Fréttablaðið - 31.07.2015, Blaðsíða 8

31. júlí 2015 FÖSTUDAGUR| FRÉTTIR | 8
Ítarlegra og lengra viðtal við
Ragnheiði má hlusta á í hlað-
varpinu Föstudagsviðtalið á Vísi.
visir.is
FÖSTUDAGSVIÐTALIÐ
Ólöf
Skaftadóttir
olof@frettabladid.is
Viktoría
Hermannsdóttir
viktoria@frettabladid.is
„Ég ætla ekki að dvelja við þetta.
Ég ætla að hugsa eins og þau gera í
nýsköpuninni. Hjá frumkvöðlunum
er það svoleiðis að þeir koma með
hugmyndir og hugmyndin kannski
rennur út í sandinn. Þá er regla
númer eitt: lærðu af því sem miður
fór. Komdu aftur. Gott dæmi er
Þorsteinn í Plain Vanilla. Þeir fóru
á hausinn með fyrstu hugmyndina
og eftir það fengu þeir ekkert fjár-
magn á Íslandi. Svo þeir fóru til
Bandaríkjanna og þá var sagt: eruð
þið búnir að fara á hausinn og mis-
takast? Frábært,“ segir Ragnheið-
ur Elín Árnadóttir, viðskipta- og
iðnaðarráðherra, sem segist vissu-
lega svekkt yfir því að frumvarp
hennar um náttúrupassa hafi ekki
hlotið brautargengi. Hún segist þó
enn vera sannfærð um að náttúru-
passinn sé góð leið til gjaldtöku á
ferðamönnum, en er meðvituð um
að passinn sé ekki gallalaus.
Vill tekjurnar frá ferðamönnum
„Náttúrupassinn gekk ekki upp.
Hvað viljum við þá gera? Þeir sem
gagnrýndu náttúrupassann hvað
mest, vildu eitthvað annað. Þetta
annað – það hefur heldur ekki náðst
samstaða um það. Ef við ætlum að
leggja komugjöld á ferðamenn, þá
eru líka kostir og gallar við það.
Mér finnst helsti gallinn sá að vegna
alþjóðlegra skuldbindinga þurfum
við líka að setja það á innanlands-
flug. Íslendingar þurfa að borga
það þegar þeir fljúga innanlands.
Það var eitt af markmiðunum með
náttúrupassanum, að fá nýjar tekjur
af ferðamönnum en ekki meira af
Íslendingum. Við borgum margt
innan málaflokksins með sköttum.“
En áttu Íslendingar ekki líka að
borga fyrir náttúrupassa?
„Jú, 500 krónur á ári sem hefðu
lagst á Íslendinga. Við vorum að
tala um að fá 3-5 milljarða á þremur
árum og 85-90 prósent tekna áttu að
koma frá erlendum ferðamönnum.
Mér hugnast síst að fara blandaða
leið, kroppa af öllum. Ég vil afnema
gistináttagjald, vegna þess að það er
vondur skattur. Þar eru ótal marg-
ir innheimtuaðilar fyrir lágar upp-
hæðir og ef við förum að hækka
hann mikið fer það að búa til flækju-
stig sem mér hugnast ekki. Ef við
ætlum að taka þetta í gegnum gisti-
þjónustuna er virðisaukaskatturinn
betur til þess fallinn.“
Almenn einföldun á skattkerfinu
Hver eru rökin fyrir því að almennir
kaupmenn borgi 24 prósenta virðis-
aukaskatt en gistiþjónustan 14%?
