Skessuhorn - 29.05.2013, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 29. MAÍ 2013
Senn hefj ast veið ar á lang reyði eft­
ir tveggja ára hlé og á ný lifn ar yfir
hval stöð inni í Hval firði. Yfir hund­
rað manns fá vinnu með an á hval­
ver tíð stend ur. Flest ir í landi, bæði í
Hval firði við hval skurð og bræðslu,
en einnig á Akra nesi eða í Hafn­
ar firði þar sem hval kjöt ið verð­
ur skor ið, snyrt og fryst. Á sjón­
um eru svo tvær á hafn ir við veið ar
á hval bát un um tveim ur; Hval 8 og
Hval 9. Ó laf ur F. Ó lafs son er skip­
stjóri á Hval 9 og hann hef ur langa
reynslu af hval veið um og annarri
sjó mennsku enda stund að sjó inn í
hart nær 50 ár.
Byrj aði sem hálf drætt­
ing ur á síðu tog ara
„Ég byrj aði á sjón um árið 1965, þá
fjórt án ára og var í fyrstu það sem
kall að var hálf drætt ing ur á síðu­
tog ar an um Þor keli Mána RE­205,
sem Bæj ar út gerð Reykja vík ur gerði
út. Strák ar fengu þá gjarn an pláss
sem hálf drætt ing ar sem þýddi að
þeir voru upp á hálf an hlut, kannski
vegna þess að ekki var hægt að ætl­
ast til mik ils af þeim í fyrstu. Marg­
ir voru hins veg ar fljót ir að að lag­
ast og voru orðn ir full gild ir há set­
ar eft ir fáa túra," seg ir Ó laf ur þeg­
ar hann er spurð ur um upp haf sjó­
mennsku fer ils ins. Hann var síð­
an há seti á Þor keli Mána til árs ins
1968 þeg ar hann fór yfir á ann an
síðu tog ara Bæj ar út gerð ar Reykja­
vík ur, Hall veigu Fróða dótt ur.
Á hval veið ar með Stýri­
manna skól an um
„Ég var þar um borð þar til ég fór
í Stýri manna skól ann árið 1971. Þá
um sum ar ið lá leið mín fyrst á hval­
ver tíð sem há seti og af leys inga­
stýri mað ur á Hval 6. Það var eig in­
lega til vilj un ein sem réði því að ég
fór um borð hval bát. Þannig var að
við Haf steinn Ómar Þor steins son,
sem nú er skip stjóri á Hval 8, vor­
um sam an í Stýri manna skól an um.
Haf steinn nefndi mig við Sig urð
G.E. Njáls son skip stjóra á Hval 6
þeg ar hann var að leita að strák um
úr Stýri manna skól an um sem há­
seta og gætu líka ver ið af leys inga­
stýri menn. Ég var þarna um sum­
ar ið að vinna um borð í síðu tog ara í
Reykja vík ur höfn, Boston Wellvale,
sem síð ar varð Rán GK­42 og var
gerð út frá Hafn ar firði. Við vor­
Að spurð ur um afla brögð á Akra­
nesi seg ir Ein ar Guð munds son
vigt ar mað ur: „Þau eru búin að
vera þokka leg. Þetta hef ur ekki
ver ið sér stakt á strand veið un­
um, það er búin að vera ótíð en
þeir hafa nokkr ir þó rek ið í einn
og einn." Fjöldi báta á Akra nesi
er á gæt ur og seg ir Ein ar ell efu
til tólf strand veiði báta hafa sótt
fisk inn frá Akra nesi og að núna
séu átta grá sleppu bát ar enn að.
Ein hver fjöldi grá sleppukarla
mun þó hafa byrj að strax í apr íl
og eru því bún ir með sína daga.
Þess að auki hafa þrír bát ar ver­
ið á línu veið um frá Skag an um og
nokkr ir skak bát ar sem ekki eru á
strand veið um. „Veið ar hjá þeim
hafa ver ið á gæt ar. Þetta hef ur
ver ið betra og þetta hef ur ver ið
verra," seg ir Ein ar.
Loðnu var land að á Akra nesi
í miklu magni í vet ur, sem ger ir
Akra nes að afla hæstu höfn lands­
ins í kíló um talið. „Þeg ar loðn an
er kom in á hrygn ing ar stöðv arn ar
er mik ið af loðnu land að hér og
loðnu ver tíð in kom á gæt lega út,"
seg ir Ein ar.
Hann seg ir flot ann sem skráð­
ur er á Akra nesi vera glæsi leg an
en þeir landi ekki mik ið á Akra­
nesi. Eng ir ver tíð ar bát ar og tog­
ar ar séu eft ir. „Það er orð in breyt­
ing á því sem var þeg ar Akra­
nes var út gerð ar bær. Það breytt­
ist mjög mik ið með sam ein ingu
HB og Granda á sín um tíma. Þó
er unn inn fisk ur hér á Akra nesi
sem keyrð ur er úr Reykja vík. Þó
hon um sé ekki land að hér kem ur
hann," seg ir Ein ar að end ingu.
sko
Ein ar Guð munds son vigt ar mað ur á Akra nes höfn.
Hef ur ver ið betra
en einnig verra
Hef ur stund að hval veið ar í fjöru tíu og tvö ár
Ó laf ur F. Ó lafs son skip stjóri á Hval 9
Sjómannadagurinn
um að lag færa það skip og í ein­
um kaffi tím an um brá ég mér upp
í sjoppu þarna að fá mér pylsu. Þá
kem ur Haf steinn til mín og ber upp
þetta er indi. Ég sló til og var svo
sam fellt á hval bát um frá 1971 til
1989 þeg ar hval veiði bann ið var sett
á. Þá fór ég yfir á togar ann Ven us
HF 519, sem Hval ur hf. gerði út og
síð ar Grandi."
