Fréttablaðið - 06.09.2013, Page 14

Fréttablaðið - 06.09.2013, Page 14
FÖSTUDAGUR 6. september 2013 | FRÉTTIR | 14 „Ég man eftir hita og miklum sársauka þegar ég veiktist og ég man óljóst eftir því að for- eldrar mínir gengu með mig um gólf dag- langt áður en þau fengu lækni til að koma og skoða mig,“ segir Sigrún Hjartardóttir frá Tjörn í Svarfaðardal. Þetta var haustið 1955 og Sigrún þriggja ára. Hún var ein þeirra sem veiktust af lömunarveiki í síðasta stóra löm- unarveikifaraldrinum sem gekk hér á landi. Læknirinn sá fljótt hvers kyns var og lét flytja Sigrúnu á Sjúkrahúsið á Akureyri. Þar dvaldi hún fram yfir jól en var þá flutt til Reykjavíkur. Þar dvaldi hún fyrst um sinn í húsi í Þingholtunum sem kallað var Sóttvörn en fór svo á Heilsuverndarstöðina við Baróns- stíg. „Ég lamaðist í báðum fótum og höndum. Lömunin gekk að mestu til baka með tímanum nema í hægri öxlinni. Ég man ekki eftir mér með hækjur en ég man eftir mér í hjólastól. Annars man ég ekki mikið eftir því hvernig mér leið eftir að ég veiktist. Ég man þó eftir æfingunum sem ég var sett í. Þær tóku á.“ Eftir að Sigrún veiktist hætti hún að tala, umlaði þegar einhver reyndi að tala við hana. Einhverju sinni á meðan hún var á Heilsu- verndarstöðinni kom hjúkrunarkona með nýfætt barn að sýna Sigrúnu. Þá sagði hún upp úr eins manns hljóði: „Hún er minni en Stein- unn,“ en Steinunn var systir hennar. Þetta voru fyrstu orðin sem hún sagði í margar vikur og létti víst mörgum þegar hún gat tjáð sig á nýjan leik. Sigrún varð að dvelja vegna veikinda sinna í Reykjavík á annað ár, fyrst á sjúkrastofn- unum en síðan hjá ættingjum. Hún segist muna að fyrst eftir að hún kom heim í Svarf- aðardalinn hafi foreldrar hennar verið að láta hana hlaupa um til að þjálfa hana. Hún segist muna eftir því að hafa verið völt á fótunum og óstyrk. Sigrún náði sér ótrúlega vel af veikindum sínum og segir að hún hafi átt ósköp venjulegt líf. Hún varð því undrandi þegar eftirstöðvar lömunarveikinnar komu fram mörgum ára- tugum síðar. „Á milli fertugs og fimmtugs fór ég að finna fyrir mikill þreytu og minnkandi getu í hægri hönd sem er stöðugt að ágerast. Ég áttaði mig ekki á hvað þetta var, það hafði enginn sagt mér frá því að eftirköst eftir veikina gætu komið fram löngu síðar. Skömmu fyrir alda- mót las ég grein í blaði eftir sjúkraþjálfara sem hafði rannsakað fólk sem hafði fengið lömunarveiki á barnsaldri. Það hafði fengið lík einkenni og ég. Þá áttaði ég mig á því að þetta gæti átt við um mig líka, sem var raunin.“ Jóhanna Margrét Einarsdóttir johanna@frettabladid.is Nýtt aðalskipulag fyrir Kópavog. Aðalskipulag Kópavogs 2012-2024 kopavogur.is Skipulagsnefnd Kópavogs boðar til kynningarfundar með íbúum og öðrum hagsmunaaðilum í Kópavogi þar sem kynnt verður tillaga að nýju aðalskipu- lagi fyrir bæinn. Aðalskipulagið er skipulagsáætlun þar sem fram kemur stefna bæjaryfirvalda um landnotkun, samgöngu- og þjónustukerfi, umhverfismál og þróun byggðar til ársins 2024. Fundurinn verður haldinn í samkomusal Hörðuvallaskóla við Baugakór 38, fimmtudaginn 12. september nk. kl. 17:00 til 18:30. Skipulagsstjóri Kópavogs Lömunarveikin tók sig upp aftur Sigrún Hjartardóttir fékk lömunarveiki þriggja ára gömul. Hún var ein sú síðasta sem veiktist í síðasta stóra lömunarveikisfaraldrinum á Íslandi. Sigrún náði heilsu og lifði venjulegu lífi en eftirstöðvar lömunarveikinnar létu aftur á sér kræla mörgum áratugum síðar. FÉKK LÖMUNARVEIKI Sigrún Hjartardóttir fékk lömunarveiki þriggja ára gömul. Hún náði sér á strik en eftirköst lömunarveikinnar komu fram mörgum áratugum síðar. