Morgunblaðið - 20.01.2015, Blaðsíða 22

SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Miklu færri konur enkarlar eru viðmæl-endur í fréttumbreskra ljósvakamiðla
og færri konur starfa á þarlendum
sjónvarps- og útvarpsstöðvum.
Þetta er meðal þess sem fram kem-
ur í nýrri skýrslu um stöðu kvenna
á fjölmiðlum í Bretlandi sem fjöl-
miðlanefnd bresku lávarðadeild-
arinnar lét vinna. Félag kvenna í at-
vinnurekstri, FKA, vinnur að
nokkurra ára verkefni sem miðar að
því að auka ásýnd kvenna í fjöl-
miðlum og formaður félagsins segir
það vera goðsögn að konur séu ekki
jafnviljugar og karlar að koma fram
í fjölmiðlum.
„Þrátt fyrir að konur séu um
helmingur landsmanna hallar tals-
vert á þær, bæði sem fréttamenn og
sem sérfræðinga sem leitað er til í
fréttum og fréttatengdu ljósvaka-
efni,“ segir í skýrslu lávarðadeild-
arinnar. Þessu til stuðnings eru
tíndar til ýmsar staðreyndir. Á móti
hverri konu sem er í framlínunni í
vinsælum fréttatíma eða frétta-
tengdum þætti í Bretlandi eru þrír
karlar og þegar leitað er til sér-
fræðinga í fréttum eru 26% þeirra
konur. Karlar eru 72-86% viðmæl-
enda í nokkrum vinsælum frétta-
þáttum og 82% sjónvarpsfrétta-
manna eldri en 50 ára eru karlar.
Konur meira menntaðar
Í skýrslunni kemur fram að
kynjahlutföll starfsfólks á breskum
ljósvakamiðlum séu nánast jöfn.
Það segi þó ekki alla söguna, því
karlar séu miklu oftar í framlínunni
og í stjórnunarstöðum á fréttastof-
um. Einnig kemur fram að konur
séu í meirihluta þeirra sem ljúki
námi í blaða- og fréttamennsku frá
breskum háskólum, en þær skili sér
ekki á fjölmiðlana. „Meðal fjölmiðla-
fólks eru fleiri konur með menntun,
margar með lægri laun en ómennt-
aðir karlar,“ segir í skýrslunni.
Samkvæmt upplýsingum á vef-
síðu Háskóla Íslands hafa 39 konur
og 14 karlar útskrifast þaðan und-
anfarin fimm ár með MA-próf í
blaða- og fréttamennsku. Valgerður
Anna Jóhannsdóttir aðjúnkt og
verkefnisstjóri námsins segir að
ekki hafi verið tekið saman hversu
margir karlar eða konur úr þessum
hópi starfi við fjölmiðla. „Staðan er
líklega svipuð hér á landi og annars
staðar; fleiri konur sækja í námið en
þær eru færri í hópi þeirra sem eru
starfandi,“ segir Valgerður. „Ég hef
á tilfinningunni að það sé ýmislegt
að breytast í þessum efnum,“ segir
Valgerður og á þar bæði við kynja-
hlutföll starfsmanna og viðmælenda
fjölmiðla.
Konur vilja í fjölmiðla
Í bresku skýrslunni er nokkr-
um hugsanlegum skýringum velt
upp varðandi kvennafæð í hópi við-
mælenda. M.a. að karlar séu vilj-
ugari til að koma fram í ljós-
vakamiðlum og að konur séu líklegri
til að efast um að þekking þeirra á
umfjöllunarefninu sé nægileg.
Þórdís Lóa Þórhallsdóttir, for-
maður FKA, segir að þetta hafi
kannski átt við hér á landi áður
fyrr, en sú sé ekki raunin lengur.
„Þetta er ekki reynsla þess
fjölmiðlafólks sem ég hef
rætt við,“ segir Þórdís Lóa.
„Konur hafa áhuga á að
koma fram í fjölmiðlum og
ef fjölmiðlar vilja end-
urspegla samfélagið
og vera með fjöl-
breyttan viðmæl-
endahóp, þarf hugs-
anlega í einhverjum
tilvikum að breyta
aðferðunum.“
Staða kvenna á fjöl-
miðlum áhyggjuefni
Ljósvakamiðlar Breska lávarðadeildin lét skoða stöðu kvenna á ljós-
vakamiðlum. Talsvert hallar þar á konur, samkvæmt úttektinni.
22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. JANÚAR 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Þó að ráða-menn íKreml segist
halda ró sinni er
ljóst að efnahagur
Rússlands er á
hraðri niðurleið. Gengi rúbl-
unnar virðist enn vera að veikj-
ast, verðbólga hefur magnast
og olíuverðið, sem skiptir lík-
lega mestu máli, helst lágt. Með
þessu áframhaldi má búast við
um 3-5% samdrætti á þessu ári.
Hugsanlega líta Kremlverjar að
einhverju leyti til áranna 2008-
2009, þegar hagkerfi Rússlands
dróst saman um 7,5%, en náði
sér samt aftur á strik tiltölu-
lega fljótt.
