Dagblaðið Vísir - DV - 27.06.2008, Blaðsíða 28

föstudagur 27. júní 200828 Helgarblað DV
SkapStór
Varla hefur farið fram hjá nokkrum
manni að Ólympíuleikarnir verða
haldnir í Peking í Kína seinna í sum-
ar. Eins og venjan er fara Ólymp-
íuleikar fatlaðra fram á sama stað
stuttu seinna. Nákvæmlega tuttugu
ár eru síðan Haukur Gunnarsson
gerði sér lítið fyrir og vann gullið í 100
metra hlaupi á Ólympíuleikum fatl-
aðra í Seúl árið 1988, nokkrum vik-
um eftir að Kanadamaðurinn Ben
Johnson vann gullið í sömu grein
hjá ófötluðum. Ólíkt Hauki á John-
son sinn verðlaunapening ekki leng-
ur þar sem hann féll á lyfjaprófi eins
og frægt varð, og féllu gullverðlaunin
því í skaut íþróttagoðsagnarinnar Carl
Lewis sem varð annar. Gullið hans
Hauks lifir hins vegar góðu lífi innan
um ógrynni annarra verðlaunagripa í
Grafarvoginum í Reykjavík.
Haukur kom í mark á nýju ól-
ympíumeti, 12,88 sekúndum, sem
stóð næstu fjögur árin. Heimsmet í
greininni hafði hann hins vegar sett
árið áður, á íþróttavellinum á Akur-
eyri sumarið 1987, og stóð það í tvö
ár. Hauk skortir nánast orð til að lýsa
tilfinningunni sem fylgir því að koma
fyrstur í mark í 100 metra hlaupi á Ól-
ympíuleikum og slá um leið ólymp-
íumetið. „Þetta var alveg svakaleg
upplifun. Algjörlega ólýsanlegt. Þetta
var nokkuð sem ég hafði stefnt að svo
lengi, en á fyrstu augnablikunum átt-
aði ég mig ekki á því sem var að ger-
ast,“ segir Haukur og brosir breitt.
Það sést á honum langar leiðir hvern-
ig nostalgíustraumarnir hríslast um
hann við að rifja þessa stund upp.
Peningarnir komu
í kjölfar gullsins
Aðspurður segist Haukur ekki
hugsa oft um þessa stund. Hlaup-
ið sé þó alltaf í minningunni, og
ekki sé verra að eiga upptöku af því
heima ef hann vilji rifja það enn bet-
ur upp. Hauki finnst þó mikilvæg-
ast í dag hversu miklu þessi árangur
hans skilaði, til dæmis í aðstöðumál-
um fatlaðra íþróttamanna á Íslandi.
„Á þessum tíma hafði íþróttahús
Íþróttafélags fatlaðra í Reykjavík stað-
ið óhreyft á grunninum í fjögur, fimm
ár. Það vantaði peninga til að klára
byggingu þess. En þessi gullverðlaun
mín, og gullverðlaun Lilju M. Snorra-
dóttur í sundi á sömu leikum, urðu
til þess að peningar fóru að streyma
inn í íþróttastarf fatlaðra,“ segir Hauk-
ur og nefnir til að mynda söfnun sem
fór í gang auk þess sem ríkisstjórnin
ánafnaði Íþróttasambandi fatlaðra tíu
milljónum króna við heimkomu af-
reksfólksins frá Seúl.
Fyrir utan gullið í 100 metra
hlaupinu fékk Haukur tvö brons, í 200
og 400 metra hlaupi. Að sögn Hauks
hefði hann aldrei náð þessum árangri
án stuðnings Íþróttasambands fatl-
aðra. „Sambandið studdi mig mjög
mikið í öllum ferðum og keppnum.
Það gerði nánast allt fyrir mig. Án þess
hefði þetta aldrei orðið að veruleika,“
segir Haukur. Hann bætir við að for-
eldrar hans hafi líka staðið á bak við
hann eins og klettur og eigi mikið í
þeim árangri sem Haukur náði.
Að því sögðu liggur beinast við
að spyrja Hauk út í bakgrunn hans
– æskuna, aðstandendur og hvernig
fatlaður drengur á litla Íslandi fór að
því að verða ólympíugullverðlauna-
hafi rúmlega tvítugur að aldri.
