Morgunblaðið - 14.03.2015, Blaðsíða 21

FRÉTTIR 21Innlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. MARS 2015
segir Williams að búið hafi Æsir.
„En sagan segir að þeir hafi verið
skyldir ættbálki sem nefndist As-
suwans og margir fræðimenn eru á
því að sá ættbálkur hafi tilheyrt
heimsveldi Hittíta og bjuggu í norð-
austur Anatólíu, og sá ættbálkur
komi frá Asíu. Það kemur heim og
saman við að Æsir hafi síðar verið
nefndir eftir þeim ættbálki.“ Hittít-
ar ríktu frá um 1800 f. Kr til 1175
f.Kr. eða í rúm 500 ár. Williams leið-
ir í bók sinni líkur að því að eftir fall
heimsveldis Hittíta hafi forfeður
Germana orðið eftir í Anatólíu í
Litlu-Asíu, þar sem í dag er Tyrk-
land. Til að gera æði langa sögu
stutta segir Williams að þremur rit-
urum, sem uppi voru á 1700 ára
tímabili, hver á sínum stað í veröld-
inni, allt frá Íslandi til Litlu-Asíu,
beri saman um forföður Germana.
Ógerningur er að gera öllum stríð-
unum og valdabaráttunni í verald-
arsögunni sem Williams stiklar á í
bók sinni skil hér. Því verður skaut-
að yfir nokkrar aldir og staðnæmst
rétt við árið 100 f. Kr.
Hinn fríði og göfuglyndi Óðinn
Skömmu eftir að Æsir tapa stríði
gegn Diophantes fæðist Óðinn. Það
er í kringum árið 100 f.Kr. „Óðinn
fæðist þar sem nú er Rússland, þar
sem Æsir höfðu sest að, við ána Don
en dó í Svíþjóð í kringum árið 45 f.
Kr. Óðinn varð leiðtogi Ása. „Óðinn,
rétt eins og aðrir sem tilheyrðu ætt-
flokkum við Svartahaf voru banda-
menn Míþradatesar sjötta sem fór
fyrir pompíska heimsveldinu. Mí-
þradates hataði Rómaveldi og hafði
þá þegar háð tvö stríð við Rómverja.
Hvorugt veldið vann það fyrra en
seinna stríðið unnu menn Mí-
þradatesar. Þriðja stríðinu er lýst í
Heimskringlu og það var stærsta
herferð sem farin var í sögu Róma-
veldis og stærsta innrásin sem gerð
hafði verið,“ segir Williams.
Hann lýsir því hvernig lið Mí-
þradatesar hafi komið sér fyrir, árið
78 f. Kr, í dal í fjalllendi Armeníu og
beðið færis til að koma Rómverjum í
opna skjöldu. „Þá kemur til sög-
unnar ungur prins sem býr á því
svæði sem Snorri segir að Æsir hafi
búið á. Þessi ungi prins er einkar
fríður sýnum, hávaxinn og krafta-
legur. Hann er að auki göfugur og
að viti manna prýðisgóður stríðs-
maður. Hann er vel liðinn og meira
að segja vita Rómverjar hver þessi
ungi prins er því svo góður stríðs-
maður er hann að um það er talað í
sjálfu Rómaveldi,“ segir Williams
sem þarna lýsir engum öðrum en
Óðni og samkvæmt þessu tímatali
ætti hann að hafa verið um 28 ára
gamall þegar hér er komið sögu.
„Hann gengur til Míþradatesar og
segist vera með áætlun. Hún felst í
því að Óðinn láti sem hann sé í liði
andstæðinganna en láti umsvifalaust
til skarar skríða og vegi Lucillus,
hershöfðingja Rómverja. Hann fer
yfir á svæði andstæðinganna en for-
ingja þeirra líkar svo vel við hann að
Óðinn er gerður að höfuðsmanni og
fær að vita öll leyndarmál andstæð-
inganna, sjálfra Rómverjanna.“
Flótti Óðins norður á bóginn
Þar sem Óðinn leikur tveimur
skjöldum verður hann að gera upp
við sig með hverjum hann ætli að
standa. Hann ákveður eitt kvöldið
að láta til skarar skríða og vega
þann mann sem til stóð að vega, Lu-
cillus hershöfðingja. „Lucillusi er
bjargað á síðustu stundu af hirð-
haldsstjóra herdeildarinnar. Hann
kemur að Óðni við svefntjald Lucil-
lusar og hindrar för prinsins unga.
