Morgunblaðið - 18.03.2015, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. MARS 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hér á landisnúastumræður
um Evrópusam-
bandið og mögu-
lega aðild Íslands
að því mest um
aukaatriði eða
rangfærslur. Útúrsnúningar
og stóryrði er það sem
stuðningsmenn aðildar grípa
til í örvæntingu svo að halda
megi þeim möguleika opnum
að Ísland verði aðili þvert á
vilja þjóðarinnar og hags-
muni landsins. Orð eins og
þingræði, lýðræði og jafnvel
landráð eru misnotuð í þess-
um tilgangi, saga, lög og
hefðir eru skrifuð upp á nýtt
til að drepa umræðunni á
dreif og koma í veg fyrir að
einfaldar staðreyndir skili
sér til almennings.
Þetta er ljótur leikur og
skaðlegur en það er einnig
skaðlegt hve mjög áhuga-
menn um aðild Íslands að
Evrópusambandinu forðast
umræður um eðli sambands-
ins, hvernig það hefur
þróast og hvert það stefnir.
Eitt af því sem brýnast er
að ræða í tengslum við
mögulega aðild Íslands að
Evrópusambandinu er hvert
það stefnir. Tilhneigingin
hefur frá upphafi verið sú að
sambandið þróist í átt að
auknum samruna og aukinni
miðstýringu. Völd Brussel
aukast og fullveldi aðild-
arríkjanna minnkar að sama
skapi. Þetta hefur þegar
gengið mjög langt, allt of
langt raunar, en þessu
ferðalagi er fjarri því lokið
ef marka má forystumenn
sambandsins.
Jean-Claude Juncker, for-
seti framkvæmdastjórnar
ESB, hefur að undanförnu
lagt mikla áherslu á að sam-
runinn þurfi að verða enn
meiri og að Evrópusam-
bandið þurfi að taka við
fleiri þáttum af aðildarríkj-
unum og færast enn nær því
að verða einhvers konar
sambandsríki, þó að hann
segi jafnframt að það eigi
ekki að enda sem Bandaríki
Evrópu, enda væri ekki til
vinsælda fallið eins og ástatt
er í Evrópusambandinu nú
að tala með þeim hætti.
Fyrir rúmri viku ræddi
Juncker um að Evrópusam-
bandið þyrfti eigin her til að
verða tekið alvarlega. Þessi
her ætti til að mynda að
senda skilaboð til stjórn-
valda í Moskvu, en Juncker
viðurkennir að ímynd Evr-
ópusambandsins í utanrík-
ismálum hafi beð-
ið hnekki, sem
von er eftir fram-
göngu sambands-
ins á liðnum
misserum. Og
eins og jafnan
þegar illa gengur
er svar Brussel að auka
samrunann og efla völd sam-
bandsins, í þessu tilviki með
því að stofna eigin her.
Í fyrradag var Juncker
enn að tala fyrir auknum
samruna, að þessu sinni ekki
á hernaðarsviðinu heldur á
því efnahagslega: „Við verð-
um að dýpka sambandið á
efnahags- og peningasviðinu
af einfaldri ástæðu. Mynt-
samstarfið okkar er ekki
eins gott og það gæti verið.
Við erum með sjálfstæðan
seðlabanka, en við erum
ekki með ríkisstjórn Evr-
ópusambandsins. Þetta þýð-
ir að við þurfum að hafa
reglur sem koma í staðinn
fyrir þessa ríkisstjórn Evr-
ópusambandsins sem ekki er
til.“
Þessi orð forseta fram-
kvæmdastjórnarinnar falla
ekki í tómarúmi. Þau eru
sögð nokkrum dögum eftir
að fundahöld allra aðild-
arríkjanna og helstu stofn-
ana sambandsins um frekari
efnahagslegan og peninga-
legan samruna hófust á ný í
liðinni viku.
Liður í áformum Junckers
um aukna miðstýringu innan
Evrópusambandsins er að
auka á ný áhrif fram-
kvæmdastjórnarinnar á
kostnað leiðtogaráðsins,
sem hefur verið atkvæða-
mikið á liðnum árum vegna
evrukrísunnar. Óvíst er
hvort þetta gengur eftir eða
með hvaða hætti, en víst má
telja að samruninn haldi
áfram innan Evrópusam-
bandsins eins og hann hefur
gert um áratugaskeið.
Hvernig útfærslan verður
í smáatriðum og hvenær ein-
stök atriði ná fram að ganga
er engin leið að segja til um,
en hvernig væri að stuðn-
ingsmenn aðildar Íslands að
Evrópusambandinu færu í
það minnsta að viðurkenna
þá þróun sem á sér stað inn-
an sambandsins og hvert
sambandið stefnir? Aðeins
ein ástæða getur verið fyrir
því að stuðningsmenn
aðildar vilja aldrei ræða
sambandið efnislega og hún
er sú, að þeir vita sem er að
við slíkar umræður yrði enn
minni áhugi hér á landi á
aðild en þó er.