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM ● Lömunarveiki er smitsjúkdómur af völdum veiru sem lagst getur á taugakerfi líkamans og valdið lömun sem leitt getur til dauða. ● Einkenni eru í sumum tilfellum væg og um 90% þeirra sem smitast eru einkenna- lausir. Ef veiran berst í blóðrás verða einkennin alvarlegri. ● Langflestir, eða um 90-95% af þeim sem veikjast, fá væg flensulík einkenni sem geta lýst sér sem almennur slappleiki, hiti, minnkuð matarlyst, ógleði, uppköst, særindi í hálsi, hægðatregða og magaverkir. ● Alvarlegri einkenni eru verkir og minnkaður kraftur í stoðkerfi líkamans, hnakka- stífleiki, vöðvarýrnun, hæsi og erfiðleikar við öndun og kyngingu. Í alvarlegustu tilfellunum koma fram vöðvalömun, lömun á þvagblöðru og einkenni eins og óróleiki, ósjálfrátt slef og þaninn kviður. ● Einn af hverjum 200 sem fá sjúkdóminn lamast varanlega. Þeir sem eru í mestri hættu á að veikjast af sjúkdómnum eru nýburar, ung börn og óbólusettir einstak lingar. Hættan á að lamast varanlega af völdum sjúkdómsins eykst með hækkuðum aldri. HVAÐ ER LÖMUNARVEIKI? „Klárum málið“ er yfirskrift átaks UNICEF á Íslandi og fyrirtækisins Te og kaffi sem hófst formlega í gær og stendur út mánuðinn. Markmiðið er að vekja athygli á þeim árangri sem náðst hefur í baráttunni gegn lömunarveiki, sem einnig er kölluð mænusótt, og bjóða landsmönnum að taka þátt í baráttunni við að útrýma veikinni á heimsvísu. Engin lækning er til við sjúkdómnum og eina leiðin til að koma í veg fyrir að veikin valdi lömun er bólusetning. Ein bólusetning kostar 25 krónur. Í dag er lömunarveiki landlæg í þremur ríkjum og á 25 árum hefur mænusóttar- tilfellum fækkað um meira en 99%. Nú á að ná seinasta prósentinu og útrýma veikinni endanlega. Meðan lömunarveiki finnst enn þá einhvers staðar í veröldinni er hinum mikla árangri sem náðst hefur teflt í tvísýnu. Af hverjum seldum drykk í september gefur Te og kaffi andvirði einnar bólusetningar gegn lömunarveiki. Al- menningi gefst tækifæri til að gera það sama og gefa andvirði einnar bólusetningar með hverjum keyptum drykk. Jafnframt býðst landsmönnum að styðja átakið með því að senda smáskilaboðin stopp í númerið 1900 og gefa þannig 250 krónur. ÁTAK UNICEF OG TE OG KAFFIS Margrét Guðnadóttir, prófessor í veirufræði, segir að það sé hægt að útrýma lömunarveiki og það ætti að vera löngu búið að því. Hér á landi var farið að bólu- setja við lömunarveiki 1956. Árangurinn er sá að enginn hefur greinst með lömunar- veiki frá 1963 en þá greindust tveir með veikina. Í heiminum öllum greindust 233 með lömunarveiki í fyrra, það var í Pakistan, Afganistan og Nígeríu. Margrét segir að það megi ekki hætta að bólusetja við lömunar- veiki, þá geti hún gosið upp aftur. „Það má ekki hætta að bólusetja fyrr en það er búið að útskrifa sjúkdóminn úr mannheimum og það verður að mínu mati ekki fyrr en 10 til 20 árum eftir síðustu bólusetninguna. Það sem við er að etja eru þrír stofnar jafnhættulegra veira. Þær berast með saur og óhreinindum milli fólks. Sjúklingar geta smitað í stuttan tíma með úðasmiti úr öndunarvegi. Leiðin í gegnum meltingar- færin er aðalsmitleiðin út í náttúruna og meðan það eru skítug vatnsból í þriðja heiminum verður erfitt að ganga úr skugga um að veiran sé að fullu horfin úr nátt- úrunni. Við verðum að skaffa öllu mannkyni hreint vatn og betra viðurværi, þá vinnst þessi barátta,“ segir Margrét. ➜ Ætti að vera búið að útrýma lömunarveiki fyrir löngu STYÐJIÐ ÁTAKIÐ SENDIÐ SMS-IÐ STOPP Í NÚMERIÐ 1900 OG GEFIÐ ÞANNIG 250 KRÓNUR DANMÖRK Fyrstu sex mánuði árs- ins græddi LEGO-leikfangarisinn 13 milljónir danskra króna á dag, jafngildi rúmlega 279 milljóna íslenskra króna. Á fréttavef Jótlandspóstsins segir að fyrstu sex mánuði ársins hafi salan í Asíu aukist um 35 prósent. Í Evrópu hafi hún hins vegar aukist um átta prósent en um fjögur prósent í Bandaríkj- unum. Á heimsvísu hefur salan fyrstu sex mánuðina aukist um níu prósent miðað við sama tíma í fyrra. Fyrr á árinu tilkynnti fyrir- tækið að von væri á Lego-útgáfu af Simpsons-fjölskyldunni. - ibs Velgengni LEGO-risans: Hundruð millj- óna gróði á dag VINSÆLIR KUBBAR Salan á Lego-kubb- um í Asíu hefur aukist um 35 prósent.

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.