Fréttablaðið - 18.10.2014, Blaðsíða 38

18. október 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN BÆKUR | 38
Friðrika
Benónýsdóttir
fridrikab@frettabladid.is
FÆRT TIL
BÓKAR
!
Ég leit aftur upp og sá svolítið sem frysti blóðið í æðum mínum: Örfáum
metrum ofar í götunni stóð furðulegur náungi og hallaði bakinu upp að
skítugum hvítum sendiferðabíl. Úr andlitinu sköguðu há kinnbein og
kónganef fyrir ofan örmjóan munn.
Augun hurfu inn í botnlaust myrkur undir barðinu á stórum hatti svo
það var engin leið að sjá hvert hann var að horfa. Maðurinn var klæddur
í svart frá toppi til táar. Undan síðum frakka komu langir svartklæddir
fótleggir sem stóðu á einhverju sem mér sýndist fyrst vera upphækkun
en voru támjóir, svartir leðurskór á háum hælum. Upp við annan
skóhælinn kúrði illilegt gráhvítt dýr sem minnti einna helst á hrúgu af
skítugum vasaklútum.
Ég veit að það hljómar eins og ömurleg klisja sem fólk hefur heyrt
milljón sinnum áður, en það fyrsta sem mér datt í hug var að þarna væri
kominn dauðinn sjálfur. Þið verðið að skilja að maðurinn með hattinn og
hundinn hræddi mig meira en nokkuð annað hafði nokkurn tímann gert.
Rigningin færðist í aukana og breyttist í úrhelli. Ég var orðinn blautur
og kaldur. Samt þorði ég ekki að hreyfa mig úr stað af ótta við að mað-
urinn með hundinn tæki eftir mér. Ég gjóaði augunum inn götuna í von
um að sjá löggu eða bara einhverja hreyfingu. Þegar ég leit aftur í áttina
að manninum var hann horfinn og hvíti sendiferðabíllinn með honum.
Ég tók viðbragð og hljóp eins og fætur toguðu í átt að veggnum, stökk
svo hratt yfir hann að í minningunni er eins og ég hafi hreinlega þotið í
gegnum hann.
Brot úr Manninum sem hataði börn
Skáldsaga Eiríks Arnar Norð-
dahl, Illska, sem hlaut Íslensku
bókmenntaverðlaunin 2012, er
komin út á sænsku, enda tilnefnd
af Íslands hálfu til Bókmennta-
verðlauna Norðurlandaráðs.
Dómar um bókina eru farnir
að birtast í sænskum blöðum
og eru gagnrýnendur nánast
yfirkomnir af hrifningu. „Illska
er stórfengleg skáldsaga … Hvað
getum við gert með skáldskapinn
í samtímanum eftir lestur Illsku?
… Illska er skáldsaga sem er
algjörlega sér á parti,“ segir
Elisabeth Hjorth í dómi í Svenska
Dagbladet og aðrir gagnrýnendur
eru á sömu nótum.
Svíar halda vart vatni yfi r Illsku
EIRÍKUR ÖRN NORÐDAHL „Illska er skáldsaga
sem er algjörlega sér á parti,“ segir Elisabeth
Hjorth í dómi í Svenska Dagbladet.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Mikhail Shishkin, höfundur Skáldsögunnar
Bréfabókar sem nýverið kom út í Neon,
verður gestur Bjarts í Reykjavík í næstu
viku. Bjartur, rússneskudeild Háskóla Ís-
lands og Reykjavík Bókmenntaborg Unesco
bjóða til fundar við skáldið á þriðjudaginn
kemur, 21. október, klukkan fimm. Dagskrá
og staðsetning nánar auglýst síðar.
Shishkin í heimsókn
Út er komin skáldsagan Út í vitann
eftir Virginiu Woolf í þýðingu Herdísar
Hreiðarsdóttur.