Munurinn á aðstæðum þá og
nú er þó gríðarlegur, þar sem
seðlabanki Rússlands hefur
ekki sömu getu og þá til þess að
auka fjármagn í umferð, eink-
um vegna þeirra hafta sem sett
hafa verið á landið vegna Úkra-
ínudeilunnar. Traust á stjórn-
völdum er sömuleiðis í lágmarki
á alþjóðamörkuðum og innviðir
rússnesks efnahagslífs fúnir
vegna frændhygli og spillingar.
Handan landamæranna ligg-
ur síðan Úkraína enn í sárum
eftir umrót síðasta árs. Þar, líkt
og hjá Rússum, má búast við
samdrætti og skuldastaðan er
slæm. Stríðsástandið í austur-
hluta landsins sogar til sín fjár-
magn og sú aðstoð sem Evrópu-
sambandið og Bandaríkjamenn
hafa lofað að veita landinu mun
vart duga fyrir útgjöldum rík-
isins á þessu ári. Svo gæti því
vel farið að landið lenti í
greiðslufalli.
En þó að efna-
hagur ríkjanna
beggja sé í kalda-
koli virðist sem enn
sé til nægur eldi-
viður til þess að
kynda ófriðarbálið í Austur-
Úkraínu. Um helgina voru
harðir bardagar um Donetsk-
borg, eitt lykilvígi uppreisnar-
manna, og heyrðust óstaðfestar
ásakanir um að Rússar hefðu
enn og aftur lagt þeim til herlið
til stuðnings gegn sókn stjórn-
arhersins. Vopnahléið, sem
raunar stóð aldrei undir nafni,
er því á bak og burt, hugsan-
lega með afleitum afleiðingum
fyrir bæði Rússland og Úkra-
ínu.
Á sama tíma heyrðust þær
fregnir, að innan Evrópusam-
bandsins væru menn tilbúnir til
þess að reyna að taka Rússa
aftur í sátt þó að ekkert hefði
breyst. Raunar kvað svo rammt
að þeim orðrómi, að embættis-
menn sambandsins lögðu sig í
líma á mánudaginn að afneita
honum.
Engu að síður er ljóst að fyr-
ir marga forvígismenn sam-
bandsins hefur reynst erfitt að
sýna staðfestu gagnvart Rúss-
um vegna þess hversu háð Evr-
ópuríkin eru orkugjöfum að
austan. Þar, líkt og vestanhafs,
er tilhneigingin sú að draga lín-
ur í sandinn með hörðum orð-
um, en standa svo ekki við þau.
Með því hefur verið dregið úr
trúverðugleika utanríkisstefnu
þessara ríkja og er það síður en
svo til að stuðla að stöðugleika í
austanverðri Evrópu.
Efnahagur Rúss-
lands og Úkraínu
er í sárum}
Enn er barist
Almennar þing-kosningar
verða haldnar í
Bretlandi í vor og er
kosningabaráttan
nú þegar hafin. Mið-
að við þau stefnu-
mál sem þegar hafa verið kynnt
er ljóst að leita þarf aftur til ní-
unda áratugarins til þess að
finna áþekkan mun á stefnu-
málum tveggja stærstu flokk-
anna. Íhaldsmenn boða enn frek-
ara aðhald í ríkisfjármálum, svo
mikið, að þeir hyggjast greiða
niður allar skuldir Bretlands á
þremur árum, en þær nema nú
um 100 milljörðum sterlings-
punda. Ofan á það hefur David
Cameron forsætisráðherra haft
á orði að tækifæri sé á að tryggja
öllum sem vilji vinna atvinnu, og
þykir sumum þar vel í lagt í
kosningaloforðum.
Ed Miliband, formaður
Verkamannaflokksins, hefur
hins vegar sagt að hinn boðaði
niðurskurður Íhaldsmanna muni
koma sér verst fyrir þá verst
stöddu. Flokkur hans hefur
einnig boðað niðurskurðar-
áform, en svo smá í
sniðum, að skatta-
hækkun væri yfir-
vofandi. Miliband
hefur þegar lofað
því að hækka skatta
myndarlega á „feitu
kettina“ svonefndu, hálauna-
menn og fólk sem á dýrar fast-
eignir. Eru Íhaldsmenn þegar
komnir af stað með gömul slag-
orð úr fyrri kosningum um
Verkamannaflokkinn sem kunni
ekkert annað en að leggja á nýja
skatta.
En þó að valið sé skýrt eru
væntanleg úrslit það engan veg-
inn og vægi stóru flokkanna hef-
ur minnkað mjög í breskum
stjórnmálum. Fleiri horfa til svo-
kallaðra jaðarflokka, sem gætu
vel ráðið úrslitum í þetta sinn.
Bæði Græningjaflokkurinn og
Breski sjálfstæðisflokkurinn
UKIP hafa sótt í sig veðrið að
undanförnu.
Þó að það sé ekki endilega
best fyrir Bretland er áfram-
haldandi samsteypustjórn því
ekki ólíkleg niðurstaða eins og
horfir nú.
