Morgunblaðið - 18.03.2015, Page 6

BAKSVIÐ
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Verði ættarnöfn gefin frjáls yrði
það hörð atlaga að föður- og móður-
nafnakerfi Íslendinga. Þetta æva-
forna germanska nafnakerfi hefur
eingöngu varð-
veist hér á landi
og það er mik-
ilvægur menn-
ingararfur og
ábyrgðarhluti að
vega að því.
Þetta kemur
fram í umsögn
mannanafna-
nefndar um
frumvarp um
breytingar á lög-
um um mannanöfn, en í frumvarp-
inu er lagt til að kvaðir um ættar-
nöfn verði felldar brott. Engin bein
lagafyrirmæli kveða á um að þessi
menningararfur verði varðveittur,
að sögn nefndarmanns í manna-
nafnanefnd.
Áðurnefnt frumvarp var lagt
fram af Óttarri Proppé þingmanni
Bjartrar framtíðar og 13 öðrum
þingmönnum og er nú til meðferðar
hjá allsherjar- og menntamálanefnd
Alþingis.
Engar skuldbindingar
Þetta er ekki í fyrsta skiptið sem
lagðar eru til breytingar á lögunum,
sem reyndar hafa tekið talsverðum
breytingum undanfarna áratugi.
Árið 1991 voru sett ný lög um
mannanöfn sem leystu af hólmi lög
frá 1925, en í millitíðinni höfðu verið
lögð fram tvö breytingarfrumvörp
sem ekki náðu fram að ganga.
Núgildandi lög um mannanöfn
eru frá árinu 1996 og samkvæmt
þeim er óheimilt að taka upp nýtt
ættarnafn hér á landi. Í umsögn um
þau lög segir m.a. að menningar-
legir hagsmunir samfélagsins af því
að varðveita íslenska kenninafnasið-
inn séu ótvíræðir. „Ættarnöfn hafa
þann höfuðókost að þau stefna þess-
um sið í voða. [...] Auk þess að vera
forn, sérstakur og þjóðlegur hefur
íslenski kenninafnasiðurinn þann
mikla kost að kenninöfn kvenna
víkja ekki fyrir kenninöfnum karla.
[...] Það væri óbætanlegur skaði ef
Íslendingar glötuðu þeim merkilega
arfi sem kenninafnasiður þeirra er.
Þeir hafa þá skyldu við sjálfa sig,
afkomendur sína og umheiminn að
reyna eftir fremsta megni að varð-
veita þennan arf.“ Þá segir í um-
sögn að reynsla annarra þjóða
bendi til þess að þar sem ættarnöfn
fái að þrífast við hlið föðurnafna fari
ættarnöfnin ávallt með sigur af
hólmi.
Helgi Áss Grétarsson, lögfræð-
ingur og nefndarmaður í manna-
nafnanefnd segir að engin bein
lagafyrirmæli kveði á um að þessi
menningararfur verði varðveittur.
Eigi að síður byggist gildandi lög
um mannanöfn á þeim grunngildum
að vernda eigi íslenska tungu, þar
með talið nafnakerfið.
„Á hinn bóginn hefur Ísland ekki
undirgengist neinar alþjóðlegar
skuldbindingar sem leiða til þess að
vernda eigi nafnakerfið. Af þessu
leiðir að það er háð mati löggjafans
og hvað samfélagið vill á hverjum
tíma, með hvaða hætti haga eigi
lögum um mannanöfn,“ segir Helgi.
Morgunblaðið/RAX
Nöfn Hvað mega börnin heita? Í frumvarpi er lagt til að allar kvaðir um ættarnöfn verði felldar brott.
Engin lög um að
varðveita nafnakerfið
Helgi Áss
Grétarsson
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. MARS 2015
Það er ekkert nýtt að skiptar skoðanir séu um ættarnöfn. Fyrsta frum-
varpið um mannanöfn var lagt fram á Alþingi árið 1911 af Bjarna Jóns-
syni frá Vogi. Umræður um frumvarpið voru býsna fjörugar og þar sagði
Bjarni m.a. þetta um ættarnöfn. „Allt er þetta ekkert annað en apakatt-
arháttur, sem óþjóðræknir Íslendingar hafa tekið upp eftir útlendingum
nú á síðari tímum.“
Fyrstu lög um mannanöfn voru síðan sett 1914 og þar var m.a. ákvæði
um að vernda ættarnöfn með því að taka upp gjald fyrir þá sem vildu
taka upp ný ættarnöfn. Lögunum var breytt 1925 í þá veru að ný ætt-
arnöfn voru bönnuð og leiddi það til þess að einungis þeir gátu borið
ættarnöfn sem fram að því höfðu borið þau og niðjar þeirra.
Árið 1955 var lagt fram frumvarp um breytingar á mannanafnalögun-
um frá árinu 1925. Þar segir m.a. að heimilt verði að taka upp ætt-
arnöfn en óheimilt sé að taka upp ættarnafn sem annar maður hafi áð-
ur öðlast rétt til að bera. Konur megi taka upp ættarnafn eiginmanna
sinna og halda því áfram eftir skilnað, „nema hún eigi aðallega sök á
skilnaðinum,“ samkvæmt því sem segir í frumvarpinu, sem var ekki
samþykkt.
Deilt um ættarnöfn frá 1911
APAKATTARHÁTTUR ÓÞJÓÐRÆKINNA ÍSLENDINGA
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Framleiðsla á rafmagni með vind-
orku jókst um 48% á árinu 2014, mið-
að við árið á undan. Framleiðslan
myndi duga til að sjá um 1600 heim-
ilum fyrir rafmagni til daglegra nota.
