Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.2009, Blaðsíða 13

mánudagur 19. janúar 2009 13Fréttir
Má drekka í vinnunni
Hæstiréttur í Perú hefur úrskurðað að
ekki sé hægt að reka starfsmenn fyrir
að vera ölvaðir í vinnunni, og hefur úr-
skurðurinn verið harðlega gagnrýnd-
ur af ríkisstjórn landsins. Dómstóllinn
kvað upp úr með að húsvörðurinn
Pablo Cayo, sem hafði fengið reisu-
passann vegna ölvunar, skyldi fá starf
sitt aftur. Einn dómaranna sagði að
brottrekstur Caou hefði verið of hörð
viðbrögð, því hann hefði ekki veist að
neinum eða móðgað nokkurn mann
þó hann hafi verið ölvaður. Hæstirétt-
ur mun ekki endurskoða úrskurðinn
þrátt fyrir umkvartanir stjórnarinnar.
Ísraelsmenn tilkynntu um vopnahlé og Hamas fylgdi í kjölfarið:
Hamas-samtökin lýstu í gær yfir
vopnahléi í átökunum við Ísraelsher.
Í tilkynningu sem lesin var af tals-
manni samtakanna sagði að samtökin
myndu halda að sér höndum í viku til
að gefa Ísraelsher svigrúm til að draga
her sinn af Gaza-svæðinu. Ákvörðun-
in var tekin nokkrum klukkutímum
eftir að Ísraelsmenn höfðu lýst yfir
einhliða vopnahléi.
Vopnahléstilkynningunni fylgdi
krafa um að herir Ísraelsmanna yfir-
gæfu Gaza innan viku og að aðflutn-
ingsleiðir yrðu opnaðar svo unnt yrði
að koma mannúðaraðstoð, matvæl-
um og öðrum nauðsynjum til fólksins
á svæðinu. Að sögn Palestínumanna
er vopnahléið tímabundið nema Ísra-
elsmenn verði við áðurnefndum kröf-
um.
Talsmaður utanríkisráðuneytis Ís-
raels, Yigal Palmor, vildi ekki tjá sig
um kröfur Hamas-samtakanna, en
hann sagði í viðtali við BBC að her Ís-
raels yrði kallaður frá Gaza „þegar að
því kæmi“ ef „árásir Hamas hætta að
fullu“.
Að minnsta kosta 1.300 Palest-
ínumenn hafa fallið í átökunum,
samkvæmt þarlendum heimildum,
og þrettán Ísraelar hafa fallið síð-
an aðgerðir Ísraelsmanna hófust 27.
desember.
Leiðtogar ýmissa Evrópulanda eru
samankomnir í Egyptalandi og ræða
mögulegar leiðir til að styrkja vopna-
hléið og um leiðir til að koma nauð-
synlegri aðstoð til Gaza-svæðisins og
hefja uppbyggingu á svæðinu.
Fréttaritari BBC í Egyptalandi telur
áhöld um hve miklum árangri er hægt
að ná í viðræðunum í Egyptalandi þar
sem hvorki fulltrúi frá Ísrael né Ham-
as sé viðstaddur viðræðurnar.
Vopnahlé komið á Gaza
Fjögur ár til að bjarga heiminum
Að mati Jims Hansen, vísindamanns
hjá NASA, hefur Barack Obama,
verðandi forseti Bandaríkjanna, að-
eins fjögur ár til að bjarga plánet-
unni frá áhrifum loftslagsbreytinga.
„Við getum ekki leyft okkur að fresta
breytingum lengur. Við verðum að
feta nýja leið með nýrri ríkisstjórn.
Við höfum aðeins fjögur ár fyrir
Obama til að setja veröldinni nýtt
fordæmi. Bandaríkin verða að taka
forystuna,“ segir Jim Hansen, en
hann telur að Barack Obama verði
að hefjast handa strax á fyrsta kjör-
tímabili sínu.
Palestínsk kona Fyrir framan rústir
heimilis síns í jabalia.
Sérfræðingar í málefnum Austur-Evr-
ópu eru ekki bjartsýnir á þróun mála
í þeim heimshluta. Að þeirra mati
er líklegt að óeirðir og götubardagar
setji svip sinn á Búlgaríu, Rúmeníu og
Eystrasaltslöndin, samfara verðbólgu,
auknu atvinnuleysi og kynþátta-
spennu. Austur-Evrópa stefnir að of-
beldisfullu „óánægjuvori“ samkvæmt
sérfræðingunum sem óttast að nið-
ursveiflan í efnahagsmálum muni or-
saka mikla ólgu á götum borga í áður-
nefndum löndum.
