Tímarit Máls og menningar - 01.11.1967, Síða 70

Timarit Máls og menningar
höfundur, I. F. Stone, sem lítur mcð nokkurri tortryggni á kenningar Che Guevara,
kemst svo að orði í minningargrein um hann (New Statesman, 20. október): „Eg viður-
kenni hinn Shelleyska hreinleika í viðleitni Che Guevara. Ég syrgi hann ef rétt reynist
að hann sé dáinn. Ég fagna því að arftakar hans munu risa upp og halda áfram verki
hans, — því án ótta við byltingarsinnaðar árásir munu hvorki valdaklíkur Suður-Ameríku
né stjórnin í Washington ljá ínáls á friðsamlegum breytingum. En ég held að sigui
þeirra mundi ekki vera í neinu samræmi við það hræðilega dvra verð sem þeir yrðu að
gjalda hann, og ég held að þessi rómantíski hópur vanmeti afl, sveigjanleika og skynsemi
ameríska risans. Og þó, þegar ég lít á þann vitleysislega verknað sem ástkært land mitt
fremur í Víelnam og annarsstaðar, milljarðana sem við eyðum í „varnir“ meðan halur,
eyind og örvænting hlaðast upp i eldfjöll í fátækrahverfum svertingjanna, þá verður mér
að hugsa hvort langsýnt mat Che Guevara kunni ekki að reynast raunsærra en mitt.“ —
Borgaraleg fréttablöð í Evrópu og Ameríku hafa flýtt sér að álykta að nieð dauða Che
Guevara hafi kenningar hans verið afsannaðar endanlega („sjálfum sér gat liann ekki
bjargað ...!“) Hvað sem segja má urn skarpleika slíkra ályktana, þá er ljóst af síðasta
boðskap Guevara að sjálfur gerði liann sér þess full grein hvað fyrir honum kynni að
liggja. — S. D.]
Tutlugu og eitt ár er liðið frá því að
síðasta heimsbálið slokknaði; mörg
rit, á öllum þjóðtungum, minnast
þessa atburðar, sent uppgjöf Japana
var til marks um. Ytraborðs bjart-
sýni fer eins og gustur um mörg
svæði þeirra ólíku herbúða sem heim-
urinn skiptist í. Tuttugu og eitt ár án
beimsstyrjaldar virðist vera mjög há
tala á þessum tímum stórkostlegra
andstæðna, harðra árekstra og
skyndilegra breytinga. En þó að við
látum vera að skilgreina raunveru-
lega ávexti þessa friðar (fátækt, nið-
urlæging, sífellt víðtækara arðrán á
mjög mikluin hluta mannkynsins)
sem við segjumst öll vilja berjast
fyrir, þá væri rétt að spyrja hvort
þessi friöur sé raunverulegur.
Það er ekki tilgangur þessara at-
hugasemda að skrásetja þá mörgu
staðbundnu árekstra sem orðið hafa
síöan Japanar gáfust upp, og ekki
heldur höfum vér í hyggju að segja
sögu þeirra fjölmörgu innanríkis-
átaka sem átt hafa sér stað á þessum
árum yfirborÖsfriðar. Það mun
nægja að nefna aðeins sem viðvörun
við ótímabærri bjartsýni, styrjaldirn-
ar í Kóreu og Víetnam.
I fyrrnefndu styrjöldinni var norð-
urhluti landsins herjaður miskunnar-
laust í nokkur ár og eyðingin var svo
ógnarleg að annað eins Jiekkist ekki
í sögu nútímahernaðar; engar verk-
smiðjur voru eftir, engir skólar, eng-
in sjúkrahús; bókstaflega ekkert
skjól fyrir tíu milljónir íbúa.
Undir smánuðum fána Sameinuðu
þjóðanna tóku tugir ríkja þátt í þessu
stríði með bandaríska herstjórn að
leiðarljósi, við hliðina á stórfylking-
276