Morgunblaðið - 18.03.2015, Síða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. MARS 2015
Hjörtun slá Nemendur í Landakotsskóla leiddust hönd í hönd og mynduðu hjarta í tilefni evrópuviku gegn kynþáttamisrétti. Allir grunnskólanemendur eru hvattir til að gera slíkt hið sama.
Eggert
Stóryrðin hafa ekki
verið spöruð. Formað-
ur Samfylkingarinnar
brigslar ráðherrum um
landráð, aðrir stjórn-
arandstæðingar saka
ríkisstjórnina um at-
lögu að þingræðinu,
segja ráðherra kjark-
lausa og svikula.
Tilefnið er bréf sem
utanríkisráðherra
sendi Evrópusamband-
inu þar sem hann ítrekaði stefnu rík-
isstjórnarinnar um að Ísland gerist
ekki aðili að sambandinu. Sjaldan
hefur eitt bréf ráðherra valdið meiri
geðshræringu meðal stjórnarand-
stæðinga.
Bréfið gerir lítið annað en undir-
strika stefnu sem öllum er ljós en um
leið sýnir bréfið hversu erfitt rík-
isstjórninni hefur reynst að hrinda
stefnu sinni formlega í framkvæmd.
Sú hætta er alltaf fyrir hendi þegar
ekki er gengið hreint til verks í upp-
hafi. Allt frá því að þing kom fyrst
saman eftir kosningar 2013 hefur rík-
isstjórnin haft tækifæri til tryggja
framgang stefnu sinnar gagnvart
Evrópusambandinu með skilmerki-
legum hætti.
Réttur til að slíta
Eftir því sem árin líða gera æ fleiri
sér grein fyrir því hversu óhöndug-
lega – svo ekki séu notuð sterkari orð
– ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri
grænna hélt á Evrópusambands-
málum. Komið var í veg fyrir að að-
ildarumsóknin yrði borin undir þjóð-
aratkvæði. Þingsályktun um
aðildarviðræður var þvinguð í gegn-
um þingið í júlí 2009. Þingmenn VG
töldu nauðsynlegt að gefa út yfirlýs-
ingu um þeir áskildu sér „rétt til þess
að slíta samninga-
viðræðum séu þær ekki
að skila fullnægjandi
árangri á hvaða stigi
málsins sem er“.
Steingrímur J. Sig-
fússon, þáverandi for-
maður Vinstri grænna,
taldi þingmenn því ekki
meira bundna af þings-
ályktuninni en svo að
þeir hefðu fulla heimild
til að slíta viðræðum
hvenær sem er og það
án þess að boða til þjóð-
aratkvæðagreiðslu eða
leita sérstakar heimildar alþingis.
Nú bregður hins vegar svo við að
þingmenn VG taka undir með öðrum
stjórnarandstæðingum og Evrópu-
sambandssinnum og krefjast þjóð-
aratkvæðagreiðslu um framhald við-
ræðna. Hér skal það látið liggja á
milli hluta hversu oft vinstri grænir
komu eða reyndu að koma í veg fyrir
þjóðaratkvæðagreiðslu á síðasta
kjörtímabili, um Evrópusambandið
og Icesave. Hitt er augljóst að þeir
hafa fallið frá þeim rétti sem fyrrver-
andi formaður flokksins áskildi sér
og þingmönnum VG. Því verður vart
trúað að yfirlýsingin hafi aðeins verið
til „heimabrúsks“ eftir að hafa brotið
skýrt loforð fyrir kosningar um að
ekki yrði sótt um aðild að Evrópu-
sambandinu.
Árni Páll Árnason, formaður Sam-
fylkingarinnar, hefur áttað sig á þeim
mistökum sem gerð voru þegar kom-
ið var í veg fyrir þjóðaratkvæða-
greiðslu um aðildarumsókn. Allir
þingmenn Samfylkingarinnar voru
samstiga og með þeim í liði var meðal
annarra Guðmundur Steingrímsson,
formaður Bjartrar framtíðar. Stjórn-
arflokkarnir voru sannfærðir um að
þeir þyrftu ekki pólitískt umboð
þjóðarinnar. Í umboðsleysinu var
feigðin fólgin.
Vandi ESB-sinna
Því miður hefur Árni Páll ekki
áhuga á að leiðrétta það sem miður
fór í sölum Alþingis í júlí 2009. Hann
vill þess í stað halda vegferðinni
áfram – tryggja að Ísland sé umsókn-
arríki svo viðræður geti hafist að
nýju þegar og ef „Evrópusambands-
sinnuð“ ríkisstjórn kemst til valda.