Þjóðir sem hafa orðið sérstaklega
illa úti vegna efnahagskreppunnar
standa frammi fyrir pólitískum óstöð-
ugleika og samfélagsþrengingum, sem
og aukinni spennu á milli kynþátta.
Í síðustu viku beitti lögreglan í
Vilníus í Litháen táragasi gegn mót-
mælendum sem köstuðu grjóti að lög-
reglumönnum sem voru á vakt fyr-
ir utan þing landsins. Mótmælendur
voru að mótmæla sparnaðaraðgerð-
um ríkisstjórnarinnar sem meðal ann-
ars fela í sér skattahækkanir og lækk-
un bóta.
Í Sofíu í Búlgaríu voru um eitthundr-
að og fimmtíu manns handteknir
og að minnsta kosti þrjátíu særðust í
heiftarlegum mótmælum. Yfir hundr-
að manns voru handteknir í Ríga, höf-
uðborg Lettlands, í kjölfar átaka á milli
öryggissveita og mótmælenda.
Hrun í kjölfar hagvaxtar
Samkvæmt nýju mati mun hagvöxtur
einhverra Austur-Evrópuríkja verða
um fimm prósent á þessu ári sem er
fjarri þeim mikla hagvexti sem hef-
ur verið undanfarin ár og spáð er að
verðbólga fari jafnvel yfir þrettán pró-
sent.
Margir óttast að Rúmenía, sem fékk
aðild að Evrópusambandinu ásamt
Búlgaríu árið 2007, muni verða næsta
fórnarlamb ólgu í samfélaginu.
Luca Niculescu, framkvæmdastjóri
fjölmiðlafyrirtækis í Búkarest, sagði í
viðtali við breska dagblaðið Guardian
að öruggt væri að fólk flykktist út á götur
á næstu mánuðum. „Dag hvern heyrum
við af enn einni verksmiðjunni sem hef-
ur verið lokað eða flutt starfsemi sína til
útlanda. Við erum með nýja ríkisstjórn
sem virðist ekki hafa mikil áhrif. Við höf-
um vanist háum vöxtum. Þetta er eld-
fimur kokkteill,“ sagði Niculescu.
Uppsagnir í vændum
Stór rúmensk fyrirtæki hafa hót-
að stórfelldum uppsögnum, þeirra á
meðal framleiðandi Dacia-bifreiðar-
innar. Þar gætu allt að fjögur þúsund
manns misst vinnuna ef ekki tekst að
glæða sölu bifreiðarinnar lífi.
Bílaframleiðandinn Renault á Dac-
ia og framleiðsla hefur nú þegar legið
niðri í tvo mánuði eftir að eftirspurn
minnkaði um helming.
Öryggisráðgjafi rúmensku ríkis-
stjórnarinnar, Marius Oprea, sagði að
efnahagskreppan myndi valda „alvar-
legum vandamálum fyrir miðstéttina“.
Að hans sögn munu skatttekjur ríkisins
minnka og opinberum starfsmönnum
verður fækkað „og laun þeirra munu
minnka að raungildi“.
Annað vandamál sem Rúmen-
ar, líkt og aðrar þjóðir í grenndinni,
glíma við er að margir íbúðareigend-
ur í miðstéttinni hafa tekið íbúðalán í
evrum. Gjaldmiðill þjóðarinnar hef-
ur fallið sem gerir að verkum að erf-
iðara reynist að greiða af íbúðalán-
um.
„Við munum reyna viðræður, en
ef þær bera ekki árangur munum við
berjast fyrir hagsmunum skjólstæð-
inga okkar með öllum ráðum. Við vilj-
um vera hluti af lausninni, ekki vanda-
málinu, en staðan er mjög alvarleg,“
sagði einn rúmenskur verkalýðsfor-
kólfur í síðustu viku.
Illa í stakk búnar
Doktor Jonathan Eyal, sérfræðingur
í málefnum Austir-Evrópu hjá hug-
myndabankanum Royal United Serv-
ices Institute, sagði að austur-evrópsk
lönd væru illa í stakk búin til að takast
á við áhrif af kreppu af þeirri stærðar-
gráðu sem nú er og stæðu frammi fyrir
„samfélagslegu hruni“.
„Þetta eru gjarna viðkvæm hag-
kerfi... með viðkvæma pólitíska
byggingu, stjórnmálaflokka sem
ekki eru vel upplýstir og veikar
stofnanir,“ sagði Eyal. Hann telur að
nú sé röðin komin að hinum veik-
ari að finna fullan þunga kreppunn-
ar, hin sterkari hafi tekið skellinn á
síðasta ári.
