Ský - 01.08.2007, Qupperneq 12

12 ský
hefur ferðast til tveggja þessara landa, Norður-Kóreu 1971, þar sem
hún var íslenska sendinefndin á alþjóðlegu æskulýðsmóti landsins, og
til Kúbu árið 1996, þangað sem hún fór sem ferðamaður. Reyndar
ætlaði hún inn í Sovétríkin á leiðinni til Norður-Kóreu en komst
ekki langt. „Ég sat í flugvallarfangelsi í tvo sólarhringa vegna þess að
ég hafði ekki áttað mig á að ég þurfti vegabréfsáritun.“
Í Norður-Kóreu mátti enn sjá merki um afleiðingar Kóreustríðsins,
þótt liðin væru átján ár. Þessi fimm vikna heimsókn var „skipulögð
að því leyti að ég fékk ekki að vera ein á hlaupum út og suður. Ég
vissi að í kringum okkur voru reist Pótemkíntjöld, eins og jafnan við
slík tækifæri; sama gerum við þegar erlendir gestir koma hingað til
lands. Þótt við færum um sveitirnar vissi ég ekki hvernig fólkinu leið
í raun og veru. Persónudýrkun, sem ég þoli alls ekki, var skelfileg.
Þar eð ég var íslenska sendinefndin átti ég að flytja ræðu eins og allar
hinar nefndirnar og þurfti að afhenda hana fyrirfram til þýðingar.
Ég var beðin um að breyta ræðunni og hrósa félaga Kim Il Sung.
Ég átti að kalla hann „peerless patriot“ og „victorious iron-willed
hero“; þetta man ég enn orðrétt. Ég neitaði og var sú íslenska því
eina sendinefndin sem ekki fékk að taka til máls. Enn þann dag er ég
sjálfri mér þakklát fyrir að hafa ekki látið undan valdinu. Ég hef þá
ekki þurft að lifa með þeirri niðurlægingu allar götur síðan.“
Hún segir að á Kúbu hafi aðstæður verið aðrar og opnari.
„Við dóttir mín, ellefu ára, vorum þar á eigin vegum í fimm
vikur. Ég vann þá sem útgáfuritstjóri Læknablaðsins og lagði
mig fram um að heimsækja heilbrigðisstofnanir. Það var mjög
fróðlegt. Ég hitti heimilislækna, fór á sjúkrahús, m.a. þar sem
HIV-smitaðir og alnæmissjúkir voru, og börn frá Chernobyl,
sem þarna voru þúsundum saman og lítið hefur verið fjallað
um í heimspressunni, upplýsingamiðstöðvar kvennasamtaka og
kynfræðslu. Kúbanskt þjóðfélag er ólíkt öllum öðrum og erfitt
fyrir stjórnvöld að bæla niður lífsgleðina sem ríkir þar í raun.
Það er ekki hægt að bæla niður salsasveifluna sem hver og einn
Kúbverji hefur í mjöðmum sínum. Því miður hefur viðskiptabann
Bandaríkjanna gert stjórnvöldum kleift að afsaka alls kyns athafnir
og kúgunartilburði. Efnahagsástandið í landinu er mjög óeðlilegt.
En almennt fannst mér ekki erfitt að tala við fólk um líf þess, þegar
tungumálaerfiðleikum sleppti.“
En ef við lítum okkur nær: Hvernig finnst gömlum byltingarsinna
og baráttukonu að búa á Íslandi. Líður henni vel hérna?
„Já. En það er alltaf jafnerfitt að vera minnt á óréttlæti, verða vitni
að misrétti. Sífellt er verið að segja manni hversu fínt við höfum það.
En ég þekki fullt af fólki sem hefur það djöfull skítt og sér ekki fram
„Mér hefur aldrei dottið í hug að ég gæti átt náttúruna eða eignað mér hana. Blómið á túninu átti sig sjálft ...“