Bretar fá skýra kosti
í vor en það þarf
ekki að tryggja
skýra niðurstöðu}
Kosningabaráttan hafin
H
ver man ekki eftir vorinu 2010?
Út spurðist að Jón Gnarr, af
öllum mönnum, væri að hóa
saman mannskap til að bjóða
fram í borgarstjórnarkosning-
unum þá um sumarið. Flestir hlógu og hristu
hausinn en þegar niðurstöður úr skoðana-
könnunum tóku að berast tóku tvær grímur
að renna á borgarbúa. Besti flokkurinn virtist
njóta fáheyrðs meirihlutafylgis og svo fór sem
fór – trúðurinn hafði sigur og settist á stól
borgarstjóra.
Yfir því býsnuðust ýmsir menn og konur, og
amast enn við. Jón Gnarr er í þeirra bókum
fól, fábjáni og fordæða. Umhugsunarefni er
engu að síður að árin á undan hafði borgar-
pólitíkin í Reykjavík verið illa skrifaður farsi
með endalausum meirihlutaskiptum og
minnkandi virðingu borgarbúa. Gilti einu hversu mjög
andstæðingarnir ömuðust við honum. Gnarr tolldi heilt
kjörtímabil sem borgarstjóri, nokkuð sem enginn for-
vera hans í embætti hafði afrekað um allnokkurt skeið.
Ýmsir kvörtuðu sáran og börmuðu sér undan meintu
reynsluleysi Jóns og sögðu til að mynda að meira myndi
þurfa til að takast á við hin margvíslegu verkefni í borg-
inni en „bleik jakkaföt og tattú“. Sá bleikkæddi plumaði
sig nú bara sæmilega samt og ekki virtist reynsluleysið
þjaka hann neitt sérstaklega. Það var alltént hægt að
bera meiri virðingu fyrir honum en síendurteknum hall-
arbyltingum í Ráðhúsi Reykjavíkur þar sem fátt komst í
verk því enginn meirihluti tolldi lengur en
sem nam fáeinum mánuðum. Vesalings högg-
myndasmiðnum, sem hefur gerð brjóst-
mynda af borgarstjórum Reykjavíkur með
höndum, er vorkunn því miðað við hans hefð-
bundna tempó mun honum fráleitt endast
ævin til að vinna upp það sem hann skuldar
eftir meirihlutasirkusinn frá síðasta áratug.
Það kemur því kannski ekki svo mjög á
óvart að ný greining ráðgjafar- og rannsókn-
arfyrirtæksins Verdicta, og Kjarninn sagði
frá, gaf til kynna að færi Jón Gnarr gegn sitj-
andi forseta, herra Ólafi Ragnari Grímssyni,
myndi hann hafa sigur. Hér er ekki um eigin-
lega skoðanakönnun að ræða, og þessu ber
því að taka með nokkrum fyrirvara. Það
hljóta engu að síður að teljast allnokkur tíð-
indi því ÓRG hefur verið ósnertanlegur á
valdastóli síðan hann settist þar fyrst, seint á öldinni sem
leið. Enginn sem hefur sótt að honum hefur haft erindi
sem erfiði. Nú ber það hins vegar til að Jón Gnarr virðist
eiga stuðning vísan í sjálft forsetaembættið. Hvernig má
það vera úr því hann er slíkt þjóðarböl sem sumir vilja
vera láta? Getur verið að auðmýkt Jóns og einlægni í
embætti, barátta hans og málflutningur fyrir friði og
umburðarlyndi og sú nýbreytni sem falist hefur í nálgun
hans allri á stjórnmál eigi ennþá upp á pallborðið hjá
kjósendum, ekki bara borgarbúum heldur lands-
mönnum? Gæti svo farið?
Jón Gnarr, af öllum mönnum? jonagnar@mbl.is
Jón Agnar
Ólason
Pistill
Jón Gnarr, af öllum mönnum!
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FKA vinnur nú að fjölmiðla-
verkefni sem standa á til árs-
ins 2017. Einn hluti þess eru
fjölmiðlakannanir. Í þeirri
fyrstu var skoðað kynjahlutfall
viðmælenda í fréttum ljós-
vakamiðla á tæplega fjögurra
ára tímabili 2009-2013 og
reyndust konur vera 30% við-
mælenda. Von er á tölum fyrir
árið 2014 innan tíðar. „Okkur
brá satt best að segja þegar
við fengum útkomuna árið
2013,“ segir Þórdís Lóa. „Þar
sem jafnrétti mælist mest hér
á landi, héldum við að staðan
væri betri, en hlutur kvenna
hafði aukist úr 25% árið
2005. Það gerðist ekki
mikið á tæpum tíu ár-
um. Stundum fær
maður á tilfinn-
inguna að dyrnar
hafi verið opnaðar
aðeins, en ekki
upp á gátt.“
Ekki opið
upp á gátt
FKA SKOÐAR FJÖLMIÐLA
Þórdís Lóa
Þórhallsdóttir