„Við erum ekki bara að keppa inn-
anlands, heldur við hótel í öðrum
löndum. Í flestum Evrópulönd-
um er hótelgisting í lægsta virðis-
aukaþrepi. Þar sem það hefur verið
hækkað, til dæmis í Danmörku,
hafði það mikil áhrif á eftirspurn á
sínum tíma. Við þurfum að horfa á
þetta samhengi. Ég útiloka ekki að
við gerum einhvern tíma breyting-
ar, en það er ekki hægt að hækka
virðisaukaskatt á gistingu og til-
kynna það í fjárlagafrumvarpi
sem tekur gildi nokkrum mánuð-
um seinna, án nokkurs samráðs
við greinina eins og síðasta ríkis-
stjórn. Þess vegna tókum við til
baka þá ákvörðun sem hafði verið
lögfest. Við erum að breyta virðis-
aukaskattskerfinu almennt, hækka
neðra þrepið og lækka efra þrep-
ið, minnka bilið með það að mark-
miði að það verði bara eitt almennt
virðisaukaþrep. Við afnemum þess-
ar undanþágur og fækkum sértil-
vikum sem við höfum séð of mikið
af. Við stefnum í einföldun á skatt-
kerfinu. En þetta er svolítið eins og
að snúa olíuskipi. Virðisaukaskatts-
kerfið veitir okkur gríðarlega mikl-
ar tekjur þannig að þessar breyting-
ar eru teknar í skrefum.“
Menn eru fljótir að gleyma
Ragnheiður setti ferðamannaþjón-
ustu í forgang frá fyrsta degi. „Ég
var nýkomin úr kosningabaráttu
þar sem meginlínan hjá flestum
stjórnmálaflokkum var að skoða
hugmyndir um náttúrupassa. Menn
eru fljótir að skipta um skoðun og
gleyma, en ef maður fer til baka
og skoðar ályktanir stjórnmála-
flokka, míns flokks, Framsókn-
arflokksins, stjórnarsáttmálann,
tillögur hagræðingarhóps ríkis-
stjórnarinnar var mér beinlínis
falið af þeim að útfæra náttúru-
passa til að tryggja tekjur af ferða-
þjónustu. Samtök ferðaþjónustunn-
ar höfðu sjálf ályktað í þessu veru,
Boston Consulting Group kom með
skýrslu – allar skýrslur með einum
eða öðrum hætti bentu á þessa leið.
Eftir vandlega yfirlegu þá fer ég
með það fyrir ríkisstjórn að útfæra
passann. Það þekkja allir hvernig
það fór. En það má ekki gleyma því
að við fáum þegar miklar tekjur í
ríkissjóð frá ferðamönnum, rúma
50 milljarða á ári. Ég hef legið
undir gagnrýni fyrir það að gera
ekki nægilega mikið í þessum
málum. En ef þetta er svona ein-
falt, af hverju var þetta viðfangs-
efni skilið eftir óleyst fyrir mig?
Fjölgun ferðamanna er ekkert
nýtt, þessar spár hafa legið fyrir í
næstum tíu ár. Auðvitað hefðum við
getað gert fullt af hlutum fyrr. En
ég vil einblína á það sem við erum
að gera núna.“
Tekur sig ekki of alvarlega
Ummæli Ragnheiðar, þar sem hún
sagði okkur Íslendinga hafa verið
tekna í bólinu hvað varðar fjölda
ferðamanna til landsins, vöktu
athygli. Gunnar Karlsson, skop-
teiknari Fréttablaðsins, gerði sér
mat úr ummælunum. Sitt sýnd-
ist hverjum um myndina, þar sem
Ragnheiður lá nakin upp í rúmi og
ferðamenn gægðust inn. Hún segir
ummæli sín hafa verið tekin úr sam-
hengi.
„Þetta er það sem viðmælendur í
fjölmiðlum búa við. Þetta var langt
og mikið viðtal sem var klippt.
Ég átti við stjórnvöld fyrr og nú.
Ísland sem samfélag, ferðaþjón-
ustuna sjálfa. Svo var þetta gert að
fyrirsögn og eins og skopteiknar-
inn sér þetta að ég liggi upp í rúmi
steinhissa á öllu saman. En ég tek
sjálfa mig ekkert of alvarlega, ég sá
þetta og brosti út í annað. En þau
komu mér á óvart, viðbrögðin við
myndinni. Það voru margir í kring-
um mig brjálaðir, og aðrir sem ég
þekkti ekki neitt. Þeim fannst þetta
óviðeigandi. Ég sef alveg róleg í ból-
inu, en ég ætti kannski að hætta að
nota svona líkingar,“ segir Ragn-
heiður og hlær. Sjálf segist hún ekki
vera viðkvæm fyrir gagnrýni.
Ómálefnaleg gagnrýni pirrandi
„Ef menn eru ósáttir, fer ég að
skoða – get ég gert eitthvað öðru-
vísi? Stundum er ég ósammála og
í pólitík er það stundum þannig. Sú
gagnrýni kemur minnst við mann.
Ómálefnaleg gagnrýni er hundpirr-
andi og við suma er ekki hægt að
ræða. En í flestum tilvikum þegar
maður lendir í ólgusjó, tekur maður
því, reynir að læra og svara mál-
efnalega. Þessi vika var annasöm í
því. Eitt af því sem við stjórnmála-
menn megum gera meira af, er að
taka samtalið. Við gerum mistök
eins og aðrir,“ segir Ragnheiður.