Hann rekur hann á brott. Óðinn
verður dauðskelkaður og telur
næsta víst að þeir viti að hann leiki
tveimur skjöldum. Hann stekkur á
bak hesti sínum og ríður á brott til
Míþradatesar, án þess að hafa lokið
ætlunarverki sínu.“
Williams útskýrir að á þessum
tímapunkti hafi Rómverjar vitað vel
hvernig Óðinn leit út og hvar hann
bjó. „Míþradates tapaði stríðinu. Óð-
inn áttaði sig á því að nú væru Róm-
verjar á eftir honum sjálfum og
myndu án efa reyna að drepa hann
við fyrsta tækifæri. Þess vegna flúði
hann alla leið til þess staðar sem í
dag er Norður-Þýskaland.“
Williams segir að Óðinn hafi flúið
ásamt rúmlega helmingi ættbálksins
þannig að eftir urðu um 100.000
manns. „Það má því gera ráð fyrir
að Óðinn hafi tekið með sér að
minnsta kosti 100.000 manns. Auð-
vitað þorði enginn að abbast upp á
þessa stóru fylkingu sem kom í friði
og tók við stjórn landsins. Þetta
staðfestir fornleifafræðin.“
Williams lýsir því að fornminjar
frá miðri fyrstu öld f. Kr. sýni
hvernig byggð var í N-Þýskalandi
sem sennilega hafi verið yfirgefin.
„Þar má sjá gripahús, sem ekki
þekktust hjá þeim sem þar bjuggu
áður auk þess sem langt hús, byggt
að víkingasið, hefur verið grafið upp.
Þar virðist Óðinn og hans fólk hafa
talið sig njóta fyllsta öryggis, fjarri
Rómverjum. Hann er flúinn frá suð-
urhluta Rússlands til nyrsta hluta
Þýskalands.“
Með góssið til Norðurlanda
Samkvæmt rannsóknum Williams
var Óðinn sallarólegur í Þýskalandi
allt þar til árið 58 f.Kr. þegar Júlíus
Sesar hertók Gallíu í Frakklandi,
ekki svo langt frá. „Nú er Óðinn
kominn úr öskunni í eldinn og held-
ur þangað sem í dag er Danmörk og
þar stofnar hann borgina Óðinsvé.
Það er mjög áhugavert að í Dan-
mörku hafa fornir grafreitir verið
rannsakaðir og þar má sjá að frá
fyrstu öld f. Kr eru þar grafir sem
endurspegla ríkidóm. Gullskreyt-
ingar frá svæðinu í kringum Búlg-
aríu og Rúmeníu segja sína sögu um
hvað Óðinn og hans ættflokkur hef-
ur tekið með sér á flóttanum löngu
undan Rómverjum.“
Skemmst er frá því að segja að
fregnir berast af fjöldaaftökum Ses-
ars sem færast nær Danmörku og
segist Williams sannfærður um að
fregnirnar séu ástæða þess að Óðinn
flúði til Svíþjóðar, þar sem hann lést
í kringum 45 f.Kr.
„Fornleifauppgröftur í Uppsala í
Svíþjóð bendir til þess að höfðingjar
af ætt Óðins hafi haldið til á svæðinu
og stundað þar jarðrækt. Síðar flytj-
ast Gotar, eins og þeir voru kallaðir,
frá Svíþjóð til staðar við Eystrasalt
sem nefnist Pomerainia. Það mun
hafa verið um árið 18 e.Kr. og þar
eru Gotar undir stjórn Njarðar sem
var af ætt Vana.“
Williams segir að fornleifafræðin
sýni að þeir sem ekki fylgdu Óðni,
þegar leiðir skildi eftir að Óðni mis-
tókst að myrða Lucillus, hafi farið til
Rússlands, að Don, og haldið sig þar
býsna lengi. Árið 193 e.Kr. var
svæðið hernumið og Æsir innlimaðir
í ætt Alana sem síðar urðu Skírar og
undirmenn Húna. „Húnar drepa
stóran hluta þeirra en taka hrausta
karlmenn úr ættbálknum með sér til
að berjast við Austgota. Konur og
börn voru því berskjölduð og flúðu
upp til Kákasusfjalla þar sem þau
mynduðu samfélag,“ segir Williams.
