Fréttablaðið - 01.06.2013, Blaðsíða 18

1. júní 2013 LAUGARDAGURSKOÐUN
En reizlan var bogin og lóðið var lakt,/ og létt reyndist allt, sem hún vó;/ útnesja fólkið var fátækt og spakt,
/ flest mátti bjóða því svo.“ Þetta er
erindi úr Bátsenda pundaranum.
Með því kvæði lyfti Grímur Thom-
sen í sögulegt æðra veldi viður-
eign Skúla fógeta við einokunar-
kaupmenn sem höfðu rangt við í
viðskiptum.
Á tímum einokunarinnar var
gjaldmiðillinn stöðugur. En því
skammrifi fylgdu margvís legir
bögglar. Landsmenn gátu til að
mynda ekki treyst á að kaupmenn
vigtuðu rétt. Að því er þessa tvo
þætti varðar lá viðskiptaóvissan því
fremur í vigtinni en gjaldmiðlinum.
Þótt margt
hafi breyst í
aldanna rás eru
vigtin og gjald-
miðillinn enn
lykilatriði í við-
skiptum. Þeirri
óvissu sem áður
fylgdi vigtinni
hefur hins vegar
verið eytt að mestu með alþjóð-
legum eftirlitsreglum og sam-
keppni. En þegar kemur að því
að meta verðgildi krónunnar er
reislan nú bogin og lóðið lakt. Þar
liggur óvissan.
Það er þessi óvissa sem Alþýðu-
sambandið og Samtök atvinnulífs-
ins vilja draga úr. Tilgangurinn er
stöðugleiki með viðskiptafrelsi og
þar með meiri verðmætasköpun og
hærri kaupmætti. Vinnumarkaður-
inn hefur því kallað eftir þríhliða
samvinnu við nýja ríkisstjórn. Hún
hefur tekið því kalli vel og reyndar
sagt að það sé forsenda árangurs
í baráttunni fyrir viðreisn þjóðar-
búskaparins.
Í stjórnarsáttmálanum hefur
ríkis stjórnin aftur á móti sett
það sem skilyrði að ekki megi
ræða aðrar lausnir til frambúðar
í peninga málum en krónuna. En
vandinn er sá að eftir leið þríhliða
samninga verður vafningasamara
að finna raunhæfar og varanlegar
lausnir hafi Þrándur í Götu stærra
hlutverk en hugsjónir Skúla fógeta.
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Sigríður Björg Tómasdóttir, sigridur@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
SPOTTIÐ
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Er enginn Skúli á sviðinu?
Þröngsýni ríkisstjórnarinnar lýtur ekki einvörðungu að álitaefnum varðandi fram-
tíðarskipan gjaldmiðilsmála. Hún
hefur einnig ákveðið að hætta
aðildarviðræðunum við Evrópu-
sambandið; öndvert við vilja meiri-
hluta þjóðarinnar eins og hann
mælist í skoðanakönnunum. Í stað
dýpri efnahagssamvinnu á innri
markaðnum er tvíhliða samvinna
við Asíuþjóðir síðan sett í forgang.
Ríkisstjórninni gengur vita-
skuld gott eitt til með skilyrð-
inu um krónuna, rétt eins og aðil-
um vinnumarkaðarins sem telja
það óskynsamlegt. Afstaða ríkis-
stjórnarinnar byggist ekki á því
réttmæta sjónarmiði að hægja á
viðræðunum vegna umbrota innan
Evrópusambandsins. Nær lagi er
að rætur hennar liggi í eins konar
pólitískri meinloku.
Óumdeilt er að efnahagur lands-
ins fór batnandi með vaxandi sjálf-
stjórn. Ástæðan fyrir því var sú
að heimastjórn og síðar fullveldi
var nýtt til að auka frelsi í við-
skiptum fyrst inn á við og síðar út
á við í samvinnu við aðrar þjóðir.
En fullveldisréttur sem nýttur er
til að takmarka þetta frelsi er jafn
slæmur hvort heldur sem boðin
koma úr danska kansellíinu eða
stjórnarráðshúsinu við Lækjar-
torg.
Meinlokan er að líta svo á að
óskorað fullveldi yfir eigin mynt
með takmörkuðu viðskiptafrelsi
sé betri kostur en óheft viðskipta-
frelsi með sameiginlegri mynt og
takmörkuðum beinum yfirráðum
á því sviði. Einokunarkaupmenn-
irnir vildu halda í þá stöðu að geta
skekkt lóðin á reislunni. Ríkis-
stjórnin ætlar, hvað sem það kost-
ar, að halda í mynt sem er breyti-
legasti verðmætamælikvarði í
víðri veröld. Það er líka viðskipta-
hindrun. Afleiðingin er minni verð-
mætasköpun og lakari lífskjör.
Hlutverk Þrándar í Götu
Í síðasta mánuði kom út skýrsla á vegum aðila vinnumarkaðar-ins um nýja sýn á gerð kjara-
samninga og hugmyndir um bætt
vinnubrögð. Þeir ákváðu að sækja
fyrirmyndir til grannríkjanna
sem tekist hefur að auka kaupmátt
samhliða lágri verðbólgu. Ríkis-
sáttasemjari skipulagði kynnis-
ferð til Norðurlandanna í þessum
tilgangi.
Markmiðið er að allir sem
hlut eiga að máli við gerð kjara-
samninga hafi sameiginlega sýn
á svigrúm til aukins kostnaðar
og kjarabóta næstu árin. Þessi
samtök hafa ekki sammælst um
nýja mynt eða aðild að Evrópu-
sambandinu. Því fer fjarri, en þau
vilja ekki loka dyrum fyrir fram.
