Fréttablaðið - 01.06.2013, Blaðsíða 24

1. júní 2013 LAUGARDAGUR| SKOÐUN | 24
Skoðun visir.is
Þeir sem hafa áhuga á að
Íslendingar fái tækifæri til
að taka upplýsta ákvörðun
um aðild eða ekki aðild að
Evrópusambandinu (ESB)
þurfa nú að hugsa sinn
gang og draga lærdóma af
framgangi málsins hing-
að til. Hvernig vill þjóð-
in marka sér stöðu í sam-
félagi þjóðanna, og hvernig
vill hún hafa samband sitt
við ESB?
Það var fyrirsjáanlegt að mál-
efnaleg umræða, sem ætti að geta
leitt til upplýstrar ákvörðunar um
slíkt mál, mundi eiga erfitt upp-
dráttar í aðdraganda alþingis-
kosninga. Umræðan þarf að vera
stöðug og miðast við langtíma-
markmið en ekki hagsæld á næsta
kjörtímabili, jafnvel næstu mánuð-
um. Aðdragandi síðustu kosninga
er víti til að varast. Þær röksemdir
sem mest bar á voru á annan bóg-
inn Grýlu röksemdin – ESB er Grýla
sem ætlar að stinga litla Íslandi í
pokann sinn og éta síðan í róleg-
heitum – en hins vegar gulrótar-
röksemdin – við verðum tafar laust
x prósentum ríkari ef við göngum
í ES.
Langtímaáhrif mikilvæg
Sú fyrri er hlægileg, sú síðari ein-
földun og skrum. Um þá fyrri: ESB
er bandalag fullvalda ríkja sem eru
fús að veita Íslandi inngöngu af því
að þeim finnst landið menningar-
lega, félagslega og landfræðilega
eiga heima í þessu bandalagi, ef
það kýs að vera þar. Lang flestum
ríkjum ESB er þó áreiðanlega alveg
sama hvort Ísland gengur inn eða
ekki, mörgum finnst bandalagið
þegar of stórt. Þvert á móti því sem
margir halda fram hefur ESB gert
mikið til að hjálpa Grikklandi og
öðrum skuldakóngum. Hugmyndir
um að ESB slægist eftir íslenskum
auðlindum og aðgangi að norður-
slóðum með „innlimun“ Íslands eru
fráleitar. Auðlindum sínum og yfir-
ráðum yfir þeim mun landið halda,
og ESB hefur margar aðrar leiðir
til áhrifa og þátttöku í norðurslóða-
samstarfi en gegnum aðild Íslands.
Um seinni röksemdina: Ávinn-
ingur af inngöngu verður ekki
reiknaður út í prósentum. Þótt
Ísland gangi í ESB mun landið hafa
sérstöðu og áfram glíma við vanda
sem hlýst af fámenni og dreifbýli –
auk ýmiss konar fortíðar vanda. Það
eru lausn gjaldeyrismála og lang-
tímaáhrif af þátttöku sem mestu
skipta. Vitanlega eru margir and-
stæðingar aðildar sem ekki veifa
Grýlu gömlu. Mér hefur heyrst að
þeir segi jafnan: „Ég tel að Íslandi
sé betur borgið utan Evrópusam-
bandsins.“ Punktur. Ég hef ekki
heyrt fréttamenn biðja um rök.
Síðustu kosningar sýna að
litlar líkur eru til að stórir hópar
kjósenda muni láta afstöðuna
til Evrópu aðildar ráða úrslitum
um hvernig þeir kjósa í alþingis-
kosningum. Vitað er að mjög
margir sjálfstæðismenn og eitt-
hvað talsvert af framsóknar-
mönnum eru hlynntir því að við
látum reyna á samninga og hafa
jákvæða afstöðu til aðildar miðað
við að góðir samningar fáist. Hvað
sem einn og einn maður kann að
hafa gert, er ekkert sem bendir
til að þessir hópar hafi í nokkr-
um mæli kosið Samfylkingu eða
Bjarta framtíð vegna þessa máls.
Björt framtíð kynnti sig þó þannig
að þar var fátt sem hefði getað fælt
þessa kjósendur frá, þótt þeir hafi
af sögulegum og pólit ískum ástæð-
um ekki getað hugsað sér að kjósa
Samfylkingu. Í Bjartri framtíð
hefði stór hópur slíkra kjósenda frá
hægri hins vegar getað haft mikil
áhrif á stefnu og svip flokksins. En
þetta dugði þeim ekki. Römm er
sú taug (og: enginn skyldi Flokk-
inn styggja, skæð er hans hefnd).