Hvers vegna forðast
fylgjendur aðildar
að ESB að ræða í
hvaða átt sam-
bandið er að þróast?}
Umræður um aukaatriði
Þ
úsund og ein nótt, hin ágæta og
lærdómsríka bók fyrir unga og
aldna, eins og þýðarinn Stein-
grímur Thorsteinsson lýsti henni,
hefst þar sem Sjarjar, konungur
yfir Indlandi og Kína, kemst á snoðir um
framhjáhald konu sinnar og í kjölfarið hyggst
hann hefna sín á kvenkyni öllu; ákveður að
kvongast aðeins til einnar nætur og láta stór-
vesír sinn kyrkja hverja konu morguninn eftir
brúðkaupið. Getur nærri að allir þegnar sol-
dáns bölvuðu honum sem áður hafði hlotið
tóma sæmd. Dóttir stórvesírsins, Sjerasade,
fær Sjarjar þó ofan af þessari ósvinnu með því
að halda honum í spennu með sögum sínum í
þúsund og eina nótt og þá er hann var orðinn
ástfanginn af henni lét hann af þessari „guð-
lausu grimmd“ sem þýðarinn lýsir svo.
Svo vill til að ástralski blaðamaðurinn Julian Assange
hefur nú eytt þúsund og einni nótt í ekvadorska sendi-
ráðinu í Lundúnum til að komast undan því að þurfa að
svara til saka fyrir sænskum dómstóli, en þar í landi hafa
tvær konur sakað hann um þvingun, kynferðislegt áreiti,
kynferðislega misbeitingu og nauðgun. (Ákæruatriðin
eru tiltekin í dómi yfirréttar Bretlands 2. nóvember
2011.)
Ýmsir hafa dálæti á Assange vegna þess gagns sem
WikiLeaks gerði og hefur gert með birtingu á ýmsum
leyniskjölum sem sanna flærð og undirferli stjórnvalda
víða um heim og þá sérstaklega bandarískra stjórnvalda
(sem kom þó kannski fáum á óvart). Fyrir vikið hafa líka
ýmsir komið honum til varnar vegna þeirra
ásakana sem bornar hafa verið á hann og far-
ið kunnuglegar leiðir karlrembu og kvenfyr-
irlitningar: Konurnar sem kærðu hann eru
druslur, þær eru að ljúga, eru flugumenn
bandarísku leyniþjónustunnar eða þeirrar
sænsku, eru afbrýðisamar eða fégráðugar.
Svo má líka lesa að kynlífið sem lýst er í
ákærunni sé svo gott sem eðlilegt og til að
mynda sé ekki nauðgun að eiga mök við sof-
andi konu ef hún hafi áður verið viljug til
ásta, að málsatvik séu líkari ástarsögu en
glæp og svo séu konur hvort eð er alltaf að
ljúga nauðgunum upp á menn.
Móðir mín las Þúsund og eina nótt fyrir
okkur systkinin þegar ég var lítill og síðar las
ég sagnasafnið sjálfur mér til mikillar
skemmtunar. Að því sögðu þá fannst mér
Sjarjar alltaf viðurstyggilegur hrotti og gat ekki skilið af
hverju Sjerasade drap hann ekki þegar hún fékk færi á
því. Löngu síðar áttaði ég mig á því að hrottinn Sjarjar
er birtingarmynd feðraveldis, karlaveldis, sem lítur á
konur sem óæðri verur, gagn fyrir karlmenn og eign
þeirra.
Víst hefur okkur miðað talsvert fram veginn frá mið-
aldaviðhorfum þeim sem birtast í Þúsund og einni nótt,
en það hlýtur að vera áfall þeim sem bera kvenréttindi
fyrir brjósti þegar frjálslynt fólk ber sumt blak af Ass-
ange og flótta hans undan réttvísinni og gengur erinda
feðraveldisins með því að smána konur til að vernda karl
vegna þess að þeim geðjast viðkomandi. arnim@mbl.is
Árni
Matthíasson
Pistill
Þúsund og ein nótt Assange
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen BAKSVIÐ
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Nýr íslenskur staðall hefurtekið gildi fyrir sam-ræmdar skráningarslysa í lyftum, rúllustig-
um og á færiböndum fyrir gangandi
umferð. Staðallinn var gerður af
norrænum samstarfshópi sem í sátu
fulltrúar eftirlitsaðila og þjónustuað-
ila.
Magnús Guðmundsson, deildar-
stjóri hjá Vinnueftirlitinu, segir að
búið sé að taka staðalinn í notkun á
öllum löndunum á Norðurlöndum.