Sigl ing in til og frá mið­
un um er löng
Ó laf ur var há seti á Venusi og leysti
af sem ann ar stýri mað ur allt þar til
árið 2009 að hval veið ar hófust aft­
ur. „Þá fór ég yfir á Hval 9 sem
fyrsti stýri mað ur og tók við skip­
stjórn inni af Sig urði G.E. Njáls­
syni á miðri ver íð inni 2009." Ó laf­
ur seg ir að á milli hval ver tíða hafi
hann yf ir leitt ver ið í við halds vinnu
um borð í hval bát un um. Hann seg­
ir hval veið ar skemmti leg ar. „ Þetta
er mjög spenn andi veiði skap ur
sem krefst mik ill ar sam vinnu bæði
þeirra sem eru á dekki og í vél."
Hann seg ir ekki mik ið um frí með­
an á hval veiði ver tíð standi. „Ver tíð­
in er yf ir leitt svona 90 til 100 dag­
ar. Á þeim tíma fá menn sex sól ar­
hringa frí. Við höf um ver ið fjórt­
án í á höfn hvers báts og þannig
er að skip stjór inn er alltaf skytt an
um borð. Það þarf auð vit að þjálf­
un í það verk eins og öll önn ur um
borð en þetta lærist fljótt og menn
verða ör ugg ari með hverri ver tíð­
inni." Hval bát arn ir eru síð ur en svo
að veiða stór hveli á grunn slóð. Þeir
fara langt út og hver ferð tek ur því
sinn tíma. „Við mið um yf ir leitt við
tólf sjó mílna gang hraða og sigl ing­
in á mið in tek ur yf ir leitt um 14 til
16 klukku stund ir. Oft ast get um við
hald ið rúm lega tíu sjó mílna gang­
hraða á land leið inni með hval á síð­
unni og það geng ur yf ir leitt vel. Í
brælu get ur þetta ver ið mik ið bras
en það er sjald gæft enda erum við á
þess um veið um um há sum ar ið."
Hval bát arn ir standa enn
fyr ir sínu
Veðr ið spil ar stórt hlut verk í hval­
veið un um. „ Þetta velt ur allt á góðu
skyggni. Við erum al veg blind ir
í þoku og get um líka lít ið að hafst
við veið ina í bræl um og velt ingi.
Við þurf um ein göngu að treysta á
sjón ina og eina hjálp ar tæk ið okk­
ar er kík ir," seg ir Ó laf ur og öll nú­
tíma tækni leys ir því ekki mann lega
sjón af hólmi. Skip in eru kom in til
ára sinna og að dá un margra hef­
ur vak ið hve þau geta ver ið til bú­
in með stutt um fyr ir vara. „Hval ur
8 verð ur 65 ára á þessu ári og Hval­
ur 9 verð ur 61 árs. Tæk in í brúnni
eru nú ekki mörg eða flók in. Þar er
rat ar og það er plott er og stað setn­
ing ar tæki. Eng in hjálp ar tæki eru
til við hval veið arn ar. Þeg ar þess ir
bát ar voru keypt ir frá Nor egi voru
astik tæki í þeim sem Norð menn
gátu nýtt sér við hval veið arn ar en
þau voru tek in úr þeg ar Hval ur hf.
keypti bát ana. Þessi skip standa þó
fylli lega fyr ir sínu enn þá enda hef­
ur þeim ver ið hald ið mjög vel við af
eig end um Hvals hf."
Gufukatl ar vél anna
kynt ir með hvala lýsi
Hval bát arn ir eru einu skip in í ís­
lenska flot an um í dag sem eru
knú inn gufu vél um, ekki eru þó
gufukatl arn ir kola kynt ir leng ur
held ur ol íu kynt ir. „Það er rétt, vél­
arn ar eru gufuknún ar en katl arn ir
eru svartol íu kynnt ir 80% og 20%
með hvala lýsi þannig að við erum
í raun að veiða hluta orkunn ar sem
not uð er til að knýja vél arn ar. Þess­
ar vél ar skila mik illi orku og mesti
gang hraði skip anna get ur ver ið 15
sjó míl ur á klukku stund. Við not­
um þá orku aldrei að fullu því ol íu­
eyðsl an marg fald ast við að fara upp
fyr ir 12 sjó mílna gang hraða. Þess
vegna höld um við okk ur við það á
leið á mið in."
Ó laf ur veit ekki hve lengi hann
verði við hval veið ar en starf ið sé
skemmti legt og vinnu um hverf ið
allt. Hann er orð inn 63 ára gam all
en það eitt stopp ar hann ekki. Með­
an hann hef ur þrek og getu til að
sinna hval veið um stund ar hann þær
á fram.
hb
Gert klárt fyr ir kom andi ver tíð. Hval ur 9 í slipp í Reykja vík fyr ir stuttu. Ljósm. mþh.
Ó laf ur F. Ó lafs son hval fang ari. Hann
er skip stjóri og skytta á Hval 9.
Hval ur 9, und ir stjórn Ó lafs, kem ur inn að hval stöð inni í Hval firði á ver tíð inni 2010 með lang reyði á síð unni. Ljósm. mþh.