Fréttablaðið - 22.07.2014, Blaðsíða 16

22. júlí 2014 ÞRIÐJUDAGUR| SKOÐUN | 16
Váleg tíðindi, eins og var
með farþegaþotu grandað
yfir Úkraínu, gera ekki boð
á undan sér. Hið sama getur
átt við um hin góðu. Það var
vissulega hið mesta undrun-
arefni, ekki síður annarra
en Íslendinga, að Reykjavík
varð fyrir valinu til fundar
þeirra Gorbachevs og Reag-
ans í Höfða 1986. Og síðar
kom í ljós að fundurinn var
upphaf ferlis sem leiddi til loka kalda
stríðsins með falli Berlínarmúrsins
1989. Aflétt var ógn kjarnorkustríðs.
Spennuþrungnum vonum og von-
brigðum í Höfða er vel lýst í nýút-
kominni bók Reagan at Reykjavík
eftir ráðgjafa hans Ken Adelman.
En nú blasir við að með yfirtöku
Rússa á Krímskaga 2014, riðlaðist
sú ríkjaskipan sem staðið hafði í 25
ár og samskiptin færst á annað stig.
Allt fór mjög til verri vegar við ásak-
anir um að Rússar hafi látið sínum
liðsmönnum té eldflaugabúnaðinn
til þess ódæðisverks að skjóta niður
malasísku farþegaflugvélina.
Upphaf þessa var að Viktor
Yanukovych, forseti Úkraínu, rift-
aði aukaaðildarsamningi við ESB,
sem undirrita átti í árslok 2013, en
gerði þess í stað samstarfssamn-
ing við Rússa. Þetta leiddi til mik-
illa mótmæla í Kiev, afsagnar og
landflótta Yanukovych. Í maí sl. var
haldin forsetakosning og valinn í
þann stól Petro Porosjenko. Þá greip
Pútín tækifærið að einangra Krím-
skaga, sem eftir „þjóðaratkvæði“ var
innlimaður í Rússland. Rússar tóku
að vopna rússneskumælandi minni-
hluta og rússneskur her er í við-
bragðsstöðu við landamæri Úkraínu.
Rússland er nú sá fjandmaður, sem
var frá 1949 þegar NATO var stofn-
að. Herafli var aukinn í Póllandi,
Eystrasaltsríkjunum og
Búlgaríu. Þeir voru reknir
úr G8-samvinnu helstu iðn-
ríkja. NATO lagði af sam-
ráðsvettvanginn í NATO
Russia Council. Samningar
um aðild þeirra að OECD
voru lagðir á hilluna. Efna-
hagslegar- og fjármálaleg-
ar þvingunarráðstafanir
Bandaríkjanna voru enn
hertar í júlí.
Hervæða á ný
Við norðurskautið hervæða Rússar
á ný víglínu kalda stríðsins. RIANO-
VOSTI-fréttastofan tilkynnti 24.
apríl sl. að Pútín forseti hefði ákveð-
ið að koma upp neti nútíma flota-
bækistöðva á heimsskautssvæðinu
vegna nýrrar kynslóða herskipa
og kafbáta. Aftur kæmu í notkun
tvær flotabækistöðvar og flugvell-
ir í Síberíu ásamt sjö á Kolaskaga.
Herða skyldi á kröfum um hafsbotn-
inn, sem er jarðfræðilega tengdur
Rússland en það á við um norður-
pólinn, sem þeir hafa helgað sér. Á
dögum kalda stríðsins ríkti þarna
stöðugleiki vegna varna NATO, ekki
hvað síst frá Keflavík.
Bandaríkin lögðu niður fasta við-
veru í Keflavík 2006 en eru aðal-
þátttakandi í tímabundinni loft-
rýmisgæslu. Svíþjóð og Finnland
koma þar einnig við sögu undir for-
ystu Noregs. Skýrsla frá Carnegie
Foundation segir að „Úkraínukrís-
an hafi bætt norðurvíglínu (e. nort-
hern flank) við vestursvæði nýrra
átaka. Einmitt þegar hæst stóð út af
Krímskaga efndu Rússar til heræf-
inga í Íshafinu … Tafir eða jafnvel
uppnám samvinnu á norðurskautinu
sem hófst giftusamleg 2008, beri
ekki að útiloka við þessar kringum-
stæður … “
Sögulegu tækifæri var glatað,
að ekki skyldi farið ráðum mikils
málþings um Öryggismál á norður-
slóðum og NATO, sem haldið var í
Reykjavík 29.-30. janúar 2009. Þátt-
takendur voru um 300 frá öllum 26
aðildarríkjum bandalagsins með for-
ystu starfsliðs þess með ráðherrum
og þingmönnum. Þáverandi aðal-
framkvæmdastjóri, Jaap de Hoop
Scheffer, var mjög eindreginn tals-
maður þess að NATO hefði hlutverki
að gegna á norðurslóðum. Niður-
stöður formanns í ráðstefnulok voru
m.a. að nauðsynlegt væri að ná miklu
nánari samvinnu í NATO-Russia
Council; styrkja bæri samstarfið við
Rússa í björgunar- og leitaraðgerð-
um og lá þá beint við að Keflavík
yrði miðstöð þess samstarfs.