Evrópu sinnuðum sjónarmiðum
verður að vinna fylgi innan flokka
og meðal almennings, og mikil-
vægt er að kosið sé sérstaklega um
aðildar samning.
Slagorð duga skammt
Miðað við úrslit kosninganna í
vor er augljóst að samningum um
Evrópu sambandsaðild verður ekki
lokið á kjörtímabilinu, þótt maður
geti leyft sér að vona að ný ríkis-
stjórn fremji engin pólitísk og
diplómatísk axarsköft í málinu.
Sjálfsagt er líka að viðurkenna að
nú eru erfiðir tímar í ESB. Vand-
ræði með evruna eru að vísu lítil
miðað við vandræðin með íslensku
krónuna, en efnahagsvandinn er
gríðarlegur og innan langs tíma
mun vafalaust verða við honum
brugðist með skipulagsbreytingum
og sennilega auknu miðstjórnar-
valdi á ákveðnum sviðum. Fyrir-
bæri eins og ESB verður alltaf
breytilegt og framtíðin að vissu
marki ófyrirsjáanleg, en úr því
sem komið er, er vitaskuld æski-
legt fyrir þá upplýstu umræðu
sem hér er lýst eftir að þessi mál
skýrist áður en aðild kemst form-
lega á dagskrá með tilbúnum samn-
ingi. En mikilvægt er að spilla ekki
samnings aðstöðu meðan mál eru í
biðstöðu. Af hverju skyldum við
loka á leiðina til Evrópu eða setja
upp óþarfa hindranir, þótt ákvarð-
anir dragist á langinn?
Ekki skyldu menn gleyma því
að við erum í EES og þar með háð
ESB og þróun þess en þó án þeirra
áhrifa sem við gætum fengið með
þátttöku, áhrifa sem enginn skyldi
vanmeta þegar kemur til þeirra
sviða sem skipta okkur mestu.
Þegar nýir og tiltölulega ungir ráð-
herrar taka við stjórnar taumum
rennur vonandi upp fyrir þeim
að slagorð og sjálfbirgingsháttur
duga skammt í glímunni við losun
gjaldeyris hafta, skuldir þjóðar-
búsins og gengissveiflur krónunn-
ar.
Ísland og Evrópa –
hvað nú?Það er þekktur varnar-háttur þegar gerðar eru
óþægilegar athugasemd-
ir við gjörðir manns að
beina athyglinni að ein-
hverju öðru, afbaka veru-
leikann og snúa út úr.
Dæmi um þetta er faðir
sem þarf að svara til
saka fyrir að ógna ungri
dóttur sinni með því að
berja gat í vegg. Í stað
þess að gangast við gjörð-
um sínum reynir hann að
beina athyglinni frá til-
finningum dóttur sinnar
og bendir á: „Þetta var
ekki gat heldur hola.“
Í grein sinni þann 16.
maí sl. bendir Ragnar
Þorsteinsson, sviðsstjóri
skóla- og frístundasviðs,
á nokkur atriði vegna
skrifa okkar.
Við höfum, ásamt fleirum, bent
á að sú aðgerð að leggja niður
Öskjuhlíðarskóla árið 2008 og
neyða hóp þroskahamlaðra barna
til að ganga í almennan skóla
hafi verið vanhugsuð því þess-
um börnum geti liðið mjög illa í
almenna skólanum.
Ragnar vill ekki tala um líðan
þessara barna. Hann vill ræða
ártöl. Hann bendir á að „hið rétta
sé“ að Öskjuhlíðarskóli hafi verið
lagður niður árið 2011 en ekki
árið 2008.
Breytt inntökuskilyrði
Það er auðvitað aukaatriði hvort
Öskjuhlíðarskóli hafi verið lagð-
ur niður árið 2008, þegar inntöku-
skilyrðum var breytt, eða 2010,
þegar Ragnar tilkynnti um breyt-
ingarnar, eða 2011, þegar Kletta-
skóli var stofnaður.
Ragnar segir að „hið
rétta sé“ að engum börn-
um hafi verið vísað úr
skólanum þegar hann var
lagður niður. Þessu hefur
enginn haldið fram og
kemur ekki málinu við.
Það breytir engu fyrir
þau börn sem ekki fá inn-
göngu í skólann hvort
börnin sem voru þar
fyrir fengu að vera áfram
eða ekki. Reyndar hefur
komið í ljós eftir skrif
Ragnars að einu barni, að
minnsta kosti, var vísað
úr skólanum árið 2008
eftir að ný inntökuskilyrði
voru sett.
