Fréttir - Eyjafréttir - 16.12.1993, Qupperneq 13

Fimmtudagurinn 16, desember 1993
Signiar Þór Sveinbjörnsson skrifar:
Áfallahjálp
Áfallahjálp, hvað er það? í erindi sem
Sigríður K. Sverrisdóttir frá Lands-
björgu flutti hér í Vestmannaeyjum í
nóvember 1992 og fjallaði um áfalla-
hjálp, skýrir hún hana þannig:
„Skipta má áfallahjálp í tvo þætti,
annars vegar sálræna skyndihjálp
eins og við þekkjum hana frá skyndi-
hjálpamámskeiðum, hins vegar
úrvinnsla á sterkum tilfinningum
hjálparaðila vegna erfiðra aðstæðna."
Nú síðustu þrjú árin hafa verið
miklar umræður um áfallahjálp hér á
landi og þá aðallega um hjálp til
handa því fólki sem stendur í eldlín-
unni þegar slys verða, svo sem
björgunaraðilum, lögreglu, læknum
og hjúkrunarfólki.
Eg eins og eflaust margir aðrir hélt
að þetta fólk þyrfti ekki á slíkri
aðstoð að halda, allavega ekki læknar
og hjúkrunarfólk. En við nánari um-
hugsun kemst maður að þeirri
niðurstöóu, aó auðvitað er þetta fólk
ekkert öðruvísi en við hin. Við
ætlumst til þess að þessir aðilar séu
sterkir, án þess að hugsa um að þetta
er fólk, eins og við hin, eru mcó sömu
tilfinningar.
í blaðinu Ný Dögun sem gefið er
út af Nýrri Dögun, samtökum um
sorg og sorgarviðbrögð í Reykjavík,
er grein eftir Rúdolf Adolfsson geð-
hjúkrunarfræðing, sem heitir
áfallahjálp-stuðningur við hjálpar-
aðila.
í áðumefndri grcin er eftirfarandi
að finna orðrétt: „Á síðustu árum
hafa komið fram erlendar rannsóknir
sem benda til þess að full þörf sé að
sinna þessum málum, ekki síður hér á
Islandi en erlendis. Sem dæmi mætti
nefna rannsókn á björgunarmönnum
sem tengdust slysinu þegar norska
olíuborpallinum Alexander Kielland
hvolfdi 1980 og rúmlega 100 manns
fómst. í ljós kom að einu ári eftir
slysið vom 5% þeirra enn í veikinda-
fríi og 25% lýstu ýmis konar
vanlíðan, sem ekki bar á fyrir slysið.
Nefnd vom m.a. depurð, kvíði, fóm-
leikatilfinning, óöryggi, ótti við
ákveðna staði, er komu róti á
hugsanir, og eða ótti við ákveðnar
kringumstæður, svefntrufianir, ein-
angmn eða sjálfsásakanir.
Allt eru þetta hlutir sem menn
þoldu misvel, eftir persónuleika hvers
og eins, reynslu og þjálfun. Þaó þarf
alls ekki svona viðamikið slys til að
valda svipaðri vanlíðan hjá þeim, sem
fást við hjálparstarf, og á það að sjálf-
sögðu einnig við hér á landi.
Umferóarslys, skipskaðar, fiugslys,
leit að týndum einstaklingum og
Sigmar Þór Sveinbjörnsson.
„Eru nokkur dæmi
þess að sjómenn sem
eru nýkomnir úr
alvarlegum sjóslysum
eru eltir upp á sjúkra-
hús til að ná af þeim
skýrslu. Auðvitað er
þetta misjafnt og lög-
regla einungis að gera
skyldu sína, en mér
fínnst samt oft vanta
meiri umhyggju fyrir
líkamlegri og andlegri
heilsu þessara
óheppnu manna.“
vinnuslys eru dæmi um kringum-
stæóur, sem oft valda djúpu sálrænu
umróti hjá hjálparaðilum, áhorf-
endum, aðstandendum, þolendum og
gerendum."
Síðan skýrir Rúdolf hvað erandleg
skyndihjálp og segir: „Megininnihald
hennar og þungamiðja er mann-
þekking, líkamleg og andleg nálægð,
hlýja og umhyggja. Því fyrr sem
þessi hjálp berst, því betra.“
Mikil þörf hefur oft verió fyrir
þess.a þjónustu hér í Vestmanna-
eyjum og nægir þar að nefna hið
hörmulega slys er belgíski togarinn
Pelagus fórst hér í svokallaðri Presta-
bót á nýja hrauninu 21. janúar 1982.
Þar fórust fjórir, björgunarmaður og
læknir, ásamt tveimur skipverjum af
togaranum. Það er ekki nokkur vafi,
að þama hefði þurft að hjálpa því
fólki sem stóð í cldlínunni við björg-
un þeirra sex rnanna sem bjargað var
úr togaranum.
Eg hef í mörg ár velt fyrir mér
þeirri meðferð sem sjómenn fá þegar
þeir hafa lent í sjóslysum. Það er oft á
tíðum ekki tekið mikið tillit til þess
að þessir menn eru að koma úr alvar-
legum slysum og oft miklum
mannraunum, þar sem þeir hafa horft
upp á félaga sína berjast fyrir lífi sínu
og ekkert getað gert þeim til bjargar.
Eftir sjóslys fá aðstandendur hinna
látnu sjómanna oft á tíðum hjálp frá
læknum, prestum eða aðstandendum,
það er að segja ef þeir leita eftir því.
