Morgunblaðið - 02.02.2015, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 2. FEBRÚAR 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ákveðin teg-und kvik-mynda leit-
ar á eftir
kosningarnar í Grikklandi og
viðbrögð leiðtoga ESB við
þeim. „Kosningarnar breyta
engu,“ sagði Wolfgang
Schäuble fjármálaráðherra.
„Undirritaðir samningar
standa og ber að efna.“ Það er
rétt hjá Schäuble, svo langt sem
það nær, enda er vitnað í ófrá-
víkjanlega þýska leiðbein-
ingabæklinga um samræmt
göngulag heilbrigðs efnahags-
lífs. Lykilorð setningarinnar
eru orðin „rétt, svo langt sem
það nær“.
Í aðdraganda grísku kosn-
inganna hótaði ESB og helstu
valdamenn þess Grikkjum öllu
illu, kysu þeir ekki áfram þau
yfirvöld, sem veruleg vinna
hafði verið lögð í að aga.
Með öðrum orðum þá töldu
valdamenn ESB fyrir kosning-
arnar að úrslit þeirra gætu
skipt miklu máli, jafnvel höf-
uðmáli. Það er í jarðskjálfta-
hrinunum eftir kosningar sem
reynt er að ákvarða að kosn-
ingar skipti engu máli.
En ýmsir í suðurhluta Evr-
ópu hafa samúð með kröfum
Grikkja og andúð á hversu
naumt Berlín vill skammta
kostinn. Þetta skynjar Tsipras.
Það er þess vegna sem B-klassa
bíómyndir dúkka upp í hug-
anum. Spennan stigmagnast.
Tryllingslegt augnaráð tveggja
bílstjóra er æsandi. Þeir sitja
undir stýri tryllitækja með
hundruð hestafla undir húdd-
inu, ónýta hljóðkúta og starandi
hvor á annan í gegnum sortann.
Já, starandi. Því þetta er að
breytast í störukeppni í Evópu.
Umgjörðin er önnur en í
myndunum. Þungarokk heyrist
ekki, heldur klassísk tónlist.
Snyrtilegir fræðimenn úr virt-
um háskólum vitna, ásamt laun-
uðum háembættismönnum hins
útbólgna kerfis: „Leikur
Grikkja er tapaður áður en
hann hefst.“ „Evrópa getur
aldrei látið undan þvingunum
smáríkis í sambandinu.“ „Vilji
Grikkir fremja efnahagslegt
harakíri þá er það okkur óvið-
komandi.“ „Smáríki tekur ekki
efnahagsveldi í gíslingu.“
„Framkoma lýðskrumaranna
sem göbbuðu gríska kjósendur
er í senn fráleit og furðuleg.
Engu er líkara en að þeir séu að
biðja um að vera hent út úr
Evrópu.“ (Enn eitt dæmið um
að menn rugli saman ESB og
álfunni sjálfri). En þótt slíkar
yfirlýsingar berist ótt frá kerf-
inu og „hlutlausum“ vinum
þess, þá sjást önnur merki. Þau
fyrstu frá Helsinki: Það mætti
lagfæra lánakjör í átt að því
lága vaxtastigi, sem nú er
vegna kreppuótta og jafnvel
breyta gjalddögum eitthvað svo
Grikkir nái áttum. Þessi skila-
boð Finna voru tal-
in vera frá Merkel
kanslara.
En stjórnvöld í
Aþenu óttast ekki sjálfsmorð-
stalið. Lúti sigurvegararnir að
svo ómerkilegri dúsu, eins og
þeirri, sem barst eftir króka-
leiðum frá Berlín, þá mun ekki
þurfa um þeirra eigin sár að
binda.
Staðan sýnist óleysanleg-
.Verði Grikkir þvingaðir út úr
evrunni samkvæmt því mati að
brottför þeirra sé þolanleg er
ekki öruggt að það reynist rétt.