Herdís þýddi To the Lighthouse í
námi sínu í þýðingarfræði við HÍ undir
leiðsögn Gauta Kristmannssonar og er
Út í vitann fyrsta skáldsaga Virginiu
Woolf sem kemur út á íslensku.
Woolf á íslensku
LJÓÐ Í NORÐ-
AUSTURRÍKI
Litla ljóðahá-
tíðin í Norðaustur-
ríki stendur yfir
fram á sunnudag.
Á annan tug
skálda kemur
fram á hátíðinni
og haldnir verða
átta viðburðir á
Fljótsdalshéraði
og í Eyjafirði.
Þetta er glæpasaga fyrir alla aldurshópa upp úr tíu ára aldri. Ég er alltaf að reyna að skrifa bækur sem er ekki hægt að skil-greina og rugla þar með
markaðsfræðingana,“ segir Þórar-
inn Leifsson um bók sína Maður-
inn sem hataði börn, sem markaðs-
sett er sem barnabók. „Mér er að
takast að rugla þá, ég sá í Máli og
menningu áðan að þeir vissu ekkert
hvar þeir ættu að setja bókina, fött-
uðu ekki að þetta væri barnabók og
stilltu henni upp á góðum stað. Ég
var mjög ánægður með það.“
Meinarðu að barnabækur fái
ekki sama sess og „alvöru“ bækur
fyrir fullorðna? „Það getur verið,
en ég hef ekki velt því mikið fyrir
mér. Þær fá alltaf sess einhvers
staðar á endanum. Ég kem úr
myndlistinni og allar mínar bækur
eru myndskreyttar, sem flestir líta
á sem einkenni barnabóka, en ég
vil breyta þeirri flokkun. Á endan-
um snýst þetta bara um það hvort
bókin er góð eða ekki.“
Horft inn í fiskabúrið
Aðalpersóna sögunnar er spænski
drengurinn Sylvek sem flytur til
Reykjavíkur með ömmu sinni.
Hvers vegna valdirðu að hafa inn-
flytjanda í aðalhlutverki? „Það var
til þess að fá sýn útlendingsins á
Ísland og skoða það utan frá. Ég
byggi þá reynslu pínulítið á sjálf-
um mér þar sem ég ólst upp í Dan-
mörku og kom heim rúmlega tíu ára.
Þurfti að læra íslensku upp á nýtt,
hálfbrenglaðist í hausnum og varð
vandræðaunglingur upp úr því. Ég
er eiginlega enn þá að vinna úr því.“
Þórarinn hefur síðan dvalið lang-
dvölum erlendis og býr nú í Berlín,
það skerpir væntanlega þá tilfinn-
ingu að horfa inn í fiskabúrið Ísland
utan frá. „Já, Ísland er mikið í tísku
hjá útlendingum og ég var heilmikið
að velta því fyrir mér hvernig þeir
sjá það. Þeir hafa mjög rómantískar
hugmyndir um okkur.“
Amma Sylveks virðist vera feiki-
skemmtileg persóna. „Já, hún kynn-
ist íslenskum sjóara úti í Barcelona
og erfir hús eftir hann þannig að
hún, Sylvek og systir hans flytja
í Vesturbæ Reykjavíkur. Systir-
in týnist fljótlega, síðan fara þessi
hræðilegu morð á drengjum í gang
og dularfullur leigjandi flytur inn í
herbergi systurinnar. Hann lýsir því
strax yfir að hann hati börn og þau
gruna hann um að vera morðinginn
sem er að afhausa tólf ára drengi út
um alla Reykjavík.“
Ekki predikun
Bókin hefur fengið þá umsögn að
vera hárbeitt ádeila á íslenskt sam-
félag, var það meðvitað? „Nei, ekki
beint. Auðvitað tekur maður inn alls
konar umræðu sem er í gangi, les
öll rifrildin á fésbók og svo fram-
vegis, og það síast smám saman
inn í bókina. Það er ekki þannig
að maður setjist niður og hugsi að
maður ætli að skrifa bók um stöðu
kvenna og barna á Íslandi. Það
myndi eyðileggja söguna. Maður
þarf helst að vera alveg utan við
sig á meðan maður skrifar, þannig
að sagan flæði eðlilega. Ekki setja
fram skýrar skoðanir heldur spyrja
margra spurninga. Þetta er alls
engin predikun.“
Þótt Þórarinn neiti því að Mað-
urinn sem hataði börn sé barnabók
er hún engu að síður lesin þannig
eins og síðustu bækur hans, hvers
vegna valdi hann þá leið í skrifun-
um? „Ég sveiflast á milli. Næsta bók
verður sennilega fullorðinsbók, en
hún verður samt líka myndskreytt.
