Listin að lifa - 01.12.2000, Side 6

Sagnaríkir safngripir
Höfuðföt
Fokin er fagra húfan mín
út í veðrabylinn.
Hún kemur ekki aftur í kór,
því nógur er byrinn.
G. Hagalín
Margt forvitnilegra muna er á söfn-
um, þegar farið er að skoða. í Hall-
dórustofu var þessi áletrun utan á
lítilli öskju: Móðir mín geymdi sem
helga dóma (HB). Efst var lítil rauð
húfa með Ijósu blómamunstri.
Þetta varð til þess að ég fór að hug-
leiða gildi höfuðfata fyrir utan að vera
bara til skjóls, eins og húfur, lambhús-
hettur og slæður. Til eru einnig höfuð-
föt sem eru trúarlegs eðlis. Ég var
heppin, það kom kona í safnið, sem
átti skímarhúfu, sem hafði fylgt ætt
hennar. Húfan var úr ofnum ullarklút,
eins og hann var fínastur, litir mildir,
gulir og grænir, köflóttir, en á kollin-
um svart flauel, balderuð blóm með
silfurþræði og hökuband.
í Halldórustofu eru balderaðir
flauelsborðar framan á skírnarhúfu.
Efni í höfuðföt voru fjölbreytt, ullar-
húfur prjónaðar og heklaðar, hattar úr
hrosshári, kattarskinn var vinsælt í
barnahúfur. Einnig voru til húfur úr
selskinni og tófuskinni.
Kona veiktist og missti síða, fallega
hárið sitt. Hún heklaði hatt úr hárinu
sem hún notaði á meðan hárið var að
vaxa aftur. Flauelshúfur voru skreyttar
með álftarfjöðrum. Þegar ég fór að
grennslast fyrir um sparihatta kom í
ljós að fólk mundi eftir því að hattar
úr fuglshömum höfðu verið til.
Skrautlegastir voru þeir sem búnir
voru til úr hömum af himbrima og
toppandarblika. Ég fékk nöfn á
nokkrum konum sem höfðu átt slík
höfuðföt. Það er mikil eftirsjá að hafa
ekki fundið mynd af slíkum hatti, eða
komist að hvort einhvers staðar leyn-
ist slíkur hattur.
Eitt sinn lá leið mín til Reykjavíkur.
Fór ég þá í gamla Kolaportið, viss um
að þar fengi ég fjaðrahatt. Það gekk
eftir, um leið og ég gekk þar inn var
ungt fólk að sýna þar fjaðrahúfu sem
amma þeirra hafði átt. Ég var fljót að
taka upp 300 krónur og kaupa húfuna.
Fjaðrirnar voru límdar á striga, húfan
fóðruð með hvítu silki og hvítar fjaðr-
ir litaðar bleikar. Húfan er geymd á
Heimilisiðnaðarsafninu á Blönduósi.
Systur tvær sögðu mér eftir móður
sinni, sem átti fjaðrahatt, að til hefðu
verið konur sem voru lagnar við að
sauma höfuðföt. Faðir þeirra var að
máta húfu hjá einni slíkri, leit í spegil
og hafði yfir þessa vísu:
Langan tíma, lof sé þér,
lifðu í allskyns dáðum.
En dauðans víma á mér er,
ævin þrýtur bráðum.
Faðir systranna var forspár, en hann
lést stuttu síðar.
í lokin læt ég fylgja eina húfuvísu,
sem mér er sagt að sé ævagömul:
Eina húfu á ég mér,
er hún úr prjónabandi.
Veit ég enga vænni hér á landi.
Alúðarþakkir til þeirra sem hafa
sent mér vísur, en gott væri að fá nöfn
höfunda ef til eru upplýsingar um þá.
''SlísaAet 0. SUfiwqeiisdáUvv,
fyrrwn safnvörður á Heimilis-
iðnaðarsafninu á Blönduósi
í i. tbl., 5. árg., mars 2000 birtist
vísa um kaffið, þjóðardrykkirm,
sögð eftir ókunnan höfund og ekki
alveg rétt fram sett. Rétt er hún
svona:
Kaffi - , hættu að þamba kaffi,
taugar veiklar Tyrkjadrykkur sá,
heilsu spillir, gerir börnin grá.
Slíkt herjans eitur svart
það hentar börnum vart.
(Keðjusöngur, 1965, Túnmennt, 1983).
Vísan er eftir undirritaða, sem fékk
eftirþanka, og vill bæta við:
Kaffi, - komdu að drekka kaffi,
taugar hressir töfradrykkur sá,
hugann skerpir, ýtir ólund frá,
sá dýrðardrykkur klár.
Drekktu nú kaffitár.
Ragnheiður H. Vigfúsdóttir
Hatturinn mínu höfði skýlir
hvenær sem gerir skúr,
þó að Týra tíkargreyið
taki við lapi honum úr
Jóhannes Jónsson frá Gíslastöðum í
Grímsnesi orti vísuna um 1917. Fítil
stúlka á bænum átti hattinn og
hvolfdi honum niður til að gefa
tíkargreyinu mjólkursopa.