Hún segir stjórnmálamönnum
stundum hafa verið gefið það ráð
að þegja af sér gagnrýni. „Það er
kannski klókast, en fyrir kjósendur
er betra að fá efnisleg svör. Það er
lærdómurinn, að vera duglegri að
koma frá okkur upplýsingum.“
Vopnuð myndavél og skeiðklukku
Mikil umræða hefur einnig skap-
ast um umgengni ferðamanna, þeir
hafi hægðir á víðavangi og salernis-
aðstaða sé ekki nægilega góð. Ragn-
heiður segir umræðuna villandi.
„Við fjölskyldan fórum rúnt um
síðustu helgi, Gullna hringinn, því
ég var farin að hafa áhyggjur af því
að venjulegi Íslendingurinn sem
vildi sunnudagsbíltúr væri farinn
að óttast að allt væri í drullusvaði,
átroðningur og ófögnuður. Ég tók
með mér myndavél og skeiðklukku,
ætlaði að tímasetja hversu lengi við
værum í klósettröðinni, hvað væru
margir að þvælast þarna. Þetta var
þvert á móti ein sú notalegasta upp-
lifun sem við höfum átt. Hvergi röð
á klósettin. Klósettin á Hakinu voru
tóm. Klósettin í þjónustumiðstöð-
inni voru tóm. Hreint og snyrtilegt.
Öll bílaplön full, fullt af túristum,
en stýringin orðin það góð að þú
fékkst upplifunina sem við þekkj-
um og þykir vænt um. Kannski var
ég heppin, en ég ítreka, þetta er á
háannatíma í góðu veðri, allar for-
sendur fyrir því að þetta væri eins
og maður hefur heyrt í fréttum,“
segir hún og heldur áfram.
Of mikið gert úr þessu neikvæða
„Ég er ekki kveinka mér undan fjöl-
miðlaumræðu eða að segja að hún sé
ekki rétt en ég held að það sé búið að
gera of mikið úr þessu,“ segir Ragn-
heiður sem ferðast mikið um landið.
„Víða er úrbóta þörf. Þess vegna
er verið að vinna í því. Ég er líka að
sjá um allt land, einstaklinga sem
eru að vinna í ferðaþjónustunni að
gera frábæra hluti. Innviðir eru að
batna af hendi stjórnvalda og fjár-
festinga einkaaðila. Ég held að við
ættum að hugsa um þetta jákvæða.
Við fórum í stefnumótun í haust og
erum vonandi að klára í næsta mán-
uði tillögur að heildarsýn.“
Ætlar ekki að finna upp hjólið
Hún segir að greinin snerti mörg
ráðuneyti, sveitarfélögin og aðila
í ferðaþjónustu. „Til að við getum
unnið betur, sem einn maður, þarf
að vera talsamband og stefna sem
allir vinna eftir. Við þurfum að
koma skikki á þetta, gera plan.
Læra af þeim sem gera best, Nýja-
Sjálandi, Skotlandi, Kanada. Við
ætlum ekkert að finna upp hjólið,
heldur plokka það besta af hlaðborð-
inu og tileinka okkur það.“
Ragnheiður er uppalin í Kefla-
vík. „Svo fékk ég útþrá, fór í skipti-
nám og í Kvennó í menntaskóla til
að komast aðeins frá. Síðan fór ég
til Bandaríkjanna þar sem ég bjó
í fimm ár. Nú er ég komin aftur
heim,“ segir Ragnheiður sem flutt-
ist ásamt fjölskyldunni aftur í
heimahagana árið 2010.
Ragnheiður er gift Guðjóni Inga
Guðjónssyni en þau kynntust árið
1997.
„Þetta tók svolítinn tíma fyrir
okkur að verða meira en vinir, en
síðan hefur þetta skotgengið. Við
eigum tvo stráka, og svo fékk ég
tvær stelpur í forgjöf,“ segir hún og
upplýsir að hún sé einstaklega vel
gift.
„Mér er oft lýst þannig, hún er
alveg rosalega vel gift. Ég get alveg
tekið undir það. Það særir mig dálít-
ið að sjaldnar er sagt, rosalega er
hann Guðjón vel giftur,“ segir hún
kímin.
Draumurinn að gerast sendiherra
Það lá aldrei beinast við að Ragn-
heiður færi í stjórnmál. Hún átti
sér draum um að verða sendiherra.
„Það var planið. Alþjóðapólitíkin
hefur alltaf verið á mínu áhugasviði
þannig að það setur tóninn.“ Þaðan
lá leiðin í framhaldsnám í George-
town-háskóla.