Það er til furðu að þessum til-
lögum skyldi ekki fylgt eftir og að
meiri áhugi var á meintum gereyð-
ingarvopnum Saddams Husseins en
á Norðurskautinu. Ofan á varð lítt
skiljanleg stefna Kanada, að norður-
skautið væri utan varnarráðagerða
NATO. En nú má sjá að hér réði
versta skammsýni. Heimurinn kall-
ar á að þjóðarmorð í Palestínu séu
stöðvuð og Úkraínukrísunni ljúki
en að síðan hefjist viðræður stór-
veldanna. Fylgir því ekki góð gæfa
að bjóða aftur upp á Höfða?
Það er þakkarvert að Gunnar
Bragi Sveinsson utanríkisráðherra
hefur markað stefnu um samstöðu
við NATO um stuðning við uppbygg-
ingu Úkraínu og að Stefán Haukur
Jóhannesson sendiherra var sendur
út sem einn fyrirliða í eftirliti ÖSE.
Ógnin fyrr og síðar
Undanfarnar vikur hefur talsvert
verið rætt um málefni nautakjöts-
framleiðslunnar og hvernig eigi
að mæta ört vaxandi eftirspurn
eftir nautakjöti hér á landi. Í þess-
ari umræðu hefur sitthvað verið
málum blandið og er rétt að fara
yfir helstu atriði sem máli skipta í
þessu samhengi.
60% af ungnautum
Árið 2013 voru framleidd um 4.100
tonn af nautgripakjöti hér á landi
og hefur framleiðslan farið stöðugt
vaxandi síðan 2006, þar til í ár. Hún
skiptist þannig að um 60%, eða
2.400 tonn, eru ungnautakjöt, sem
er kjöt af nautum og uxum sem
eru yngri en 30 mánaða við slátr-
un og eru því afurð sérhæfðrar
nautakjötsframleiðslu. Betri steik-
ur á borð við lundir, ribeye, file og
þess háttar koma af slíkum grip-
um, einnig skal hakk sem merkt er
„ungnautahakk“ einungis vera af
gripum á þessum aldri.
Þau 1.700 tonn sem eftir standa
koma af mjólkurkúm og kálfum,
sem hliðarafurð mjólkurframleiðsl-
unnar. Hvernig árar í þeirri grein
nautgriparæktarinnar hefur því
óhjákvæmilega áhrif á framboð af
kúm til slátrunar en kjötið af þess-
um gripum fer að stærstum hluta í
hakk og unnar kjötvörur.
Mjólkurkúnum fjölgar
Undanfarin misseri hefur eftir-
spurn eftir mjólkurafurðum, eink-
um þeim fituríkari, aukist mjög
mikið hér á landi. Á síðustu 18 mán-
uðum hefur sala á fitugrunni aukist
um 11 milljónir lítra, sem er nálægt
því að vera jafn mikið og ársfram-
leiðsla skagfirskra kúabænda. Til
að mæta þessari góðu sölu mjólkur-
afurða leitast kúabændur nú við að
fjölga í kúastofninum, m.a. með því
að seinka slátrun á kúm. Sú fjölg-
um mun leiða af sér aukið framboð
af kúm til slátrunar þegar fram
líða stundir.
Kynbæta þarf holdanautastofnana
Framangreind áhrif aukinnar eft-
irspurnar eftir mjólkurafurðum
skýrir ónógt framboð á naut-
gripakjöti ekki nema að litlu leyti.
Landssamband kúabænda varaði
fyrst við því fyrir tæplega fimm
árum að í óefni kynni að stefna
varðandi sérhæfða framleiðslu á
ungnautakjöti. Þar réði gríðarleg
hækkun aðfanga, einkum áburð-
ar, mestu um versnandi afkomu
framleiðenda í greininni. Einnig
réðu veðurfarsaðstæður nokkru á
tímabili, þegar þurrkar hömluðu
grassprettu. Heldur horfir þó til
betri vegar í þeim efnum nú, sem
sést best á því að framleiðendur
hafa aukið ásetning á nautkálfum
umtalsvert á undanförnum miss-
erum. Í því efni ber þó að horfa til
að framleiðsluferill nautakjöts er
langur, um tvö og hálft til þrjú ár
að jafnaði.