Til að ná þessu fram er einfalt fyrir
Árna Pál og samherja hans að leggja
fram tillögu til þingsályktunar um
áframhald viðræðna og/eða að boðað
skuli til þjóðaratkvæðagreiðslu um
framhald þeirra. Vandi Evrópusam-
bandssinna er hins vegar a.m.k. tví-
þættur:
Annars vegar er ljóst að meirihluti
þingsins er andvígur aðildar-
viðræðum og hins vegar verður slíkri
tillögu að fylgja rökstudd grein-
argerð þar sem meðal annars er lagt
til með hvaða hætti breyta eigi þeim
skilyrðum sem meirihluti utanrík-
ismálanefndar setti og Alþingi sam-
þykkti eða eins og segir í þingsálykt-
uninni sjálfri:
„Við undirbúning viðræðna og
skipulag þeirra skal ríkisstjórnin
fylgja þeim sjónarmiðum um verklag
og meginhagsmuni sem fram koma í
áliti meiri hluta utanríkismála-
nefndar.“
Þannig verða þeir sem leggja
áherslu á að Ísland verði áfram um-
sóknarríki í skrifborðsskúffum í
Brussel að gera landsmönnum skil-
merkilega grein fyrir því með hvaða
hætti þeir vilja breyta þeim fyrir-
vörum sem meiri hluti utanríkismála-
nefndar mótaði þar sem segir meðal
annars:
„Meiri hlutinn leggur áherslu á að
kröfum Íslendinga um forræði yfir
sjávarauðlindinni verði haldið sem og
rétti Íslendinga til að stýra sókn í
veiðistofna er byggist á sjálfbærri
þróun, ráðgjöf sérfræðinga og veiði-
reynslu.“
Þá segir einnig:
„Meiri hlutinn telur einnig afar
mikilvægt að Íslendingar fari með
samningsforræði við stjórn veiða úr
deilistofnum eins og hægt er og
tryggi þannig sem best réttindi Ís-
lands til veiða úr þeim, en deilistofn-
ar hafa orðið sífellt mikilvægari í af-
komu greinarinnar. Leita þarf leiða
til að tryggja hagsmuni Íslands með
beinum aðgangi að slíku samnings-
ferli.“
Þessi skilyrði eða fyrirvarar urðu
til þess að samningaviðræður við
Evrópusambandið sigldu í strand
þegar árið 2011. Þá neitaði Evrópu-
sambandið að opna sjávarútvegs-
kafla enda ljós að sambandið gæti
aldrei fallist á fyrirvarana. Með réttu
hefði þá átt að slíta viðræðunum með
formlegum hætti. Það var ekki gert
en þess í stað var þeim haldið á lífi í
pólitískri öndunarvél og ódælum
sjávarútvegsráðherra hent út úr rík-
isstjórninni.
Það var ekki fyrr en í janúar 2013
– í aðdraganda kosninga – sem rík-
isstjórnin ákvað að gera formlega hlé
á viðræðunum (og það án samráðs
við utanríkismálanefnd!).
Krafna um framhald viðræðna er
innantóm og marklaus án þess að
ESB-sinnar geri grein fyrir hvernig
þeir vilja breyta fyrirvörum sem
meiri hluti utanríkismálanefndar
mótaði. Án breytinga eru viðræður
tilgangslausar og aðeins hluti af póli-
tískum blekkingarleik.
Lög um viðræður
Fyrrnefnt bréf utanríkisráðherra
er pólitísk yfirlýsing um stefnu rík-
isstjórnarinnar en líkt og forseti Al-
þingis hefur bent á hefur þingsálykt-
unin frá 2009 ekki verið felld úr gildi.
Það virðist því undir nokkrum emb-
ættismönnum í Brussel komið, hvort
Ísland verði flokkað áfram sem um-
sóknarríki eða ekki. Ákvörðun þeirra
mun byggjast á öðru en hagsmunum
Íslands.
Til framtíðar er nauðsynlegt að
reynt verði að koma í veg fyrir að (ó)
leikurinn frá því í júlí 2009 verði end-
urtekinn. Þess vegna er skynsamlegt
að ríkisstjórnin beiti sér fyrir að Al-
þingi samþykki lög um hugsanlegar
viðræður við Evrópusambandið. Þar
verði lagt bann við að íslensk stjórn-
völd efni til aðildarviðræðna við Evr-
ópusambandið án undangenginnar
þjóðaratkvæðagreiðslu þar sem
spurt verði:
Ertu þú fylgjandi eða andvígur því
að Ísland gerist aðili að Evrópusam-
bandinu?
Góður meirihluti ætti að vera fyrir
því að setja lög af þessu tagi. Allir
þingmenn stjórnarflokkana geta
staðið að baki lagasetningunni sem
og þingmenn VG og jafnvel fleiri úr
stjórnarandstöðunni.
Með setningu laganna getur ESB-
sinnuð ríkisstjórnin ekki hafið við-
ræður um aðild án þess að meirihluti
kjósenda veiti samþykki sitt. Auðvit-
að getur slík ríkisstjórn afnumið lög-
in, en það gera varla þeir sem nú eru
háværastir í kröfunni um þjóðar-
atkvæðagreiðslu enda um pólitískt
feigðarflan að ræða.
Eftir Óla Björn
Kárason »Krafna um framhald
viðræðna er mark-
laus án þess að ESB-
sinnar geri grein fyrir
hvernig þeir vilja breyta
fyrirvörum sem utanrík-
ismálanefnd mótaði
2009.
Óli Björn
Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokks.
Endurtökum ekki (ó)leikinn frá júlí 2009