Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.2009, Blaðsíða 12

Föstudagur 15. maí 200912 Helgarblað
„Líf mitt er í höndum dómsmála-
ráðuneytisins. Ég bíð eftir að
ákvörðun um líf mitt verði tekin,“
segir Wali Safi. Hann er einn þeirra
sem sótt hafa um hæli á Íslandi en
ekki fengið lausn sinna mála. Safi
veit ekki hvað dagurinn ber í skauti
sér þegar hann vaknar á morgnana
og býst allt eins við því að vera vísað
heim hvenær sem er. Hann vonast
þó til að íslensk yfirvöld miskunni
sig yfir hann og leyfi honum að búa
hér.
Rétt rúmlega sex hundruð um-
sóknir um pólitískt hæli bárust ís-
lenskum yfirvöldum á árunum
1990 til 2007. Aðeins einn þessara
umsækjenda fékk hér hæli sem
flóttamaður. Þetta jafngildir því að
0,00017 prósent umsækjenda hafi
fengið hér hæli á tímabilinu. Á þess-
um sama tíma fengu 53 tímabundið
dvalarleyfi af mannúðarástæðum.
Nú bíða á annan tug hælisleitenda
eftir að fá úrlausn sinna mála hjá
yfirvöldum. Sumir þeirra hafa beð-
ið árum saman þrátt fyrir að sam-
kvæmt mannréttindasáttmálum
eigi þeir rétt á skjótri málsmeðferð.
Gleymdi þjóðhátíðardeginum
DV hefur undir höndum afrit af
bréfi Útlendingastofnunar til hælis-
leitanda þar sem stofnunin synjar
beiðni hans um hæli hér á landi.
Maðurinn er frá Írak og í synjun
sinni tekur stofnunin fram: „Þá gefa
skýrslur til kynna að þeim sem snúa
aftur til síns heima í Írak sé að fjölga
m.a. vegna betra öryggisástands í
Írak ... Af þeim sem snúið hafa aft-
ur til síns heima í Írak kveðst að-
eins 1% finna til stöðugs ótta vegna
ástandsins í landinu. ... Að mati Út-
lendingastofnunar verður ekki séð
að umsækjandi sé í sérstakri hættu
á að verða fyrir ómannúðlegri eða
vanvirðandi meðferð við heimkom-
una til Íraks umfram aðra óbreytta
borgara og er ekki ástæða til að ætla
að umsækjandi þurfi að óttast of-
sóknir snúi hann aftur til Íraks.“
Í synjunarbréfinu kemur einn-
ig fram að Útlendingastofnun tel-
ur sögu hælisleitandans helst til
ótrúverðuga. Þar segir að hann hafi
verið beðinn um að tilgreina gjald-
miðilinn í Írak sem og þjóðhátíðar-
daginn. Maðurinn þekkti gjaldmið-
ilinn en bar við að svo langt væri frá
dvöl hans í Írak að hann gæti ekki
munað hver þjóðhátíðardagurinn
væri.
Ótrúverðugur framburður
Maðurinn hafði borið að heima-
þorp hans væri hálfgerð eyðimörk
en þegar honum var sýnd gervi-
hnattamynd af þorpinu sást greini-
lega að þar rann á í gegn. Hann
sagði þá að Saddam Hussein hefði
oft breytt árfarvegum en gat þó ekki
sagt til um hvort áin hefði verið
þarna þegar hann bjó þar.
Útlendingastofnun óskaði
sömuleiðis eftir upplýsingum um
dvalarstað ættingja mannsins en
hann sagði þá alla látna.
„Þá telur Útlendingastofnun að
í ljósi ofangreinds sé framburður
umsækjanda í heild sinni svo ótrú-
verðugur að ekki sé unnt að byggja
ákvörðun í máli umsækjanda á
framburði hans nema að litlu leyti,“
segir í bréfinu þar sem honum er
synjað um hæli.
Hvað sem þessu dæmi líður
hafa íslensk yfirvöld sætt gagnrýni
fyrir túlkun sína á Dyflinnarreglu-
gerðinni og verið bent á hversu lágt
hlutfall umsækjenda fær hér hæli.