Mikil bók sem ég er rétt að byrja
á. Ég hugsa það aldrei fyrirfram
hvort ég sé að skrifa fyrir börn eða
fullorðna. Ég kem úr þessum graf-
íska heimi og tengi mest við graf-
ískar nóvellur og myndasögur og
allt í þeim heimi og ég verð alltaf að
myndskreyta bækurnar til að finna
mig í þeim.“
Þórarinn byrjaði ferilinn með
myndasögum í blöðum í kringum
1990, hví hvarf hann af þeirri braut?
„Þetta voru mjög súrrealískar sögur
og eiginlega alveg abstrakt, enginn
beinn söguþráður. Þannig byrjaði ég
að skrifa texta sem tók svo smám
saman yfir. Nú skrifa ég textann
fyrst og myndskreyti síðan.“
Skilur ekki orðið klúr
Aftur að flokkuninni barna- eða
fullorðinsbækur. Þarf eitthvað að
búa til slíka flokka? „Það er spurn-
ing. Ég ólst upp við það að lesa
bækur sem ég vissi ekkert að væru
ætlaðar fullorðnum. Pabbi las Góða
dátann Svejk fyrir mig þegar ég
var átta, níu ára og ég hélt að það
væri barnabók. Svo fór ég að sýna
ömmu bókina og hún sagði að þessi
bók væri alltof klúr fyrir börn. Ég
Eiginlega enn þá að vinna
úr vandræðaunglingnum
Maðurinn sem hataði börn eftir Þórarin Leifsson er markaðssett sem glæpasaga fyrir börn. Hann segist þó aldrei hugsa um
hvort hann sé að skrifa fyrir börn eða fullorðna og vill helst að sú flokkun verði lögð niður.
ÞÓRARINN LEIFSSON „Ég kem úr þessum grafíska heimi og tengi mest við
grafískar nóvellur og myndasögur og allt í þeim heimi og ég verð alltaf að mynd-
skreyta bækurnar til að finna mig í þeim.“ FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
vissi ekki hvað klúr þýddi, þurfti að
fletta því upp en hef aldrei náð því
almennilega hvað það orð þýðir. Ég
hef haldið því síðan að hugsa ekkert
um flokkun bóka, graðga bara öllu
í mig og spýti því svo aftur út. Ég
held að þessi flokkun sé hættuleg og
er mjög hræddur við það sem þeir
eru að gera með virðisaukaskatt-
inn núna. Ekki bara það að þeir séu
að hækka hann heldur að það eigi
að nota hann til að flokka í sundur
barnabækur og fullorðinsbækur,
þannig að það er eiginlega verið að
útrýma minni vinnustofu, eða reyna
að útrýma mér sem rithöfundi. Mér
finnst skrítið að það sé komin hér
hægri stjórn sem hegðar sér eins og
Stalínisti. En auðvitað vonar maður
að þetta gangi ekki í gegn hjá þeim.
Sennilega draga þeir þetta til baka
og þá verðum við allir listamennirn-
ir á fésbók mjálmandi af gleði yfir
því hvað Illugi sé nú þrátt fyrir allt
góður píanisti.“
Það er ekki þannig
að maður setjist niður og
hugsi að maður ætli að
skrifa bók um stöðu
kvenna og barna á Íslandi.
Það myndi eyðileggja
söguna.