Tímarit Máls og menningar - 01.11.1967, Page 69

Ernesto Che Guevara
„Hvar sem clauðiiin leynist...“
LGreiinn sem hér cr birt er síðasti boðskapur byltingarleiðtogans mikla, Che Guevara,
sem talið er að hafi fallið — fyrir vopnum C.f.A., bandarísku leyniþjóuustunnar, að ]ní
er sumir evrópskir blaðamenn telja — í Bólivíu fyrir nokkrum vikum. Greinin birtist
íyrst í apríl síðastliðnum í tímaritinu Tricontinental sem gefið er út í Havana. -— Che
Guevara var vissulega óvenjulegur byltingarmaður, jafnvel í hópi hinna óvenjulegu
byltingarmanna Kúbu. Obilgirni lians og hreinskilni og kröfuharka kann að falia miður
vel ýmsurn Jjeim sem telja sig þó byltingarmenn. En ekki er ólíklegt að af skoðunum
lians, eins og þær birtast meðal annars í þessari grein, megi nokkuð marka hvers eðlis
sú nýja og nýstárlega byltingarkynslóð er sem á eftir að láta til sín taka í Ameríku á
komandi árum. Hitt er víst að kenningar Che Guevara1, og fordæmi hans, hafa þegar
liaft mikil áhrif, og eiga þó ef að líkum lætur eftir að marka enn dýpri spor. Auðskilið
er að skoðanir Che Guevara eiga sér marga andstæðinga, líka meðal róttækra manna
og byltingarmanna. Honum hefur verið borin á brýn bæði rómantík, sem væri ósamboðin
byltingarforingja, og ævintýramennska, sem er að sönnu hættulegasta villa sem byltingar-
menn geta framið. Ásökunin um ævintýramennsku hefur einkum að átyllu kenningu
Guevara uin það sem hér á eftir er nefnt hreiSur byitingarinnar (foco, orðrétt „arinn“,
þar af er dregið focismo, sem farið er að nota um þennan þátt í byltingarkenningum
Guevara): hið óvinnandi hreiður byltingarflokks, eins og flokks Castros í Sierra Maestra,
sem verður að súrdeigi byltingarinnar í landinu, og þá kenningu sem þessu er tengd,
að það sé „ekki alltaf nauðsynlegt að bíða unz allar forsendur byltingar séu orðnar til,
uppreisnarmiðstöðin (þ. e. „hreiðrið") geti skapað þær.“ I'etta virðist í fljótu bragði
ekki samræmast þeirri viðurkenndu byltingarkenningu sem Mao orðar svo: „Ef vér
reyndum að' ltefja sókn, meðan fjöldinn er enn ekki vaknaður, væri það ævintýramennska."
Að Guevara hafi þó ekki gengið gruflandi að því hvaða vandamál væri um að ræða,
sýna þau orð hans í La Guerra de Guerrillas, að í því landi þar sem einhver von væri
um friðsamlegar breytingar, þó ekki væri annað en eftirlíkingu lýðræðis, þar væru ekki
skilyrði til að lieyja sigursælt skærustríð. Þar að auki hefði hann víst getað svarað
því til að engin ósvikin bylting, sigursæl eða sigruð, hefur nokkrusinni verið hafin án
þess að frumkvöðlum hennar hafi verið borin á brýn ævintýramennska, og á það einnig
við um rússnesku byltinguna, kínversku byltinguna og byltinmino á Kúbu. — Bandarískur
1 Frægasta rit hans er „kennslubók" lians í skæruhernaði, La Guerra de Guerrillas,
sem kom út 1960. Auk þess sem sú bók hefur orðið biblía byltingarmanna um víða
veröld, er hún skyldunámsefni í skólanum sem John Kennedy setti á stofn til að þjálfa
þær nýju SS-sveitir sem hafa það hlutverk að berja niður uppreisnir snauðra manna
hvar sein er í heiminum.
275