Kominn af skaphundum
Haukur er á meðal frumbyggja
Breiðholtsins. Þangað flutti hann átta
ára að aldri, árið 1974, eftir að foreldr-
ar hans höfðu skipt um dvalarstað
nokkrum sinnum á fyrstu æviárum
Hauks. Þau bjuggu við Langholts-
veginn þegar Haukur kom í heiminn
en eftir að þau fluttust í Breiðholtið
bjuggu þau fyrst í Vesturberginu og
fluttu sig svo yfir í Hólahverfið. „Breið-
holtið er mitt hverfi,“ segir Haukur. „En
ég myndi ekki vilja búa þar í dag. Það
er lítið gert fyrir þetta hverfi. Í Graf-
arvoginum aftur á móti er allt í gangi
og mikil uppbygging,“ bætir hann við
en Haukur hefur búið í Rimahverfi í
Grafarvogi undanfarin ár.
Foreldrar Hauks eru Gunnar
Hauksson og Sigríður Júlía Wium
Kristinsdóttir. Þau skildu árið 1986.
Gunnar er lærður þjónn og starfaði
lengst af sem slíkur en varð seinna
sölumaður hjá Sambandinu. Í dag
starfar hann í birgðabókhaldinu hjá
N1. Sigríður vinnur í dag að félags-
þjónustu aldraðra auk þess að sjá
um ferðaklúbbinn Flækjufót sem fer
í hinar ýmsu ferðir með fatlaða og
eldri borgara, bæði innanlands og
utan. Þegar Haukur var að alast upp
var Sigríður bæði heimavinnandi og
vann í mötuneyti Hólabrekkuskóla.
Jafnframt hefur hún verið mjög virk
í starfi Íþróttafélags fatlaðra, gegndi
meðal annars um tíma embætti vara-
formanns félagsins auk þess að þjálfa
boccia. Eins og sést á nafni Sigríðar
er hún af Wium-ættinni. Aðspurður
hvort eitthvað einkenni þessa ætt öðru
fremur segir Haukur það helst vera
skapofsa. „Það eru þvílíkir skaphund-
ar í þessari ætt að það hálfa væri nóg,“
segir Haukur og skellir upp úr. „Það er
skapofsi í mér, ég leyni því ekkert. Það
er auðvitað ekki gott að vera reiður, og
kannski æsir maður sig stundum um
of. En þegar maður verður reiður hlýt-
ur það að vera af einhverju tilefni. Ég
næ yfirleitt að halda skapinu í skefj-
um en það kemur fyrir að maður blási
út. Skapið fær líka útrás í íþróttunum,
sem er mjög gott.“
Haukur á þrjú yngri systkini sem
hann er í góðu sambandi við: Helga
sem er 39 ára og tvíburasystkinin
Gunnar Þór og Kristínu sem eru 33
ára. Að sögn Hauks hefur ekkert þeirra
fetað íþróttabrautina líkt og hann. „Ég
sé alveg um íþróttamál fjölskyldunn-
ar,“ segir hlauparinn og brosir.
Sendur ranglega
í Öskjuhlíðarskóla
Haukur er spastískur á vinstri hlið
líkamans. Hann segir fötlun sína hafa
gert að verkum að hann lenti á eftir í
skóla. „Ég eignaðist enga vini og var
voða mikið einn. Út frá því gekk nám-
ið illa.“ Eftir flutninginn í Breiðholtið
fór Haukur fyrst í Fellaskóla. Átta ára
bekkinn var hann látinn taka tvisvar,
í seinna skiptið í Öskjuhlíðarskóla.
„Skólayfirvöld litu á mig sem þroska-
heftan af því að ég átti erfitt með að
lesa, skrifa og reikna. En svo kom í
ljós að ég var bara með hreyfihöml-
un, ekki þroskahömlun. Skólayfirvöld
í Fellaskóla gerðu því mistök. Skóla-
stjórar og kennarar ákváðu bara upp
á sitt einsdæmi að senda mig í Öskju-
hlíðarskóla. Þau máttu auðvitað ekki
taka þannig völdin heldur eru grein-
ingarstöðvar, sálfræðingar og aðrir
sem eiga að stjórna því.“
Eftir þennan eina vetur í Öskju-
hlíðarskóla fór Haukur í Hólabrekku-
skóla og varð samferða ´67-ár-
gangnum upp frá því. Hann segist af
einhverjum ástæðum hafa náð bet-
ur til krakkanna í þeim árgangi. Eft-
ir að hann lauk tíunda bekknum fór
Haukur stuttlega í Fjölbrautaskólann
í Breiðholti. Hann flosnaði hins veg-
ar fljótlega upp úr náminu þar, enda
höfðu íþróttirnar unnið hug og hjarta
Hauks á þeim tíma.