Hann sé fyrst og fremst hugsaður
fyrir húseigendur, þjónustuaðila og
opinbera aðila til að halda utan um
skráningar á slysum og óhöppum á
kerfisbundinn og samræmdan hátt,
þannig að hægt sé að bera saman
sambærilegar upplýsingar á milli
landa.
Oftast börn í gúmmískóm
Að sögn Magnúsar eru slys og
óhöpp í rúllustigum og lyftum sem
betur fer fátíð hér á landi. Það sé
jafnvel algengara að þeir slasi sig
sem þurfa að þjónusta þennan bún-
að; setja hann upp og halda honum
við. Eitt slíkt slys hafi orðið nýlega.
Frá ársbyrjun 2010 hafa átta
slys verið skráð í lyftum og aðeins
eitt í rúllustigum. Eru þetta þá fyrst
og fremst slys á fólki, jafnvel alvar-
leg, en ekki minniháttar óhöpp.
Magnús segir það algengast hjá
almenningi að skór festist á milli
þrepa í rúllustigum eða utan í hliðum
þeirra, einkum séu það börn í
gúmmískóm og -stígvélum sem verði
fyrir því. Slys og óhöpp eru ekki til-
kynningarskyld til Vinnueftirlitsins
nema þau valdi fjarvist frá vinnu eða
námi hjá viðkomandi. Með hinum
nýja staðli er vonast til að skrán-
ingin verði markvissari og gefi raun-
særri mynd af þróun mála.
3.164 lyftur og 56 rúllustigar
Lyftur til fólksflutninga eru
fjölmargar í notkun hér á landi, eða
3.164 talsins, og 56 rúllustigar eru
skráðir hjá Vinnueftirlitinu, einkum
í verslanamiðstöðvum og stærri
byggingum. Á þessum stöðum hafa
óhöppin helst orðið en færibönd fyr-
ir gangandi umferð eru mjög fátíð.
Vísir að þeim er þó í Holtagörðum og
Rúmfatalagernum í Smáranum, þar
sem færiböndin eru hallandi. Ekkert
lárétt færiband er hér á landi, líkt og
eru algeng á flugvöllum erlendis.
Rúllustigar hafa verið í gangi í
Kringlunni allt frá opnun verslan-
amiðstöðvarinnar árið 1987. Þeir
voru síðan endurnýjaðir árið 2007.
Sigurjón Örn Þórsson, fram-
kvæmdastjóri Kringlunnar, segir að
fjölda alvarlegra slysa í rúllustig-
unum frá upphafi megi telja á fingr-
um annarar handar. Minniháttar
slys komi upp kannski 3-4 sinnum á
ári og þá einna helst þegar skór fest-
ast í stigunum. Reglubundið eft-
irlitið sé haft með þessum búnaði,
eins og lög kveði á um.
Undir stöðugu eftirliti
Svipaða sögu hefur Jóhanna
Gunnarsdóttir, verkefnastjóri rekst-
urs og þjónustu í Smáralind, að
segja um rúllustiga og lyftur. Slys og
óhöpp í þeim séu afar fátíð. Komi
slíkt upp þá sé það umsvifalaust til-
kynnt til Vinnueftirlitsins, sem komi
þá og yfirfari búnaðinn. Þá séu þjón-
ustuaðilar fyrir rúllustiga kallaðir
sérstaklega til ef óhappi komi upp.
„Þeir yfirfara stigana með það
í huga að tryggja að svona lagað
gerist ekki aftur. Annars eru rúllu-
stigar og lyftur undir stöðugu eft-
irliti og okkar þjónustuaðilar yfir-
fara þennan búnað mjög
reglulega,“ segir Jóhanna.
Slys í lyftum og rúllu-
stigum skráð samræmt
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Rúllustigar Sem betur fer eru alvarleg slys í rúllustigum fátíð hér á
landi. Slys í lyftum eru algengari, enda eru þær fjölmargar í notkun.
Kristinn Tómasson, yfirlæknir
hjá Vinnueftirlitinu, segir fleiri
óhöpp verða í lyftum og rúllu-
stigum en eftirlitið fái tilkynn-
ingu um. Nauðsynlegt sé að
fylgjast vel með tækjunum og
hafa samræmda slysaskrán-
ingu. Um hættuleg tæki sé að
ræða ef eitthvað fer úrskeiðis.
„Lyftur eru í eðli sínu
hættulegur búnaðar. Ef eitt-
hvað brestur er möguleiki á
alvarlegu atviki. Það er rétt að
fara varlega og bera virðingu
fyrir rúllustigum og lyftum.
Lyftur fara með fólk allt upp
um 20 hæðir hér á
landi og ef einhver
bilun á sér stað þá
getur skapast
hætta á ferðum.
Þess vegna þarf
eftirlitið að vera í
lagi,“ segir
Kristinn.
Lyftur eru
hættulegar
VINNUEFTIRLITIÐ
Kristinn
Tómasson