Kýpur færi út í kjölfarið. Ekki
bólginn biti það, en tónn væri
samt gefinn.
Komist Grikkir fyrir horn,
með eigin mynt, þótt allt verði
gert þeim til bölvunar (eins og
íslenskum fjármálaráðherra
var hótað í Brussel á fyrstu
hrundögunum) kynnu önnur
evruríki að hugsa sitt. Matið
hangir á því, að eftir að hin
óábyrga peningaprentun
Marios Draghis hófst, sé svig-
rúm til að kaupa handónýta
pappíra af Ítalíu, Spáni og
Portúgal, en brottför Grikkja
hefði án þess komið þessum
löndum um koll. En þýskum
kjósendum og þar með stjórn-
málamönnum er bölvanlega við
fjárhagslegt fúsk af þessu tagi.
En þar sem ESB hefur ekki
með öllu afnumið lýðræðið, þótt
góðir áfangar hafi náðst, verður
kosið til þings á Spáni í haust.
Sjái menn þar, að skuldir
minnki verulega vinni „lýð-
skrumarar“ eins og Grikkinn
Tsipras kosningar, þá hefði það
mikil áhrif. Gömlu góðu and-
stæðingarnir í spönskum
stjórnmálum, stóri hægri flokk-
urinn og stóri vinstriflokk-
urinn, færu þá illa. Þeir flokkar
eru mikils metnir og að verð-
leikum í Brussel. Meginverk-
efni beggja, á síðari tímum, hef-
ur verið að sannfæra kjósendur
um að flokkarnir séu ekki ná-
kvæmlega eins. Í Frakklandi
mundi Marine Le Pen kremja
lágvöxnu stórmennin Sarkozy
og Hollande undir sínum há-
hæluðu skóm. Alexis Tsipras
má því ekki koma frá þessari
störukeppni sem maðurinn sem
ekki blikkaði.
Til að gera áhættuna bæri-
lega mun Evrópusambandið því
mæta á brautina á 10 hjóla
trukk, stálstyrktum af Krupp
og Tsipras á Polo, sem ESB
leggur honum til, fyrir litla út-
borgun, með hagstæðu láni til
100 ára og engum vöxtum. Slík
kjör getur enginn sanngjarn
maður gagnrýnt og allir munu
sjá að inntak ESB er sem fyrr
sanngirni og samstaða.
Hvernig sem keppendur
kæmu frá þessari samstöðu
myndi upplýsingadeild ESB sjá
almenningi fyrir myndum af
vettvangi með tilheyrandi að-
vörunum fyrir viðkvæma.
Ekki fyrir viðkvæma}Nú er starað
Þ
ví miður. Það er komið að því sem
ekki verður lengur flúið; það þarf
að jafna úr ákveðnum misfellum á
manns eigin prinsippum. Það er
hægara sagt en gert ef það verður
svo ljóst að þegar allt kemur til alls eru þau
kannski engin.
Ég hef verið hugsi yfir þessu, með úr hverju
maður er eiginlega gerður því það hefur legið
fyrir í nokkurn tíma, í að minnsta kosti viku
verið fjallað um þetta hérlendis, hvernig hinir
nýju notendaskilmálar Facebook eru. Þeir eru
sóðalegir og siðlausir, eins og úr vísindaskáld-
sögum, sem maður las í menntaskóla og birtu
óhugsandi, skuggalega framtíðarsýn þar sem
einstaklingar afsöluðu sér friðhelgi einkalífsins.
Allir sem hafa farið inn á Facebook eftir 1.
janúar hafa veitt fyrirtækinu leyfi til að safna
upplýsingum af öllum tækjum sem notuð eru til
að fara inn á samskiptamiðilinn. Bandaríska fyrirtækið
hefur heimildir til að safna persónuupplýsingum okkar,
jafnvel sms-um og símtölum, og það eina sem við getum
gert ef okkur mislíkar er að hætta að nota miðilinn.