Sú afstaða er auðskilin í ljósi þess
að án alvöru mælikvarða í stöð-
ugri mynt eru skammtímalausnir
nærtækasta úrræðið.
Ríkisstjórnin hefur leyst úr
læðingi nokkra bjartsýni með
þjóðinni. Flest bendir til að lokuð
pólitísk staða verði opnuð og
ný tækifæri gefist í þjóðarbú-
skapnum. En reginmunur er á því
hvort úrlausnir hennar byggjast á
skammtímasjónarmiðum eða lang-
tímahugsun um kerfisleg nýmæli.
Í þessu ljósi er því óskiljan-
legt að ríkisstjórnin skuli útiloka
kerfis breytingar í gjaldmiðils-
málum þegar aðilar vinnu-
markaðar ins bjóðast til að ræða
samstarf til lengri tíma á víð-
tækari grundvelli en áður hefur
þekkst um stöðugleika og bætt
kjör.
Ný hugsun aðila vinnumarkaðarins
D
rög að nýju aðalskipulagi Reykjavíkur, sem nú eru á leið
í kynningu, marka að mörgu leyti tímamót í skipulags-
málum borgarinnar. Fréttir Fréttablaðsins af skipulags-
drögunum undanfarna daga benda til að pólitísk sam-
staða hafi myndazt í borgarstjórninni um að vinda ofan
af margvíslegum skipulagsmistökum undanfarinna áratuga.
Í fyrsta lagi á að hætta að senda
borgarbúa í nærsveitirnar og
leggja þess í stað áherzlu á þétt-
ingu byggðarinnar. Þéttari borg
á að verða betur til þess fallin að
ganga og hjóla í eða taka strætó
til að komast ferða sinna, í stað
þess að einkabíllinn sé konungur
borgarskipulagsins. Hverfin ættu
þá sömuleiðis að bera betur eigin verzlun og þjónustu svo þar verði
betra að búa.
Í öðru lagi er mörkuð sú stefna að ekki rísi hús hærri en fimm
hæðir í gömlu miðborginni, innan Hringbrautar, og að annars staðar
í borginni taki ákvarðanir um háhýsi mið af „sögu borgarinnar og
hefðum, yfirbragði núverandi byggðar og sjónásum til lykilkenni-
leita, náttúrulegra og manngerðra“. Þetta er líka heillaskref. Ef
þessi stefna hefði verið í gildi á meðan mest gaman var hjá stórhuga
verktökum fyrir hrun værum við líklega laus við bæði Höfðatorgs-
óskapnaðinn og turn Grand Hótels í dag.
Í þriðja lagi mun gamla miðborgin njóta sérstakrar hverfis-
verndar. Það þýðir að ekki á bara að vernda einstök hús, heldur mun
svæðið allt, einkenni þess, götumyndir og svipmót, njóta verndar.
Ný hús þurfa að falla að gömlu byggðinni.
Dagur B. Eggertsson, formaður borgarráðs, sagði í samtali við
Fréttablaðið í fyrradag að í hverfisverndinni fælist fortakslaust að
„raska ekki því sögulega gatnaskipulagi sem þarna er, því hvernig
byggingarreitirnir eru, hvernig opnu rýmin eru og lóðaskipan“.
Þetta ætti að setja bremsur á þá sem vilja kaupa upp heilu húsa-
raðirnar til að byggja verzlunarmiðstöðvar eða einhverja aðra
skelfingu sem ekki á heima í þessu smágerða, gamla hverfi.
Í fjórða lagi er merkilegt að allir flokkar kynni nýja skipulagið
sameiginlega og í góðri sátt. Það er víst í fyrsta sinn sem það gerist,
en skipulagsvinnan hefur líka farið fram í tíð margvíslegra meiri-
hluta. Gísli Marteinn Baldursson, borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokks-
ins, bendir á það í Fréttablaðinu í gær að farsælast sé að reyna að fá
alla að borðinu og vinna saman í sátt þegar koma eigi stórum málum
í gegn.
Hjálmar Sveinsson, varaformaður skipulagsráðs borgarinnar,
skrifaði grein hér í blaðið í gær og rifjaði upp að hann hefði reynt
að fá Sigmund Davíð Gunnlaugsson, núverandi forsætisráðherra,
til að beita sér fyrir því að breyta lögum, þannig að hin „hlutlæga
bótaregla“ yrði afnumin. Það þýðir að verktakar fá ekki skaðabætur
þótt borgaryfirvöld breyti gömlu deiliskipulagi og minnki bygg-
ingarmagn á lóðum.
Þegar Hjálmar skoraði á Sigmund var hann stjórnarandstöðu-
þingmaður og hefði kannski verið nær að skora á þáverandi
stjórnarmeirihluta að breyta lögum. En nú er Sigmundur forsætis-
ráðherra, húsvernd komin í stjórnarsáttmálann og má auk þess
ætla að núverandi stjórnarandstaða sé sammála því að gera slíkar
lagabreytingar. Nú er því einstakt tækifæri til að bæta fyrir gömul
klúður í skipulagsmálum Reykjavíkur.
Nýtt aðalskipulag Reykjavíkur markar tímamót:
Undið ofan af
klúðri fortíðar
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Kennt í Sjúkraþjálfaranum Hafnarfirði 691 0381 Kristin Björg
Yoga í sumar
Aukin orka • rétt öndun • góð slökun
BOÐIÐ UPP Á KLIPPIKORT
Þú tapar aldrei tíma þótt þú getir ekki mætt.