Ástæður ólgunnar í síðustu viku
eru af ýmsum toga. Búlgarskir náms-
menn mótmæltu vegna dauða félaga
síns í tilviljanakenndri líkamsárás
og sökuðu ríkisstjórn sósíalista um
vangetu til að tryggja öryggi borg-
aranna. Í lið með námsmönnunum
slógust svo bændur sem eru reið-
ir vegna lág verðs fyrir framleiðslu
sína. Einnig gætti spennu vegna
gasdeilu Rússa og Úkraínumanna
sem bitnaði illilega á Búlgaríu. Í yf-
irlýsingu sögðu mótmælendur: „Við
erum þreytt á að búa í fátækasta og
spilltasta landinu.“
Traust til yfirvalda minnkar
Í Lettlandi hefur ör hagvöxtur und-
anfarinna ára látið undan sam-
drætti, aukinni verðbólgu og auknu
atvinnuleysi. Traust til stjórnvalda
hefur minnkað stórkostlega, að
sögn Valdis Zatlers, forseta lands-
ins, í síðustu viku og hótaði skyndi-
kosningum.
Flestir þeirra sem handteknir voru
í Ríga hafa verið látnir lausir og að
sögn yfirmanns öryggislögreglunn-
ar, Janis Reiniks, tengdist einn þeirra
lettneska lýðræðisflokknum.
Á síðasta ári neyddist Lettland
til að leita á náðir Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins og upplifa margir lands-
manna það sem niðurlægingu þjóð-
arinnar.
Eistlendingar náðu að byggja upp
verulegan gjaldeyrisforða þau ár sem
hagvöxtur var í blóma. „Allir vita að
fram undan er erfitt ár. Í Ríga og Viln–
íus er fólk uppgefið og reitt og hef-
ur glatað trúnni á leiðtoga sína; sú er
ekki raunin hér,“ sagði Raimo Poom,
ritstjóri stjórnmálafrétta hjá Esti Paev-
aleht-dagblaðinu.
Ógn við minnihlutahópa
Eitt áhyggjuefnanna sem hrjá sér-
fræðinga í málefnum Austur-Evrópu
er að árásir á minnihlutahópa færist
í vöxt. Verstu óeirðir um árabil skóku
götur Litvinov í Tékklandi í nóvem-
ber á síðasta ári, en landið hefur orð-
ið illa úti vegna kreppunnar. Í nóv-
ember sló í brýnu á milli sjö hundruð
stuðningsmanna öfgahægriflokks og
eitt þúsund óeirðalögreglumanna eft-
ir að þeim fyrrnefndu var meinað að
fara inn í borgarhluta þar sem sígaun-
ar eru í meirihluta. Hátt á annan tug
slasaðist í átökunum og fimmtán voru
handteknir og í kjölfarið var þrýst á
ríkisstjórn landsins að banna starf-
semi öfgahópa.
„Dag hvern heyrum við af enn einni verksmiðjunni
sem hefur verið lokað eða flutt starfsemi sína til
útlanda. Við erum með nýja ríkisstjórn sem virðist
ekki hafa mikil áhrif. Við höfum vanist háum vöxt-
um. Þetta er eldfimur kokkteill.“
Á síðasta ári neyddist Lettland til að leita á náðir
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og upplifa margir lands-
manna það sem niðurlægingu þjóðarinnar.
Spá ólgu í AuStur-Evrópu
Búlgaría Íbúafjöldi 7 milljónir. Landið er
þjakað af spillingu og stjórnmála-
legum óstöðugleika. Tylftir manna,
þeirra á meðal fjórtán lögreglu-
menn, slösuðust í óeirðunum í
Sofíu í síðustu viku.
Lettland Íbúafjöldi 2,2 milljónir. Ekki útilok-
að að hægrisinnuð ríkisstjórnin
boði til kosninga í kjölfar óeirða
vegna harkalegra lífsskilyrða
í kjölfar björgunaraðgerða alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins.
Litháen Íbúafjöldi 3,5 milljónir. götuóeirðir
og áttatíu og sjö handtökur eftir
að 7.000 manns komu saman á
fundi sem verkalýðsfélög boðuðu
til í Vilníus til að mótmæla lækkun
launa, lækkun bóta og hækkun
virðisaukaskatts.
Eistland Íbúafjöldi 1,4 milljónir. Enn sem
komið er gætir rósemdar og
ríkisstjórnin býr að stærri varasjóði
og meira trausti almennings en í
nágrannaríkjunum. En 3,5 prósenta
hagvöxtur á þriðja ársfjórðungi síð-
asta árs gæti valdið vandræðum.
nú þegar er vart minnkandi fylgis
við andrus ansip, forsætisráðherra,
og ríkisstjórn hans.
Ríga í Lettlandi Óeirðasveit leitar
vars á bak við bifreiðar í aðgerðum
gegn mótmælendum.
Sofía í Búlgaríu um eitt hundrað
og fimmtíu manns voru hand-
teknir í óeirðum í síðustu viku.