Húnavaka - 01.05.1994, Qupperneq 159

GRIMUR GISLASON:
Að bera á tún
Stutt málsgrein sem ég las um daginn varð til þess að ég fór að rifja
upp þær aðferðir sem ég þekkti til að koma húsdýraáburði á tún. I
frásögninni var talað um fjósakerru og ég hreinlega kannaðist ekki
við að hafa heyrt það áhald nefnt áður. Mér fannst nafnið benda til
þess að tækið væri daglega notað við að aka mykjunni frá fjósinu og
má vera að einhverjir kannist við þá aðferð. Eg kannast hins vegar
við fjósbera sem daglega var notaður til þess að koma mykjunni út
úr íjósinu á málum. Fjósberinn var kassi, eða hluti tunnu, með
burðarkjálkum sitt hvorum megin og báru hann tveir menn á milli
sín og hvolfdu innihaldinu í haugstæðið úti fyrir. Til var einnig að
einn maður bar mykjuna út í kassa með handföngum en sú aðferð
hentaði ekki nema þar sem fæst var í fjósi, ein til tvær kýr og kálfur
sem oft var. Til var að mykjunni væri ekið út í hjólbörum þar sem
rými inngangs í fjósið le)dði það.
En hvað þá um kerrurnar? Jú, vissulega voru þær víðast hvar til
og hið mesta þarfaþing til hvers konar flutninga og þá m.a. til að
koma húsdýraáburðinum á túnið og ekki síst kúamykjunni. Kerr-
urnar voru líka notaðar til aðdrátta úr kaupstað þar sem þeim var
við komið vegna vegasamgangna. Saga hestvagnanna og hestakerr-
anna er ekki löng hjá okkur Islendingum. Hún hófst á fýrsta tug
þessarar aldar og lauk að mestu með ótrúlegum hraða, á fimmta
áratugnum, er véltæknin tók við hlutverki þeirra. Þetta þekkir eldri
hluti sveitafólks en sá yngri ekki nema af frásögnum. Sárafáir
þekkja nú, nema af sögnum, fyrstu aðferðir við að koma húsdýra-
áburði á tún. Til þess voru notaðir svokallaðir kláfar, sem voru til
þess smíðaðir kassar sem hengdir voru á klakk á reiðingshesti og
síðan hleypt niður úr þeim á þeim stað er áburðinum skyldi dreift.
Yfirburðir þessa flutnings áburðarins fólust að sjálfsögðu í því að
hægt var að flytja á óslétt land með þessari aðferð, sem líka hentaði
mæta vel meðan túnin voru meira og minna óslétt.