Það stendur ekki á svari þegar
Haukur er spurður hvernig krakki
hann hafi verið. „Ég var mömm-
ustrákur. Ég var alltaf heima hjá
mömmu og fór aldrei neitt. Bróð-
ir minn kom heim með dömurnar í
hrönnum á meðan ég sat heima fyrir
framan sjónvarpið með popp og kók.
Ég var svolítið abbó, en ég bara var
mömmustrákur og er það enn,“ segir
Haukur og hlær. Það var honum því
freksmaður og
mömmustrákur
síður en svo á móti skapi að skipta yfir
í Hólabrekkuskóla á sínum tíma og
geta þannig jafnvel farið og talað við
mömmu í frímínútum.
Út úr fangelsi feimninnar
Haukur kveðst hafa kíkt á skóla-
böllin í grunnskóla, en minningarn-
ar frá þeim séu ekkert sérlega góð-
ar. Hann sat einn löngum stundum,
og enginn talaði við hann. Hann var
mjög feiminn og félagslega var hann
því frekar einangraður.
Þetta breyttist með þátttöku Hauks
í Ólympíuleikunum í Seúl. Árangur-
inn þar jók sjálfstraust hans til muna
og hjálpaði honum út úr fangelsi
feimninnar. Stuttu eftir heimkomuna
frá Seúl fór Haukur ásamt vini sínum
á skemmtistað í fyrsta sinn, orðinn
tuttugu og tveggja ára. Þórscafé varð
fyrir valinu og varð þessi jómfrúar-
skemmtistaðaferð Hauks heldur bet-
ur ferð til fjár. Hann hitti þar föngulega
stúlku, Valgerði Björgu Gunnarsdótt-
ur, sem var ári yngri en hann. Valgerð-
ur fylgdist ekkert með íþróttum og
vissi því ekkert hver Haukur var, þótt
hann hafi verið mikið í fjölmiðlum
eftir árangurinn glæsilega á Ólymp-
íuleikunum skömmu áður. En þau
hafa verið saman síðan og áttu reynd-
ar fimmtán ára brúðkaupsafmæli á
þjóðhátíðardaginn í síðustu viku.
„Pabbi hafði smá áhyggjur af því
að ég myndi aldrei ná mér í kven-
mann. En hann sagði samt alltaf að
það kæmi að þessu,“ segir Haukur og
hlær.
Vildi ekki æfa með fötluðum
Haukur og Valgerður eiga þrjú
heilbrigð börn: Gunnar, átján ára,
Viktoríu Júlíu, tólf ára, og Sylvíu sem
er tíu ára. Þau eru öll í íþróttum, en þó
ekki frjálsum. Gunnar er í fótbolta hjá
Fjölni og stelpurnar stunda skauta-
dans af miklu kappi. Haukur segir
Gunnar vera einn af burðarásunum í
öðrum flokki Fjölnis og sé talinn afar
efnilegur bakvörður. Hraðann vantar
heldur ekki, frekar en hjá pabba hans.
Viktoría og Sylvía eru svo að finna sig
vel á skautunum eftir að hafa fyrst
verið í tuðrusparkinu en ekki haft al-
veg nógu gaman af því.
Haukur æfði sjálfur fótbolta með
Leikni framan af yngri flokkunum.
„Ég vildi alltaf æfa með ófötluðum og
bara vera með þeim hópi,“ segir hann.
„Í mínum augum voru fatlaðir annars
flokks. Ég átti ekkert heima þar, eins
og ég leit á það.“ Haukur segist hafa
verið ágætur fótboltamaður og mætt
á hverja einustu æfingu. Hann hafi
þó ekki notið sannmælis þegar kom
að því að velja í lið. Telur hann að
gengið hafi verið framhjá honum að
mörgu leyti vegna fötlunarinnar. „Ég
fékk alltaf verðlaun fyrir æfingasókn.
En ég fékk aldrei að vera með,“ seg-
ir Haukur og bætir við að Leikni hafi
verið illa stjórnað á þessum árum.
Hann skipti að lokum yfir í Þrótt. „Þar
fékk ég að spila. Ég man til dæmis eft-
ir því að hafa spilað einn leik á móti
Sigurði Jónssyni. Ég á eina minningu
um að hafa tæklað þennan mikilvæga
leikmann,“ segir Haukur og brosir í
kampinn.
Tvö brons á
Ólympíuleikunum 1984
Þegar Haukur var fimmtán ára fór
hann loks að reyna fyrir sér á með-
al fatlaðra. „Arnór Pétursson, þáver-
andi formaður Íþróttafélags fatlaðra,
sannfærði mig um að ég gæti orðið
góður íþróttamaður innan raða fatl-
aðra. Hann sá í mér að ég gæti slegið í
gegn,“ segir hann.