Kemur þetta fram í samantekt um
raforkuframleiðslu á landinu sem birt
er á vef Orkustofnunar. Framleiðsla
á vindorku inn á flutningskerfið er
nýnæmi hér. Landsvirkjun reisti
tvær vindrafstöðvar í tilraunaskyni á
Hafinu við Búrfell í ársbyrjun 2013.
Komust þær í fulla framleiðslu febr-
úar. Í júlí lét fyrirtækið BioKraft
setja upp tvo vindrafala í Þykkvabæ.
Árið 2014 var því fyrsta heila rekstr-
arárið á vindmyllum Landsvirkjunar
og við bættist orkan úr Þykkvabæ.
Tilraunir Landsvirkjunar benda til
að aðstæður hér á landi séu mun hag-
stæðari til framleiðslu á rafmagni
með vindi en gert var ráð fyrir í upp-
hafi. Margrét Arnardóttir, verkefn-
isstjóri vindorku, segir að nýtnihlut-
fall vindmyllanna hafi verið 44% á
árinu 2014. Nýtnihlutfall er einn
helsti mælikvarði staðsetningar. Til
samanburðar má geta þess að nýtni-
hlutfallið í heiminum er að meðaltali
um 28%.
Landsvirkjun hefur lagt fram tvo
vindorkugarða til mats í rammaáætl-
un, Búrfellslund með allt að 200 MW
framleiðslu og helmingi minni garð
við Blönduvirkjun. Unnið er að mati á
umhverfisáhrifum garðsins við Búr-
fell. Þá er BioKraf með áform um
stækkun í Þykkvabæ og fleiri eru
með hugmyndir á öðrum svæðum.
Vindur í segl vindorkunnar
 Framleiðsla á rafmagni jókst um 48%  Nýtnihlutfall vindmyllna á Hafinu sér-
staklega gott  Áform um uppbyggingu stærri vindorkugarða á næstu árum
Orka Vindmyllurnar í Hafinu.
Átta ljósastaurar við Reykjanesbraut
brotnuðu í rokinu um síðustu helgi. G.
Pétur Matthíasson, upplýsinga-
fulltrúi Vegagerðarinnar, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gær að þetta
hefðu verið óvenjumargir staurar
sem gáfu sig um helgina, enda hefði
veðurhæðin verið óvenjumikil.
Spurður hvort staurarnir hafi ekki
verið hannaðir með það fyrir augum,
að þeir sveigðust við mikla vindhæð,
sagði G. Pétur: „Nei, það var nú ekki
svo. Þeir voru hannaðir með það fyrir
augum, að þeir brotnuðu, ef ekið væri
á þá. Það er plata undir staurunum,
sem er boltuð niður í jörðina, og við
árekstur brotna þeir.“
Ekki í fyrsta skiptið
G. Pétur segir að þetta sé ekki í
fyrsta skipti sem vandræði séu með
ljósastaurana við Reykjanesbraut.
Fyrr í vetur hafi nokkrir staurar gef-
ið sig. Bjarni Stefánsson, deildar-
stjóri Vegagerðarinnar í Hafnarfirði,
sagði í samtali við Morgunblaðið í
gær, að ljósastaurarnir sem brotnuðu
hefðu verið elstu staurarnir við
Reykjanesbraut. Búið væri að fjar-
lægja þá, en ekki að setja nýja í stað-
inn. „Þetta er allt í skoðun núna og
það er verið að gera úttekt á lýsing-
unni við Reykjanesbraut, í hvernig
ástandi hún er, kaplar og annað. Í
framhaldi þess verður væntanlega
tekin ákvörðun um hvernig lýsing-
unni verður fyrir komið og hvaða
staurar verða valdir í staðinn,“ sagði
Bjarni. agnes@mbl.is
Átta ljósastaurar
gáfu sig í rokinu
 Úttekt gerð
á lýsingunni við
Reykjanesbraut
Morgunblaðið/Golli
Veðurhæð Margt þurfti undan veð-
urhæðinni um helgina að láta.
Ferðafélag Íslands
Mörkinni 6 | 108 Reykjavík | S: 568 2533 | www.fi.is
Aðalfundur
Ferðafélags Íslands
verður haldinn fimmtudaginn 26. mars
kl. 20 í sal FÍ Mörkinni 6.
Hefðbundin aðalfundarstörf.
Stjórnin.
Keyrt var á lögreglumann þegar hann hugðist
hafa afskipti af bifreið sem grunur lék á að
væri stolin. Ökumaðurinn reyndi undankomu
og keyrði þá á lögreglumanninn, sem var
fluttur á slysadeild. Hann reyndist óbrotinn
en skrámaður.
Eftirför lögreglu hófst strax eftir bifreið-
inni og voru þrír handteknir eftir að hafa
forðað sér í fjölbýlishús. Þremenningarnir voru vistaðir í fangageymslu og
verða yfirheyrðir þegar þeir eru í standi til en þeir voru allir meira eða
minna undir áhrifum fíkniefna kemur fram í upplýsingum frá lögreglu.
Keyrði á lögreglumann og flúði vettvang
Hópur fólks af Suðurlandi og
frá Skipulagsstofnun er nú í
kynnisferð í Skotlandi. Tilgang-
urinn er að kanna skipulagsmál
vindorkugarða. Sveitarstjórnir
og skipulagsfulltrúar hafa
fengið fyrirspurnir og umsókn-
ir um að reisa vindorkugarða
eða einstaka vindmyllur. Þetta
er nýtt viðfangsefni hjá þeim
og því fór um tíu manna hópur
í kynnisferðina. Er hún liður í
öflun upplýsinga sem á að
nýta við mótun heildstæðrar
stefnu.
Kanna skipulag
vindorkuvera
Á FERÐ Í SKOTLANDI