Vegna staðhæfingar um
að þroskahömluðum börn-
um sé nú skylt að ganga í
hverfisskólann sinn, bend-
ir Ragnar á að foreldrar
geti sótt um skólavist fyrir barn
sitt í hvaða hverfi sem er. Flest-
um er líklega ljóst að sérskólinn
er ekki hverfisskóli en það er sér-
skólinn sem hér er til umræðu. Ef
barn með þroskahömlun þrífst
ekki í hverfisskólanum sínum og
fær ekki inni í sérskólanum er
lítil huggun í því að hægt sé að
sækja um skóla í öðru hverfi.
Ragnar segist ekki skilja þá
staðhæfingu að valið hafi verið
tekið frá foreldrum árið 2010 en
ímyndar sér að það hafi með nýju
inntökuskilyrðin að gera. Hann
bendir á að „hið rétta sé“ að árið
2002 hafi verið ákveðið að sam-
eina Safamýrarskóla og Öskju-
hlíðarskóla.
Lítt til sóma
Það hvenær ákveðið var að sam-
eina skólanna breytir í engu
þeirri staðreynd að daginn sem
ný inntökuskilyrði voru sett í
Öskjuhlíðarskóla á árinu 2008
(og tilkynnt tveimur árum síðar)
höfðu foreldrar barna með
þroskahömlun (IQ50-70, án við-
bótarfatlana) ekki lengur val um
það hvort þau sendu börn sín í
almennan skóla eða sérskóla.
Loks segir Ragnar að fagráð
(inntökuteymi) í sérskólanum
taki tillit til ýmissa þátta þegar
umsóknir eru metnar en jafn-
framt að tillögur fagráðsins séu
alltaf „settar innan þeirra reglna
sem gilda um innritun nemenda
og með hagsmuni hans, þroska
og námslegar þarfir að leiðar-
ljósi“.
Þessar reglur um innritun eru
skýrar og útiloka hóp þroska-
hamlaðra barna frá skólanum.
Eins og dæmin sanna hefur ekki
verið litið til þátta eins og vilja
foreldra og barns, líðanar barns
í hverfisskólanum, fjölda vina
barnsins í sérskólanum eða mats
sérfræðinga þegar umsókn um
skólavist er hafnað.
Það er Ragnari Þorsteinssyni
lítt til sóma að tala til foreldra
þroskahamlaðra barna með þeim
hætti sem hann gerir.
Gat eða hola
MENNTUN
Ágúst
Kristmanns
Ásta Kristrún
Ólafsdóttir
foreldrar barna
með þroskahömlun
➜ Þessar reglur um inn-
ritun eru skýrar og útiloka
hóp þroskahamlaðra barna
frá skólanum. Eins og dæm-
in sanna hefur ekki verið
litið til þátta eins og vilja for-
eldra og barns, líðan barns í
hverfi sskólanum, fjölda vina
barnsins í sérskólanum eða
mats sérfræðinga...
EVRÓPUMÁL
Vésteinn
Ólason
fv. forstöðumaður
og prófessor
➜ Það var fyrirsjáan-
legt að málefnaleg
umræða, sem ætti að
geta leitt til upplýstr-
ar ákvörðunar um
slíkt mál, mundi eiga
erfi tt uppdráttar í
aðdraganda alþingis-
kosninga.
1.288
MÁNUDAGUR 27. MAÍ
Vill einhver elska 49 ára gamla
konu
Saga Garðarsdóttir pistlahöfundur
545
MIÐVIKUDAGUR 29. MAÍ
Barnafj ölskyldur fl uttar með
valdi
Mikael Torfason ritstjóri
398
MÁNUDAGUR 27. MAÍ
Varðveisla og vernd
Guðmundur Andri Thorsson pistlahöfundur
383
LAUGARDAGUR 25. MAÍ
Síðasta grein fj allkonunnar
Herdís Þorvaldsdóttir leikkona og
barnabörn
346
FIMMTUDAGUR 30. MAÍ
Veit forsætisráðherra ekki betur?
Jón Steinsson, dósent í hagfræði við
Columbia-háskóla í New York
250
MIÐVIKUDAGUR 29. MAÍ
Menningarþjóð geymir gullin sín
Þórunn Erlu og Valdimarsdóttir, sagnfræð-
ingur og rithöfundur