Haustið 2009 óskuðu samtök-
in eftir samstarfi við stjórnvöld
um að leita leiða við að endurnýja
erfðaefni holdanautastofnanna,
Angus og Limousin, sem Lands-
samband kúabænda hafði forgöngu
um að flytja til landsins árið 1994.
Það hefur lengi verið mat LK að
holdanautabúskapur eigi verulega
vaxtarmöguleika hér á landi og sé
lykillinn að aukinni framleiðslu
á úrvals ungnautakjöti, sem vax-
andi eftirspurn er eftir. Undirtekt-
ir stjórnvalda við umleitunum LK
voru þó lengst af helst til daufar,
en undanfarið hálft annað ár hefur
málið þokast í rétta átt.
Vilja þjóna innlendum markaði
Til að búgreinin geti staðið á eigin
fótum, þarf að skapa henni svip-
uð skilyrði og í nálægum löndum.
Þar skiptir aðgangur að öflugu
kynbótastarfi mestu: að bændur
búi yfir gripum sem nýta fóðrið
betur og skili góðum fallþunga á
sem stystum eldistíma. Einnig er
mikilvægt að styðja við uppbygg-
ingu á aðstöðu heima á búunum,
sem stuðli að aukinni fagmennsku
í greininni. Þannig geta íslensk-
ir bændur náð sínu mikilvægasta
markmiði, sem er að þjóna innlend-
um markaði og hafa af því mann-
sæmandi afkomu.
Hvernig aukum
við nautakjöts-
framleiðsluna?
LANDBÚNAÐUR
Sigurður Loftsson
bóndi í Steinsholti
og formaður
Landssambands
kúabænda
Baldur helgi
Benjamínsson
framkvæmdastjóri
Landssambands
kúabænda
➜ Til að búgreinin geti
staðið á eigin fótum, þarf að
skapa henni svipuð skilyrði
og í nálægum löndum. Þar
skiptir aðgangur að öfl ugu
kynbótastarfi mestu.
➜ Einmitt þegar hæst stóð
út af Krímskaga efndu
Rússar til heræfi nga í
Íshafi nu.
UTANRÍKISMÁL
Einar Benediktsson
fv. sendiherra
Ísland er talið vera spenn-
andi ferðaland og það með
réttu. Landslag og sérstök
náttúra heillar gestina. Ég
hef heimsótt þetta land í 30
ár. Að vísu er flest frekar
dýrara hér samanborið við
verðlag í Þýskalandi. En það
er skiljanlegt miðað við háu
skattana sem ríkið þarf til að
standa undir öllum kostnaði.
Landið er stórt og íbúar fáir.
Margt þarf að flytja inn og
eru flutningsleiðir langar.
En nýlega tekur maður því miður
eftir því að reynt er að féflétta ferða-
fólkið meira en réttlætanlegt er. Verð
og þjónusta eru ekki lengur í sam-
ræmi. Hér eru nokkur nýleg dæmi:
● Bláa lónið Um það bil 40 evrur
kostar að fara á þennan fræga
stað. Þetta þykir mér allt of dýrt
fyrir að fara í bað í vatni sem er í
raun og veru affallsvatn frá gufu-
aflsvirkjun og því ekki kostnaðar-
samt að útvega baðvatnið. Meira
að segja er rukkað fyrir að skoða
einungis baðstaðinn.
● Kerið Þar er krafist
greiðslu fyrir að bera
sprengigíg augum. Í
Þýskalandi eru til slík
fyrirbæri („Vulkanische
Eifel“) og þar þykir sjálf-
sagt að fjöldi fólks gangi
um þessi svæði án þess að
þurfa að borga.
● Námaskarð Þar eru
rukkaðar inn 5 evrur
fyrir að ganga um hvera-
svæðið en þjónustan á
móti eru nokkrir frumstæðar
kamrar!
Á þetta að halda svona áfram?
Land eins og Ísland sem hefur
miklar tekjur af ferðamennsk-
unni ætti að stíga varlega til jarð-
ar hvað verðlag snertir. „Fórnfýsi“
ferðamanna er ekki endalaus. Og
ekki koma einungis milljónamær-
ingar hingað til að skoða landið.
Er núverandi ríkisstjórn að
styðja græðgi fárra manna? Í
mínum augum er þetta að minnsta
kosti sorgleg þróun.
Þróun í ferðaþjónustu
FERÐAÞJÓNUSTA
Helmut Jünemann
Diplom–
Verwaltungswirt
Þýskalandi