Skemmst er frá því að segja að í
bókinni The Origin of the Scand-
inavians segir frá því hvernig af-
komendur Óðins flökkuðu um víðan
völl. „Vestgotar flúðu undan Húnum
í stað þess að gerast undirmenn
þeirra. Þeir gerðu mjög áhugaverða
hluti, eins og til dæmis að binda
enda á Rómaveldi. Þeir sigruðu
rómverskar herdeildir með ein-
stökum hætti, eins og lýst er ná-
kvæmlega í bókinni. Þeir drápu
þriðjung rómverskra hermanna,
þriðjungur var særður og þar með
lögðu þeir her Rómaveldis að velli,“
segir fræðimaðurinn William B.
Williams um endalok Rómaveldis og
ferðir og hernaðaríhlutun afkom-
enda Óðins. Það væri hreint út sagt
lélegt af blaðamanni að ljóstra upp
með hvaða kænskubragði Williams
segir þá hafa sigrað að lokum því
sagan er góð og verðug athygli.
Áhugavert verður að fylgjast með
framhaldinu og sjá hvernig fræða-
heimurinn bregst við rannsóknum
Williams sem birtast í þessari vel
framsettu bók, The Origins of the
Scandinavians sem nú er komin út
hjá bókaútgáfunni Sögum.
„Óðinn var hermaður mikill
og mjög víðförull og eign-
aðist mörg ríki. Hann var svo
sigursæll að í hverri orustu
fékk hann gagn og svo kom
að hans menn trúðu því að
hann ætti heimilan sigur í
hverri orustu.“ Svo segir í
upphafi Ynglinga sögu og það
voru meðal annars þessar
lýsingar Snorra Sturlusonar
sem komu fræðimanninum
William B. Williams á sporið.
Það er gaman að hlýða á
Williams rekja sögu Óðins því
á köflum er eins og hann sé
að tala um vin sinn, sem er
ekki undarlegt þar sem tutt-
ugu ára rannsóknarvinna á
uppruna norrænna manna
hefur oft leitt þá Óðin sam-
an. Williams segir vandlega
frá ferðum unga prinsins,
sjálfs Óðins, sem fæddist um
árið 100 f. Kr og bjó við Ma-
eotis-vatn. Rómverjar þekktu
býsna vel til þessa hugumpr-
úða stríðsmanns, enda mun
hann hafa verið ákaflega eft-
irminnilegur ef lýsingarnar í
bók Williams eru sennilegar.
Það mun ekki hafa verið hon-
um til happs að vera svo eft-
irminnilegur því hann þurfti
að flýja óskaplega langt til að
komast undan hermönnum
Rómaveldis sem vildu ná
honum vegna atviks nokkurs.
Óðinn flúði frá suðurhluta
Rússlands til Svíþjóðar og
þar, segir bæði í Ynglinga-
sögu og bók Williams, dó
hann. Williams segir að það
hafi verið um 45 f. Kr.
Hver var
þessi Óðinn?
PRÚÐUR OG FRÍÐUR PILTUR
ÁREIÐANLEGUR - HAGSTÆTT VERÐ
ÖFLUGUR Í TORFÆRUM
SPARNEYTINN - HLAÐINN BÚNAÐI
GÓÐUR Í ENDURSÖLU
EYÐSLA Í BLÖNDUÐUM
AKSTRI 5,3 L/100 KM*
3.990ÞÚS.
FJÓRHJÓLADRIFINN, DÍSIL
HLAÐINN STAÐALBÚNAÐI, VERÐ KR.
OPIÐ Í DAG FRÁ 12 - 16
*Miðað við uppgefna eldsneytisnotkun framleiðanda í blönduðum akstri.
DACIA DUSTER
www.dacia.is