Skessuhorn - 29.08.2012, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 29. ÁGÚST 2012
Það sem nátt úr an gef ur
Víða við Breiða fjörð og Faxa flóa er
dún tekja stund uð af full um krafti.
Nýt ing in bygg ir á gam alli hefð
en ætla má að Ís lend ing ar hafi um
lang an ald ur nýtt hlýj an dún æð ar­
fugls ins. Fugl inn verp ir víða með­
fram strönd um lands hlut ans, ekki
síst í eyj um og skerj um við Mýr ar. Í
Knarr ar nesi á Mýr um nýta land eig­
end ur æð ar dún af natni en nýt ing­
in bygg ir á langri vinnslu hefð sem
fyrri á bú end ur í eyj unni, Knarr ar­
nessystk ini hafa mark að.
Virð ing bor in fyr ir æð­
ar fugli
Að sögn Jóns Ge orgs Ragn ars son­
ar eins land eig enda í Knarra nesi
fer fram kvæmd dún tekju fram í afar
góðri sátt við fugl inn og nátt úr una.
„Dún tekja fer fram á vor in og í upp­
hafi sum ars á varp tími koll unn ar.
Þá ligg ur fugl inn á eggj um sín um.
Tekj an fer þannig fram að við tín­
um dún úr hreiðr inu en koll an sér
sjálf um að reita sig,“ seg ir Jón sem
leggur á herslu á að hér á landi eru
ekki stund uð þau slæmu vinnu brögð
að menn reiti lif andi fugl inn. Mik­
il virð ing er bor inn fyr ir fugl in um
sem er stór karakt er. „Við erum að
jafn aði að fara í fyrstu ferð til dún­
tekju í Knarr ar nes um mán aða mót in
maí­júní og för um að jafn aði í þrjár
til fjór ar ferð ir á hverju tíma bili. Alls
nýtum við 34 eyj ar í landi Knarr ar­
ness. Fugl in um líð ur vel í námunda
við mann fólk og finn ur til ör ygg is
í kring um okk ur,“ bæt ir Jón við en
æð ar fugl hef ur ver ið al frið að ur á Ís­
landi síð an árið 1849. „Við stund­
um sömu vinnu brögð in og við lærð­
um af frænd fólki okk ar í Knarr ar nesi
við tekj una. Vinnu brögð in byggja á
gam alli hefð sem við fylgj um.“
Dún þurrk un og hreins­
un í Borg ar nesi
Í Borg ar nesi rek ur Rún ar Ragn ars­
son einn land eig enda í Knarr ar nesi
vinnslu á dúni. Þar er dúnn frá tekju
í Knarr ar nesi þurrk að ur og hreins­
að ur. Að auki er þar dúnn þurrk að­
ur sem kem ur í Borg ar nes víðs veg ar
að af land inu. ,,Vinnsl an fer þannig
fram að fyrst er dúnn hit að ur upp í
130°C í 12­20 tíma og fer tími hit­
un ar eft ir því í hvern ig á standi dún­
inn er. Fjaðra tínsla fer loks fram eft­
ir hit un og er unn in í hönd um og er
það mesta verk ið. Til þess eru þrír til
fjór ir menn yfir há anna tím ann. Síð­
an er dúnn inn þurrk að ur með sér­
stakri vél,“ seg ir Rún ar. Hann seg­
ir að mikl ar gæða kröf ur séu gerð ar
til dúns ins og er hann vott að ur áður
en hann fer í sölu. „Sér stak ir dún­
mats menn á veg um land bún að ar­
ráðu neyt is ins sjá um að gæða votta
dún inn. Þeir eru stað sett ir um land
allt. Dúnn er loks seld ur af vinnsl­
unni að al lega til út landa, mest til
Jap ans,“ bæt ir Rún ar og seg ir nóg að
gera. Eft ir spurn sé mik il um þess ar
mund ir og er nægt fram boð af dúni
á Ís landi til að vinna, enda hef ur
tíð in ver ið sér lega góð. Æð ar dúnn
þyk ir mik il lúx usvara og eru sæng­
ur fyllt ar æð ar dúni tald ar hin mesta
gæða vara víða um heim. Rún ar seg ir
æski legt að vör ur með æð ar dúni séu
í meira mæli full unn ar hér á landi.
Það myndi skila meiri arði til bænda
um land allt.
Stemma þarf stigu við
varg in um
Ýms ar ógn ir steðja að æð ar fugl in­
um. Bæði Rún ar og Jón segja mik­
il vægt að yf ir völd haldi varg in um
í skefj um sem herji grimmt á æð­
ar fugl inn. „Á Mýr um eins og víða
ann ars stað ar í Borg ar firði hef­
ur fugla líf far ið nið ur á við sök um
á gangs minks og tófu. Bæði Borg­
ar byggð og síð ast en ekki síst rík­
is vald ið þurfa að taka til hend inni
í þess um efn um. Loð dýr in skaði
fugla líf ið og ekki síst æð ar varp ið.
Mink ur komst til dæm is í Knarr ar­
nes í vor og drap hund ruði lunda,“
seg ir Rún ar sem tel ur mikla hags­
muni fólgna fyr ir þjóð ar bú ið að
halda á gangi tófu í skefj um en út­
rýma megi mink. Síla máv ur inn
er einnig nokk uð skæð ur en hann
sæk ir stíft í æð ar unga. Þá geta net
grá sleppu sjó manna út af Mýr um
skap að ógn við æð ar fugl inn og veit
Jón Ge org dæmi um að fugl hafi
ratað í net á þess um slóð um. Kalla
þeir eft ir því að grá sleppu tím an um
verði seink að til jafns við það sem
tíðkast við inn an verð an Breiða­
fjörð. Slík ráð stöf un myndi minnka
lík urn ar á því að fugl inn rati í net
grá sleppu manna.
hlh
Unn ið að hreinsun. Ljósm. hlh
Rík hefð fyr ir dún tekju á Mýr um
Full vinna mætti dún inn í sölu vöru til að auka verð mæta sköp un hans
Systk in in Rún ar, Ragn heið ur Elín og Jón Ge org Jóns börn í Knarr ar nesi en þau nýta
hlunn indi eyj anna á samt öðr um með eig end um sín um. Ljósm. rmh.
Frá Knarr ar nesi. Ljósm. rmh.
Kolla á hreiðri. Blik inn stend ur vörð. Ljósm rr.
Nóg er að gera í vinnslu Rún ars Ragn ars son ar í Borg ar nesi. Haug ur af ó hreins uð­
um dúni bíð ur eft ir að verða hreins að. Ljósm. hlh.