Fréttablaðið - 31.01.2014, Blaðsíða 52

KYNNING − AUGLÝSINGLífeyrissjóðir FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 20142
Útgefandi: 365 miðlar ehf., Skaftahlíð 24, s. 512 5000 Umsjónarmaður auglýsinga: Bryndís Hauksdóttir, s. 512-5434, bryndis@365.is Ábyrgðarmaður: Jón Laufdal.
Við höfum aldrei þurft að skerða áunnin réttindi sjóðfélaga okkar á fjöru-
tíu ára ferli,“ segir Sigurbjörn Sig-
urbjörnsson, framkvæmdastjóri
Söfnunarsjóðs lífeyrisréttinda, en
sjóðurinn var stofnaður í septem-
ber árið 1974.
Sjóðurinn tapaði einnig minnst
af lífeyrissjóðunum í efnahags-
hruninu sem hér varð og er með
eina bestu tíu ára raunávöxtunina.
Eignasafn sjóðsins var í árslok 2013
um 120 milljarðar. Samtals eiga 130
þúsund einstaklingar réttindi hjá
sjóðnum.
„Við viljum meina að gott gengi
sjóðsins sé íhaldssamri fjárfest-
ingastefnu að þakka,“ segir Sigur-
björn.
„Við höfum alltaf átt mikið af
traustum skuldabréfum og sjóður-
inn hefur komið mjög vel út þegar
fjármálamarkaðir hafa verið erf-
iðir. Þá hefur sjóðurinn verið með
bestu raunávöxtunina, bæði eftir
netbóluna árin 1999-2000 og einn-
ig eftir hrunið.
Söfnunarsjóður lífeyrisrétt-
inda er með fimm prósent af líf-
eyrissjóðakerfinu. Hingað inn
hafa sameinast fleiri lífeyrissjóðir
svo við erum mjög samkeppnisfær
sjóður á öllum sviðum með mjög
sterka tryggingafræðilega stöðu.“
Söfnunarsjóður lífeyrisrétt-
inda er samtryggingarlífeyrissjóð-
ur fyrst og fremst. Þó er boðið upp
á tvær séreignarleiðir við sjóðinn:
Söfnunarleið 1 er innlánsreikn-
ingur, með hæstu og bestu ávöxt-
un í innlánum.
Söfnunarleið 2 er safn bland-
aðra verðbréfa.
„Þá bjóðum við einnig upp á
afar hagstæð sjóðfélagalán í dag,“
segir Sigurbjörn en lántökugjald-
ið hefur verið lækkað úr einu pró-
senti niður í hálft prósent. „Með
nýjum lögum frá Alþingi, sem tóku
gildi þann 1. janúar 2014, er einn-
ig búið að fella niður stimpilgjald-
ið sem var eitt og hálft prósent af
lánsupphæðinni. Það er því orðið
hagstæðara en var að taka verð-
tryggð sjóðfélagalán. Vextirnir eru
í dag fastir, 3,85 prósent og einn-
ig bjóðum við lán með 3,5 prósent
breytilegum vöxtum, til jafn langs
tíma.
Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda
er ætlaður öllum launþegum og
sjálfstætt starfandi einstakling-
um sem ekki eiga aðild að öðrum
lífeyrissjóðum samkvæmt kjara-
samningum.
Aldrei skert áunnin réttindi
Söfnunarsjóður lífeyrisréttinda tapaði einna minnst af lífeyrissjóðum landsins í efnahagshruninu. Hann er einn af stærri
lífeyrissjóðum landsins í dag og fagnar fjörutíu ára afmæli á þessu ári. Sigurbjörn Sigurbjörnsson framkvæmdastjóri þakkar
farsælan feril íhaldssemi í fárfestingaákvörðunum.
Sigurbjörn Sigurbjörnsson, framkvæmdastjóri Söfnunarsjóðs lífeyrisréttinda, þakkar farsælan feril sjóðsins langtímahugsun og íhaldssemi í fjárfestingaákvörðunum. MYND/VALLI
Heimildir benda til að fyrsta vísinn að lífeyrissjóðum á Íslandi megi finna í laga-
ákvæði frá árinu 1851. Í lagaákvæði
þessu var kveðið á „um skyldur
embættismanna til þess að sjá ekkj-
um sínum borgið með fjárstyrk eftir
sinn dag“. Lög þessi voru hins vegar
ekki lögleidd fyrr en í maí 1855.
Árið 1904 voru sett lög um skyldu
embættismanna til að safna sér elli-
styrk eða kaupa sér geymdan lífeyri.
Við söfnun á ellistyrk átti embættis-
maður að verja árlega 2% af launum
sínum. Við kaup á geymdum lífeyri
skyldi embættismaður hins vegar
leggja til 1,33% af launum sínum. Ef
hins vegar kaupandi lífeyris andað-
ist áður en til lífeyrisgreiðslna kæmi,
tapaðist allur lífeyririnn. Á sama
tíma voru sett lög um eftirlaun sem
tryggðu embættismönnum eftirlaun
úr landssjóði.