Og núna þegar til kastanna kemur, hvað verður þá of-
an á? Erum við menn eða bara rænulaus að nálgast and-
vana. Verður sú skemmtun og félagslega ánægja sem
þessi vafasami samskiptamiðill veitir okkur valin? Eða
segjum við hingað og ekki lengra, persónuupplýsinga-
svín! Ykkur kemur ekki við hvenær ég er í Kópavogi og
hvað ég ætla að fara að gera þar.
Fyrir nokkrum árum, hefði einhver sagt
mér að fyrirtæki sem ég ætti í daglegum
viðskiptum við ætti eftir að setja þá 6
punkta leturs skilmála einhvers staðar í
myrku skúmaskoti að fyrirtækið mætti eiga
líf mitt ef það vildi – hvað hefði maður gert?
Rokið út, hótað einhverju, aldrei aftur keypt
svo mikið sem teiknibólu í versluninni. En
ekki hvað?
Skrifa ég nú og er ennþá. Á. Facebook. Af
því að hvað? Hvað þarf Facebook, eða hvaða
hlutaðeigandi aðilar sem er, að gera til að
maður taki sig saman í andlitinu, hætti að
kaupa appelsínurnar, hætti að eiga í við-
skiptum við samráðssvindlarana, virði að
vettugi okrarana?
Líklega ekkert. Af því að hitt er bara svo
miklu þægilegra og skemmtilegra.
Auðvitað er langt síðan maður hætti að
kippa sér upp við það að sjá Facebook safna upplýs-
ingum og miða auglýsingarnar sem birtust á skjánum til
hliðar við hvað maður var að skrifa um á vefsíðunni. En
ég get svo svarið það. Þeir eru farnir að lesa hugsanir!
Nú þarf ég ekki annað en að láta hugann reika og þá fæ
ég auglýsingar sem tengjast því og fólk sem ég hugsaði
um sem ég annars aldrei geri birtist í „friends suggests“.
Sá meira að segja mann um daginn úti á götu fyrir til-
viljun og var rétt komin inn úr dyrunum þegar FB vildi
að við yrðum vinir. Og hvað gerði ég? Ég er enn. Á. Fa-
cebook. julia@mbl.is
Júlía Margrét
Alexanders-
dóttir
Pistill
Þar sem djöflaeyjan rís
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Verð á flugmiðum hækkaðium rúm 15% á milli des-ember og janúar og svovirðist sem miklar lækk-
anir á heimsmarkaðsverði á olíu skili
sér ekki út í verðlagið. Þetta voru
niðurstöður verðkönnunar vefsíð-
unnar Dohop, þar sem m.a. er hægt
að bera saman verð á flugmiðum.
Við könn-
unina voru þrjár
dagsetningar
skoðaðar á ferð-
um til áfanga-
staða þar sem
samkeppni er á
markaðnum. Gert
var ráð fyrir ein-
um farþega sem
flýgur báðar leið-
ir með eina ferða-
tösku og hand-
tösku sem er léttari en 5 kíló. Í ljós
kom að Kaupmannahöfn var eini
áfangastaðurinn þar sem verð var
lægra í janúar en í desember. Mest-
ar hækkanir voru á verði til Hels-
inki, München, Edinborgar og
Amsterdam. Þá leiddi könnunin enn-
fremur í ljós að mesta samkeppnin
er í flugi til London, en þrjú félög
bjóða upp á ferðir þangað.
