Ský - 01.08.2007, Qupperneq 11

ský 11
Birna Þórðar
Tólf ára hóf hún fyrstu verkalýðsbaráttuna; henni fannst hún
órétti beitt í fiskvinnu. Skömmu síðar skarst hún í leikinn þegar
strákahópur í plássinu gerði aðsúg að gömlum frænda hennar. Hún
segir að barátta fyrir félagslegum réttindum og réttlæti helgist ævinlega
af þeirri þekkingu og þeim aðstæðum sem fyrir liggja hverju
sinni. Þegar ég nefni að pólitískir andstæðingar gætu sagt
að mótmæli hennar gegnum tíðina séu eins konar
pólitískur kækur, til marks um hugmyndafræðilega
stöðnun, að hún sé læst í eldgömlum og úreltum
kommafrösum frá því hún var í Fylkingunni, svarar
hún að bragði: „Mér er alveg sama ef einhverjum
finnst það. En það er ekki rétt. Í rauninni hef ég
reglulega þurft að endurmeta afstöðu mína,
hvort það sé rétt að hafa sömu afstöðu og
ég áður hafði. Ég er ekki lifandi tákn
um hugsanaleti. Ég fylgist nokkuð vel
með því sem gerist í heiminum. Ég
hef sömu afstöðu og ég tók þegar ég
byrjaði af alvöru að hugsa um pólitík
1967 að því leyti að mér finnst
jafnrangt núna eins og þá að drepa
fólk. Ég get nefnt margt annað. Fyrr
á árum hafði ég töluverð afskipti af
húsnæðismálum, tók þátt í að stofna
Leigjendasamtökin og Búseta, og ég er
enn sömu skoðunar og þá að maður eigi
rétt til þaks yfir höfuðið án þess að þurfa að
burðast með það eins og brekkubobbi á
bakinu alla ævi.“
En engu að síður: Hvernig skynjarðu stöðu félagslegrar virkni í
landi sem orðið er herlaust, landi þar sem ýmis réttindamál sem barist
hefur verið fyrir gegnum áratugina hafa náð fram að ganga, landi þar
sem æ fleiri eru bústnir af velmegun, ef marka má yfirlýsingar og
upplýsingar stjórnvalda?
„Félagsleg virkni er lítil. Við höfum þurft að
berjast með kjafti og klóm fyrir öllum þeim
réttindum sem við höfum. Bæði hér og annars
staðar er auðvelt að svipta fólk áunnum
réttindum. Við þurfum að vera meðvituð um
að ekkert er fast í hendi um alla framtíð. Sú
meðvitund er afar takmörkuð á Íslandi. Núna
þurfa innflytjendur og aðflutt vinnuafl
að finna fyrir því hversu auðvelt er að
fótum troða sjálfsögð mannréttindi.
Ef það er látið óátalið geta þau
brot auðveldlega gengið yfir
alla línuna. Sofandaháttur
gagnvart slíkri mannvonsku,
eins og amma mín myndi
kalla það, verður þá partur af
mannvonskunni.“
Sumir sósíalistar, einkum fyrr
á tíð, áttu sér fyrirheitin lönd eða
fyrirmyndarlönd. Birna segist aldrei
hafa haft glýju í augum gagnvart
slíkum goðsögnum. Henni sé
fyrirmunað að trúa blint á
fagnaðarerindi, pólitísk
sem önnur. En hún