Fyrst prófaði Haukur boccia, sund
og borðtennis en fann sig misvel.
Hann er margfaldur Íslandsmeistari
í boccia en sundið og borðtennisinn
lágu ekki jafn vel fyrir honum. Ann-
að kom hins vegar á daginn þegar
hann prófaði frjálsíþróttirnar. Hauk-
ur keppti á sínu fyrsta frjálsíþrótta-
móti sautján ára og árið eftir var hann
mættur á Ólympíuleikana á Long Is-
land. Þá tíðkaðist ekki að halda Ól-
ympíuleika fatlaðra og ófatlaðra á
sama stað en leikar ófatlaðra fóru
fram í Los Angeles þetta ár.
Á leikunum á Long Island vann
Haukur tvenn bronsverðlaun, í 100
og 400 metra hlaupi. Eftir það varð
ekki aftur snúið. Hann æfði og keppti
myrkranna á milli næstu árin og segist
Haukur ekki hafa nákvæma tölu yfir
alla Íslandsmeistaratitlana, Íslands-
metin og Norðurlandametin í sprett-
hlaupum. Ekki nóg með það heldur
bætti hann líka heimsmetið í tveim-
ur íþróttagreinum á sama árinu, árið
1987. Annars vegar í 400 metra hlaupi
sem hann sló á opna þýska meistara-
mótinu þegar hann hljóp vegalengd-
ina á 61,01 sekúndu, og hins vegar í
100 metra hlaupi þegar hann hljóp á
12,80 sekúndum á móti á Akureyrar-
velli.
Ranglæti í flokkun fatlaðra
Árið eftir var svo komið að Ólymp-
íuleikunum í Seúl sem áður er lýst. Í
kjölfar þeirra koma fram á sjónarsvið-
ið sterkir hlauparar og segist Haukur
hafa fengið meiri keppni á þessum
tímapunkti. Þar á meðal var Þjóðverji
nokkur sem að sögn Hauks var varla
hreyfihamlaður, að minnsta kosti
ekki jafnmikið og Haukur og þeir sem
höfðu keppt í hans fötlunarflokki fram
að því. Þjóðverjinn hafi því vægast
sagt verið á gráu svæði hvað varðar að
vera „gjaldgengur“, ef svo má segja, í
fötlunarflokk Hauks (flokkurinn nefn-
ist CP-7). „Það varð mikil reikistefna
í aðdraganda heimsmeistaramóts-
ins 1990 út af þátttöku hans. Það var
vitað mál að hann myndi vinna, sem
auðvitað varð raunin. Margir mættu
ekki á mótið og hættu hreinlega að
keppa upp frá því. En ég hélt áfram.
Mér kom reyndar mjög vel saman við
þennan Þjóðverja og vorum við mikl-
ir vinir.“ Haukur fékk fern silfurverð-
laun á þessu heimsmeistaramóti og
fór svo á Ólympíuleikana í Barcelona
árið 1992 og fékk þar bronsverðlaun í
200 metra hlaupi. Hann hætti svo eftir
leikana í Atlanta 1996 þar sem Hauk-
ur lenti í sjötta sæti í þeim þremur
hlaupum sem hann keppti í.
Keppendum fækkað mikið
Ástæða þess að Haukur lagði
hlaupaskóna á hilluna er þessi um-
deilda skipting í fötlunarflokka. Eitt
dæmi er áðurnefndur Þjóðverji, og
við bættist að byrjað var að setja
þroskahamlaða í flokk með þeim sem
glímdu við hreyfihömlun.
„Það er auðvitað dálítill munur á
þroskahömlun og hreyfihömlun. Ef
þú ert með þroskahömlun geturðu
notað líkamann miklu meira,“ segir
Haukur. Hann bætir við að Íþrótta-
samband fatlaðra hafi lítið sem ekk-
Ólympíumeistari Haukur á ólympíuleikvang-
inum í seúl 1988 eftir að hafa unnið gullið í
100 metra hlaupi. „Þetta var alveg svakaleg
upplifun. algjörlega ólýsanlegt,“ segir Haukur. Heimkoman jóhanna sigurðardóttir félagsmálaráðherra var á meðal þeirra sem tóku á móti ólympíuförunum eftir frægðarförina til seúl. Á myndinni með henni og Hauki er Lilja M. snorradóttir sundkona sem fékk eitt gull og tvö brons á leikunum eins og Haukur.