Fréttablaðið - 01.06.2013, Blaðsíða 98

1. júní 2013 LAUGARDAGUR| MENNING | 62MENNING
Ég er svo hrifnæm að flestar bækur sem ég les breyta
lífi mínu smávegis. Ef ég er spurð hvaða bók breytti lífi
mínu er nærtækasta svarið að nefna síðustu bók sem
ég las. Síðasta bók sem breytti lífi mínu var Útlaginn
eftir Jakob Ejersbo. Hún gjörbylti lífi mínu svo sem ekki
en eftir að hafa lesið hana fannst mér ég örlitlu nær
um fólk sem elst upp landlaust og á eiginlega hvergi
heima þrátt fyrir að búa ekki við skort. Um fólk sem er
útlendingar í eigin upprunalandi en samt ekki beint
viðurkennt í landinu sem það elst upp í. Útlaginn var
góð lesning.
Fyrir mörgum árum las ég bók sem fór svo í skapið
á mér að ég grýtti henni út í vegg. Ég ætla ekki að
gefa upp hvaða bók það var sökum eðlislægrar
kurteisi en það atvik breytti lífi mínu líka smávegis.
En ég hef ekki skeytt skapi mínu á saklausri bók aftur.
Útlagi Jakob Ejersbo
BÓKIN SEM
BREYTTI
LÍFI MÍNU
Eyrún
Magnúsdóttir
ritstjóri
Birna Bjarnadóttir, forstöðumaður íslensku-
deildar Manitoba-háskóla, er eina mann-
eskjan í heiminum sem er með doktors-
gráðu í verkum Guðbergs Bergssonar. Hvað
var það sem heillaði hana svo við verk Guð-
bergs? „Hann er eins og aðrir lykilhöfundar
bókmenntanna, bæði hér og annars staðar;
þetta er endalaust ríkidæmi skynjunar og
hugsunar um manneskjuna í lífinu á hverj-
um tíma. Það er í rauninni endalaust ævin-
týri í hvert sinn að opna bók eftir svona höf-
unda.“
Lykilhöfundur, segirðu. Er Guðbergur
lykilhöfundur í íslenskum bókmenntum?
„Já, það er hann. Það hefur verið vitað,
þannig lagað séð, alveg síðan Tómas Jóns-
son metsölubók kom út árið 1966. Það verð-
ur sprenging í sögu íslenskra bókmennta
með þeirri bók, ekki síst í sýn á íslenska
menningu. Ég segi ekki að það hafi gerst
daginn sem bókin kom út en fljótlega eftir
það var farið að tala um að hann væri að
birtast á íslensku bókmenntasviði sem arf-
taki. Ekki bara arftaki Halldórs Laxness
heldur einnig Þórbergs Þórðarsonar og
Gunnars Gunnarssonar. Hann er tiltölu-
lega ungur þegar hann er búinn að skapa
sér ákveðið rými sem er ekki eins og neitt
annað rými í íslenskum nútímabókmennt-
um. Það er það sem orðið lykilhöfundur
þýðir, enda notar maður það sparlega.“
Yfirskrift málþingsins er Að heiman
og heim, hvað ætlar þú að fjalla um í þínu
erindi? „Erindi mitt heitir Sýnir úr leið-
angri og ég ætla að fara svolítið yfir þetta
svið sem er leiðangur. Það er enginn annar
leiðangur eins og leiðangrar bókmenntanna.
Við höldum af stað í hvert sinn sem við
opnum bók og svo er að sjá hvað verður á
vegi okkar. Ég ætla að skoða hvað Guð-
bergur hefur gert í sínum leiðöngrum og
hvernig sýnir þetta eru. Hvað sér hann og
hvert er samhengið í því sem hann sér? Öll
hans skrif snúast meira og minna um mann-
legt hlutskipti og svo hvernig við Íslending-
ar fótum okkur á þessu tilvistarsviði. Svo
hefur hann auðvitað teiknað upp landakort
sem kynnir Ísland fyrir lesendum á ein-
stakan hátt.“
Það vekur athygli að öll erindin á mál-
þinginu eru á ensku. Hvernig stendur á því?
„Ástæðan er einfaldlega sú að þetta er hugs-
að sem samræða um ferðalagið sem á sér
stað í heimsóknum. Þetta er alþjóðlegt mál-
þing og þau fara oft fram á ensku. Það verða
þarna nokkrir af lykilþýðendum íslenskra
bókmennta á erlend tungumál og þeir tala
ekki allir íslensku.“
Guðbergur hefur dvalið langdvölum á
Spáni, hefur það markað sýn hans á Ísland?
