginu
og var flóttaleg, þegar hún sá kon-
una. Hún var að laumast út með
tvíburana læknisins. Hvert hún ætl-
aði með börnin vissi enginn. Kon-
unni varð svo mikið um, að það
steinleið yfir hana þar sem hún stóð.
Drengirnir fundu hana meðvitundar-
lausa á tröppunum, og hvítvoðung-
ana grátandi inni í gangi, en Gunn-
hildur var horfin.
Þegar konan kom til vitundar var
hafin leit að stúlkunni. Undir myrk-
ur fundu læknissynirnir hana. Hún
sat á flæðiskeri og sjórinn náði henni
í axlir. Báti var skotið út og stúlk-
unni bjargað. Hún sat samanhnipr-
uð og ríghélt höndunum að brjóst-
inu. Þegar betur var að gætt, kom
í ljós, að hún vafði að sér tvo stein-
hnullunga. Stúlkan var dofin af
kulda, og það var erfitt að ná stein-
unum úr stirðum höndum hennar,
hún vildi ómögulega sleppa þeim.
Þegar við beittum afli réðst hún á
okkur og heimtaði börnin sín. Svo
trylltist hún alveg og varð okkur of-
viða. Seinast var hún sett í bönd.
Má vera að sólin hafi skinið, þeg-
ar ég yfirgaf Brúnafjörð, ég man
hana ekki. Hlutur minn var sá að
hafa Gunnhildi geðbilaða í fari mínu.
Það voru engin tök á öðru en flytja
hana á geðveikrahæli.
Ferðin var eins óyndisleg og verða
mátti. Strandbáturinn virtist tína til
hverja vík, sem skipgeng var á leið-
inni. Ég hafði áhyggjur af ferðafé-
laga mínum og fannst ég vart mega
blunda.
Ég lá vansvefta í kojunni og gjálf-
ur bárunnar ýlfraði í eyrunum, en
fram í hugann gægðust brot úr ævi-
sögu þessarar gæfulitlu stúlku, sem
ég var nú að fylgja til þeirrar graf-
ar, sem mér fannst ömurlegri en
moldargröfin.
Gunnhildur var yngsta barn á
heiðarkoti í sveitinni minni. Móðir
hennar var sögð hafa tekið niður
fyrir sig, af því að hún hafði mis-
stígið sig snemma á ævinni og færði
son í búið. Drengurinn var síðar, af
föðurfólki sínu, settur til mennta
og ílengdist í höfuðstaðnum.
Gunnhildur var 16 ára, þegar móð-
ir hennar dó. Sonurinn menntaði
sýndi þá ræktarsemi, að koma á-
samt konu sinni og signa gröfina.
Þegar þau fóru heim tóku þau
Gunnhildi með sér. Hún var svo til
heimilis hjá bróður sínum, fékk eitt-
hvað að læra, en var annars til hjálp-
ar í húsinu. Þetta var bezta búsílag,
því stúlkan var námfús, verklagin
og dugleg.
Mágkonan vildi gera vel til henn-
ar, en þá þurfti stúlkukindin endi-
lega að misstíga sig eins og móðir
hennar. Konan fór að athuga hvort
hægt væri að bjarga málinu með
trúlofun, en þar voru allar bjargir
bannaðar, þegar sá meðseki kom í
ljós. Hann var gistivinur þeirra
hjóna frá veturnóttum til jóla, ná-
frændi húsfreyju, átti konu og börn
Framhald á bls. 45.
FRÚIN
25