„Eitt af því skemmtilegasta sem
ég hef gert var að vinna sem við-
skiptafulltrúi útflutningsráðs í
New York, að vinna við það að selja
Ísland. Það er það sem sendiherr-
ar gera, vinna fyrir land og þjóð
og kynna fyrir þeirri þjóð sem þú
býrð í og bæta samskipti, koma á
tengslum, efla viðskipti. Mér finnst
gaman að vinna með fólki, ég held
að ég sé góð í því.“
Smitaðist af bakteríunni
Afskipti Ragnheiðar af stjórnmál-
um byrjuðu fyrir alvöru þegar hún
varð aðstoðarmaður Geirs Haarde,
en þeirra samstarf varði í níu ár.
„Ég fékk þessa pólitísku bakter-
íu. Ég fór í prófkjör 2006 sem leiddi
til þess að ég var kjörin á þing.
Ég eignaðist son minn 25. septem-
ber 2008, daginn sem Glitnir bað
um neyðarlánið. Þá breyttist allt í
íslensku samfélagi. Ég ætlaði að
vera í fæðingarorlofi, en maður
situr ekki heima þegar veröldin
er að hrynja í kringum mann. Svo
ég var komin viku eftir fæðingu
á þingflokksfund á leið í prófkjör.
Þetta er svo skrítið, ég man eigin-
lega ekkert eftir þessu,“ segir Ragn-
heiður og hlær. „Ætli ég hafi ekki
verið í brjóstaþoku. Svo er boðað til
kosninga.“ Þá var leitað til Ragn-
heiðar úr Suðurkjördæmi, hún
spurð hvort hún vildi reyna fyrir
sér í oddvitasæti fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn. „Þannig að ég fór í próf-
kjör með barnið á brjósti. Allt gekk
þetta. Frá þeim tíma erum við búin
að flytja, ég búin að vera í stjórnar-
andstöðu, í ríkisstjórn og ráðherra,
maðurinn búinn að skipta um vinnu
og strákarnir komnir í annan skóla.“
Landið er að rísa
Hvernig vill hún að sín sé minnst
sem iðnaðarráðherra?
„Ég vil að hér sé fjölbreyttara
atvinnulíf en þegar ég kom. Ef við
ætlum að hafa störf sem ungar kyn-
slóðir sækja í þurfum við allar teg-
undir. Frá hruni hefur verið gróska
í nýsköpunargeiranum. Við höfum
lagt áherslu á það. Eflt tækniþró-
unarsjóð og samkeppnissjóði. Þessi
gróska er mest gefandi. Landið er að
rísa og fjölbreyttari sprotar verða
til. McKinsey kom með skýrslu
stuttu áður en við tókum við og það
var talað um að ef við Íslending-
ar ætlum að vaxa stöðugt og auka
útflutningstekjur er það ekki af
hinum hefðbundnu geirum, stóriðju
og sjávarútvegi, heldur öðru. Fyrir-
tækjum eins og Knox Medical, Plain
Vanilla, CCP, Marel, Össur. Við
þurfum fleiri svoleiðis.
Ætlarðu þá að hætta að byggja
verksmiðjur?
„Þetta má allt fara saman. Þetta
eru ekki bara óhrein verksmiðju-
störf, heldur þarf lögfræðinga,
endur skoðendur, bókara, og þar
fram eftir götunum. Mér er illa
við að etja einni grein gegn ann-
arri, fjölbreytnin er það sem skipt-
ir máli.“
Ragnheiður sefur róleg í bólinu
Ragnheiður Elín Árnadóttir iðnaðarráðherra ætlaði sér að verða sendiherra. Hún fékk í sig pólítísku bakteríuna eftir að hafa
unnið náið með Geir H. Haarde í níu ár. Hana langar mest af öllu til að fjölbreyttara atvinnulíf verði það sem hún skilji eftir sig.
DREYMDI UM AÐ GERAST SENDIHERRA Ragnheiður Elín ætlaði ekki í pólitík. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Það voru margir í
kringum mig brjálaðir, og
aðrir sem ég þekkti ekki
neitt. Þeim fannst þetta
óviðeigandi. Ég sef alveg
róleg í bólinu, en ég ætti
kannski að hætta að nota
svona líkingar.
3
0
-0
7
-2
0
1
5

2
1
:5
1
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
8
K
N
Ý.
p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
9
B
-E
7
9
4
1
5
9
B
-E
6
5
8
1
5
9
B
-E
5
1
C
1
5
9
B
-E
3
E
0
2
8
0
X
4
0
0
5
A

F
B
0
4
8
s
C
M
Y
K