Kristján Sigurjónsson á og rek-
ur vefsíðuna Túristi.is og fylgist
grannt með flugfargjaldamark-
aðnum. Hann segir að nokkrir að-
ilar, þeirra á meðal IATA, alþjóðleg
samtök flugfélaga, hafi spáð því fyrir
nokkru að fargjöld á heimsvísu
myndu lækka í ár. Það ætti reyndar
ekki við um Evrópu, því þar væri
verðið komið í botn. „Til dæmis eru
stór flugfélög eins og EasyJet og
Ryan Air föst með sitt eldsneyt-
isverð allt þetta ár, þannig að þessi
lækkun mun ekki koma út í verðið
hjá þeim.“
Sumir borga fyrir aðra
Kristján gerir reglulegar kann-
anir á verði flugferða á milli Íslands
og London, Kaupmannahafnar og
Óslóar sem hann birtir á turisti.is og
segir verð á þessu flugleiðum hafa
farið lækkandi allt síðasta ár. Hann
segir að það heyrist æ oftar í um-
ræðunni um flugfargjöld að þau séu
þegar orðin svo lág að ekki sé bol-
magn til að lækka þau frekar. „Það
er ómögulegt að segja til um hvort
flugfargjöldin séu komin í botn,“
segir hann. „Það eru mörg félög að
bjóða upp á mjög lágt verð, en það
eru kannski bara örfáir miðar og það
er ljós að allir þeir sem ekki ná í
ódýru miðana eru í raun að borga
fyrir þá sem eru svo heppnir.“
Sem dæmi um þetta nefnir
Kristján verðstríð norska flugfélags-
ins Norwegian og SAS á einstökum
flugleiðum í Skandinavíu. Það sé oft
á tíðum „fáránlega lágt“ og SAS tapi
fé í stórum stíl.
Ryanair veldur usla
Í síðustu viku tilkynnti írska
lággjaldaflugfélagið Ryanair að flug
á milli Kaupmannahafnar og 13
áfangastaða myndi hefjast í mars.
Þessi ákvörðun olli nokkrum kurr í
Danmörku vegna þess að talið er að
starfsfólk Ryan Air njóti ekki ým-
issa réttinda sem sjálfsögð þykja á
dönskum vinnumarkaði, réttinda
eins og t.d. eftirlauna og launa í veik-
indum og sumarfríi. Þá er starfsfólki
gert að greiða fyrir þjálfun og vinnu-
fatnað. Ryanair hyggst vera með
danskt starfsfólk staðsett í Da-
mörku. LO, sem eru regnhlíf-
arsamtök 17 fagfélaga í Danmörku
hafa gengið hart fram í gagnrýni
sinni og undirbúa að hefta starfsemi
Ryanair á Kastrup-flugvelli, sam-
kvæmt umfjöllun DR, danska rík-
issjónvarpsins. „Ef þú færð peysu á
2.000 kall, þá er viðbúið að sá sem
framleiddi hana sé ekki með við-
unandi laun,“ segir Kristján. „Það er
svipað með flugferðir. Einhvern veg-
inn tekst að ná verðinu svona niður
og einhvern tímann var nú Ryanair
að skoða flug til Íslands. Hver og
einn gerir auðvitað upp við sig með
hvernig flugfélagi hann vill fljúga.“
Er flugfargjalda-
verðið komið í botn?
Ljósmynd/Hilmar Bragi Bárðarson
Á ferð Ýmsir þættir hafa áhrif á verð flugmiða, þeirra á meðal er elds-
neytisverð. Skv. könnun Dohop hafði það ekki áhrif til lækkunar.
Kristján
Sigurjónsson
Samkvæmt upplýsingum frá Guðjóni Arngrímssyni, upplýsingafulltrúa
Icelandair, gerir félagið eldsneytissamninga í því skyni að draga úr áhrif-
um verðsveiflna á hvorn veginn sem þær kunna að vera. „Þetta eru nk.
tryggingar, við kaupum fyrirfram ákveðinn hluta af eldsneytismagninu á
tilteknu verði. Þegar verðlagið hækkar skilar það sér hægar og sömuleið-
is þegar það lækkar,“ segir Guðjón. Ekki náðist í talsmann WOW-air og því
er ekki ljóst hvort félagið gerir svipaða samninga og Icelandair.
Tryggja sig fyrir sveiflum
GERA ELDSNEYTISSAMNINGA