Mér segir svo hugur að þessi hjálp
standi oftast of stutt yfir, ekki vegna
þess að fólk vilji ekki hjálpa, heldur
gerir fólkið sér ekki grein fyrir
þörfinni og hin syrgjandi manneskja
kann ekki við að biðja um hjálp
heldur reynir að harka af sér.
Hinir sem lifa slysið af, hafa
hingað til ekki fengið hjálp þó þeir
þurfi ekki síður á hcnni að halda.
Þama kemur inn í málið hin
svokallaða áfallahjálp, hún á að
hjálpa þeim sem lenda í slysum, eða
björgunarmönnunum sem tekið hafa
þátt í erfiðum björgunaraðgerðum.
Það hefur sýnt sig að full þörf er á
hjálp til handa þessu fólki.
Þegar sjóslys verða, hvort þau eru
stór eða smá, þá er gangur mála
þannig að sjómennimir em teknir svo
fljótt sem auðið er, færðir til yfir-
heyrslu og skýrslugerðar hjá
lögreglu, þar sem þeir lýsa atburðarás
og svara spumingum lögreglumanna,
og svo oft fulltrúa Rannsóknar-
nefndar sjóslysa.
Á öðru stigi málsins eru sjó-
mennimir látnir koma fyrir sjórétt þar
sem þeir em aftur spurðir í þaula um
slysiö og látnir lýsa því í smáatriðum.
Þá er oft gefið í skyn að þeir hefðu nú
getað framkvæmt hlutina öðmvísi.
Eg hef lesið hundruð sjóprófa og
verð að segja eins og er að mér finnst
meö ólíkindum hvað mcnn komast
langt í spumingum sem beinlínis
niðurlægja sjómenn sem sitja fyrir
rétti. Þá er ég ekki að tala um
spumingar sem skipta máli í
rannsókn slysa, heldur spumingar
sem koma ekki málinu við. Engin
stétt manna þarf jafn oft að gangast
undir slíkar yfirheyrslur og sjómenn.
Oft taka spyrjendur ekki nokkurt
tillit til þess að þessir menn eru ekki í
jafnvægi til að svara spumingum, svo
vit sé í. Eru nokkur dæmi þcss að sjó-
menn sem eru nýkomnir úr
alvarlegum sjóslysum em eltir upp á
sjúkrahús til að ná af þeim skýrslu.
Áuðvitað er þetta misjafnt og lög-
regla einungis að gera skyldu sína, en
mér finnst samt oft vanta meiri um-
hyggju fyrir líkamlegri og andlegri
heilsu þessara óheppnu manna. Það
hlýtur aó vera mikilvægt er menn
koma til lögreglu vegna rannsóknar
slysa, sem undantekningarlaust hafa
mikil áhrif á viðkomandi, að þeir fái
hlýlegt og vingjamlegt viðmót frá
þeim aðilum sem að rannsókn vinna.
Sem betur fer hefur lögreglan í Vest-
mannaeyjum staðið þannig að
málum.
En einhvers staðar stendur, „aðgát
skal höfð í nærveru sálar“. Þetta ættu
menn aó hafa í huga þegar alvarleg
slys verða, hvort sem er á sjó eða
landi.
Sigmar Þór Sveinbjörnsson
Höfundur er skipaeftirlitsmaður
Séra Bjarni Karlsson segir börnum úr Barnaskólanum jólasöguna cinu
og sönnu.
Börnin heimsækja Landakirkju
Ný styttist óðum í jólahátíðina og
það cr mikið að gcra hjá börn-
unum og prcstunum á jólaðvcnt-
unni.
Þessa dagana cru yngri krakkamir í
grunnskólunum í jólaföndrinu og
hafa þau komið í stríðum straumum á
Fréttir/Eyjaprent til aö fá renninga.
Einnig heimsækja fiestir bckkirnir
Landakirkju þar sem presthjónin,
séra Bjami Karlsson og séra Jóna
Hrönn Bolladóttir, fara með jóla-
söguna þegar Jesúbamið fæddist í
Betlehem fyrir tæpum tvö þúsund
árum.
Fréttir litu við í Landakirkju í
síóustu viku. Þar voru 1. bckkimir úr
Barnaskólanum í hcimsókn. Þau
hlýddu hugfangin á séra Bjarna scm
notaði teikningar af myndvarpa til að
gera frásögnina mcira lifandi. Einnig
sungu þau nokkra jólasálma við
undirleik Hreiðars Stefánssonar
æskulýðsfulltrúa Landakirkju og fóru
með bæn.
Séra Bjami sagði að það væri sér-
stakt ánægjuefni að fá bömin í
heimsókn í Landakirkju fyrir jólin og
kennararnir hefðu verið sérlcga dug-
legir fyrir þessi jól að koma með
bckkina í heimsókn, frá I. og upp í
efri bekkina.
Beðið fyrir pabba og mömmu og öllum hinum.
Stúfur
heimsótti
krakkana
á Sóla
Það cr fastur siður á
Sóla fyrir jólin að
krökkunum cr boðið í
jólavcislu. Að þcssu
sinni var þeim boðið á
Hertogann þar scm
þau fcngu franskar,
kók og flcira gott. En •
rúsínan í pylsucnd-
anum var þcgar
stúfur birtist hcldur
óvænt með gjafir
handa öllum
krökkunum og þá
varð kátt í höliinni. Á
myndinni er Stúfur
með krökkunum við
jólatrcð á
Hcrtoganum.