„Einn lykilþátturinn í hans fagurfræði er að
þú verður að hafa fjarlægð frá því sem þú ert
að horfa á. Það er mjög fallegt brot í viðtals-
bókinni við Guðberg sem Þóra Kristín skrif-
aði þar sem hann talar um Grindavík, hvað
hún sé fyrir honum og hvernig hann sjái
hana og svo segir hann: „Þeir sem vilja fjalla
um sína Flórens verða að fara og lifa í útlegð
og deyja langt frá sinni Flórens.“ Þannig að
ég held að fjarlægðin sé lykilpunktur í verk-
um hans.“
Að þinginu standa Stofnun Vig dísar
Finn boga dóttur í erlendum tungumálum,
íslensku deild Manitoba-há skóla, Reykjavík
Bók menntaborg UNESCO, mennta– og menn-
ing ar mála ráðu neytið, utan rík is ráðu neytið,
Bókmennta– og list fræði stofnun Háskóla
Íslands, Hug vís inda stofnun Háskóla Íslands
og Grindavíkurbær. fridrikab@frettabladid.is
Tómas olli sprengingu í
sögu íslenskra bókmennta
Að heiman og heim er yfi rskrift alþjóðlegs málþings til heiðurs Guðbergi Bergssyni sem haldið verður í
dag. Meðal þeirra sem þar halda erindi er Birna Bjarnadóttir, sem segir engan vafa leika á að Guðbergur
sé lykilhöfundur í íslenskum bókmenntum, arft aki Halldórs, Þórbergs og Gunnars Gunnarssonar.
DOKTOR Í GUÐBERGI Birna skrifaði doktorsritgerð um fagurfræði í verkum Guðbergs Bergssonar en í dag
ætlar hún að fjalla um sýnir úr leiðangrinum í verkum hans. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
09.45-10.00 Frú Vigdís Finnboga-
dóttir, fyrrverandi forseti Íslands og
velgjörðarsendiherra Sameinuðu
þjóðanna í tungumálum, setur ráð-
stefnuna.
10.00-10.30 Colm Tóibín, rit-
höfundur og Mellon-prófessor við
Columbia-háskóla í Bandaríkjunum:
„Home: Wherever That May Be–
Exile and Return in Irish Fiction“.
10.30-11.00 Birna Bjarnadóttir,
forstöðumaður íslenskudeildar
Manitoba-háskóla í Kanada: „Visions
from an Expedition“.
11.00-11.30 Eric Boury
þýðandi:„Authors and Translators–
Wondrous Birds of the Same Ilk“.
11.30-12.00 Hans Brückner, mynd-
listarmaður og þýðandi: „Visual
Artist’s Translation of Flatey-Freyr: A
Short Story in Three Parts“.
12.00-13.30 Hádegisverðarhlé.
13.30-14.00 Massimo Rizzante,
ljóðskáld, rithöfundur, þýðandi og
prófessor við Università degli Studi
di Trento á Ítalíu: „Childhood, Youth
and Other Eternities– Notes on The
Swan“.
14.00-14.30 Enrique Bernárdez,
þýðandi og prófessor við Universi-
dad Complutense á Spáni: „The Art
of Telling Stories– From Don Quijote
(and Before) to Tómas Jónsson (and
Beyond)“.
14.30-15.00 Ármann Jakobsson,
rithöfundur og prófessor við Háskóla
Íslands: „The Sea, the Sea: The
Frogman and the Aesthetics of the
Elements“.
15.00-15.15 Hlé.
15.15-16.00 Íslenskir rithöfundar
fjalla um tengsl sín við verk Guð-
bergs Bergssonar.
Eiríkur Guðmundsson
Haukur Ingvarsson
Kristín Ómarsdóttir
Oddný Eir Ævarsdóttir stjórnar
umræðum.
16.00-16.30 Heiðursdoktorsathöfn.
16.00-16.20 Ástráður Eysteinsson,
prófessor og forseti Hugvísindasviðs
Háskóla Íslands: „Leitin að landinu
fagra“.
Geir Sigurðsson, dósent og vara-
forseti Deildar erlendra tungumála,
bókmennta og málvísinda við
Háskóla Íslands, afhendir heiðurs-
doktorsskjalið.
Guðbergur Bergsson, heiðursdoktor
við Háskóla Íslands, flytur ávarp.
Geir Sigurðsson, dósent og varafor-
seti Deildar erlendra tungumála,
bókmennta og málvísinda við Há-
skóla Íslands, slítur ráðstefnunni.
16.30-17.30 Móttaka.
Dagskrá málþingsins
ÓKEYPIS AÐGANGUR
HÁDEGISTÓNLEIKAR
Í NORÐURLJÓSUM, HÖRPU
ÞRIÐJUDAGINN 4. JÚNÍ KL.12:15
BYLGJA DÍS GUNNARSDÓTTIR, SÓPRAN
JÓHANN SMÁRI SÆVARSSON, BARITÓN
ANTONÍA HEVESI, PÍANÓ
TOSCA OG
ONÉGIN