Árið 1919 var stofnaður Lífeyris-
sjóður embættismanna. Samkvæmt
lögum var embættismönnum skylt
að ráðstafa 5% af launum sínum til
sjóðsins. Frá árinu 1943 heitir þessi
sjóður Lífeyrissjóður starfsmanna
ríkisins (Ólafur Ísleifsson, 2007).
Fyrstu eiginlegu lífeyrissjóðirn-
ir urðu hins vegar ekki til fyrr en í
júní 1921 en þá voru sett lög um
tekju- og eignaskatt með ákvæði um
skattfrelsi iðgjalda til lífeyrissjóða.
Lífeyrissjóður embættismanna og
ekkna þeirra var stofnaður 1921 sem
og Lífeyrissjóður barnakennara. Í
kjölfarið fylgdu fleiri sjóðir, bæði í
opinbera og einkageiranum.
Nokkur fyrirtæki komu á fót sjóð-
um fyrir starfsmenn sína því þrátt
fyrir Alþýðutryggingarlögin (1936)
þótti ellilífeyrinn samkvæmt þeim
svo lágur og jafnaðist engan veginn
á við lífeyri embættismanna, að
ástæða þótti til að stofna til lífeyris-
sjóða sem greiddu lífeyri til viðbót-
ar ellilífeyri þeirra (Hrafn Magnús-
son, 2003).
Á árinu 1943 var stigið stórt skref
í lífeyrismálum opinberra starfs-
manna þegar Lífeyrissjóður starfs-
manna ríkisins var stofnaður með
lögum frá Alþingi (Hrafn Magn-
ússon, 2003). Þegar lögin um al-
mannatryggingar voru sett árið
1946, voru lífeyrissjóðirnir alls um
15 talsins. Í þessum sjóðum voru
starfsmenn ríkisins, nokkurra bæj-
arfélaga, banka og stærri fyrirtækja
í samvinnu- og einkarekstri. Um
almenna þátttöku verkafólks innan
ASÍ í lífeyrissjóðum var hins vegar
ekki að ræða.
Grundvöll núverandi lífeyris-
sjóðakerfis má rekja aftur til ársins
1969, þegar í tengslum við kjara-
samninga á almennum vinnu-
markaði var samið um að setja upp
atvinnutengda lífeyrissjóði með
skylduaðild og fullri sjóðsöfnun frá
byrjun árs 1970 (Már Guðmunds-
son, 2000). Áður en samkomulag-
ið var gert árið 1969 voru fjárhags-
aðstæður almenns launafólks á eft-
irlaunaaldri ekki góðar. Það var
því sem næst ómögulegt fyrir aldr-
aða, sem höfðu verið á almennum
vinnumarkaði, að sjá fyrir sér með
elli lífeyri a lmannatrygginga.
Þeir sem fæddir voru fyrir 1914
og höfðu því, fyrir aldurs sakir, ekki
unnið sér inn næg réttindi til lífeyr-
is úr sjóðunum fengu sérstakar eft-
irlaunagreiðslur. Ríkissjóður fjár-
magnaði ¼ af eftirlaununum og At-
vinnuleysistryggingasjóður sá um
að fjármagna afganginn eða ¾ (Már
Guðmundsson, 2000).
Árið 1974 voru sett lög sem skyld-
uðu alla launamenn og atvinnu-
rekendur þeirra til að greiða a.m.k.
10% af iðgjöldum til lögbundinna
eða viðurkenndra lífeyrissjóða.
Með lögum frá árinu 1980 náði þessi
skylda einnig yfir sjálfstætt starfandi
einstaklinga. 1986 var síðan samið
um að greidd væru iðgjöld af öllum
launum, ekki aðeins af dagvinnu-
launum (Már Guðmundsson, 2000).
Undirbúningur lagasetningar um
skyldutryggingu lífeyrisréttinda og
starfsemi lífeyrissjóða stóð með
hléum frá árinu 1976 en árið 1997
voru lög um það efni samþykkt.
BIRT MEÐ LEYFI HÖFUNDAR.
Íslenska lífeyriskerfið – Samanburður
á gegnumstreymi og sjóðsöfnun
Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands.
Maí 2009
Höfundur: Jenný Guðmundsdóttir
Leiðbeinandi: Örn Daníel Jónsson
Fyrsti vísir að lífeyrissjóði 1851
Í BS-ritgerð Jennýjar Guðmundsdóttur í viðskiptafræði, Íslenska lífeyriskerfið – Samanburður á gegnumstreymi og sjóðsöfnun, er að
finna greinargóðan kafla um sögu lífeyrissjóða á Íslandi. Hér er birtur útdráttur úr ritgerðinni.
Fyrstu eiginlegu lífeyrissjóðirnir urðu ekki til fyrr en í júní 1921. NORDICPHOTOS/GETTY