Fremja frekar sjálfsmorð
Gríðarleg aukning var á hælisum-
sóknum eftir árið 2001 þegar Ís-
land varð hluti af Schengen-svæð-
inu. Tveimur árum síðar gekk í gildi
Dyflinnarreglugerðin sem miðar að
því að koma á skilvirku hæliskerfi í
Evrópu.
Reglugerðin er hins vegar túlkuð
á margvíslega vegu og hafa íslensk
yfirvöld nýtt reglugerðina til að
senda hælisleitendur aftur til þess
Evrópulands sem þeir komu fyrst
til í leit sinni að athvarfi. Yfirleitt
er þar um að ræða Grikkland en
dæmi eru um að flóttamenn óttist
flóttamannabúðir í Grikklandi það
mikið að þeir kjósi frekar að fremja
sjálfsmorð en að fara þangað. Sam-
kvæmt skýrslu sem lögð var fyrir
Evrópuþingið í fyrra eru aðstæður
þar með öllu óviðunandi.
Brotleg Útlendingastofnun
Samkvæmt Dyflinnarreglugerðinni
er hverju ríki hins vegar heimilt að
taka til meðferðar umsóknir um
hæli jafnvel þótt viðkomandi hælis-
leitandi hafi áður leitað ásjár hjá
öðru ríki. Íslensk yfirvöld hafa ekki
nýtt sér þessa heimild og taka hlut-
fallslega mun minni þátt í móttöku
flóttamanna á alþjóðavísu en þau
lönd sem við berum okkur saman
við.
Réttur hælisleitenda á skjótri
málsmeðferð er meðal þess sem ís-
Afar fáir fá pólitískt hæli á Íslandi samanborið við hin Norðurlöndin.
Íslensk yfirvöld hafa verið gagnrýnd fyrir að nýta ekki ákvæði í Dyflinn-
arreglugerðinni til að veita hælisleitendum landvistarleyfi jafnvel þótt
þeir hafi áður sótt um hæli annars staðar. Hins vegar eru einnig dæmi
um afar ótrúverðugan framburð umsækjenda sem gerir að verkum að
Útlendingastofnun hafnar þeim.
Erla HlynsdÓttir
blaðamaður skrifar: erla@dv.is
„Af þeim sem snú-
ið hafa aftur til síns
heima í Írak kveðst
aðeins 1% finna til
stöðugs ótta vegna
ástandsins í landinu.“
HÆLISLEITENDUR
BÍÐA EFTIR LÍFGJÖF
Úrkula vonar Wali safi, Kulwant
singh, ali Hussein Jassin og Elyas
sultani búa á Fit-hostel ásamt þremur
öðrum hælisleitendum. Þeir eru
úrkula vonar um að fá farsæla lausn á
sínum málum. Mynd HEiða HElGadÓttir
nour al-din alazzawi frá Írak:
„Hryðjuverkamenn drápu pabba minn“
„Hryðjuverkamenn drápu pabba
minn af því að hann vann sem þýð-
andi fyrir Bandaríkjamenn í Bagdad.
Ég vann líka fyrir Bandaríkjamenn
og þeir reyndu að drepa mig líka,“
segir Nour Al-din Alazzawi sem er
aðeins 19 ára. Fjölskylda hans flúði
Írak árið 2006 og fór til Sýrlands. Eft-
ir tveggja ára dvöl þar ákváðu hann
og tvö systkini hans að fara til Belgíu
þar sem bróðir þeirra bjó. Þau þurftu
að fara í gegnum Grikkland þar sem
tekin voru fingraför af þeim en þau
náðu að komast til Belgíu. Vegna
Dyflinnarsamningsins voru þau
send aftur til Grikklands.
„Það var ekki komið fram við
okkur eins og manneskjur,“ segir
hann um dvölina í Grikklandi. Al-
azzawi hafði áhyggjur af systur sinni
og kom henni aftur til Sýrlands þar
sem móðir þeirra býr. Hann fékk
síðan dvalarleyfi í Grikklandi til sex
mánaða og reyndi að fá sér vinnu.
Eftir mánuðina sex reyndi hann að
framlengja dvalarleyfið en var þá
sagt að hann þyrfti að yfirgefa landið
innan mánaðar þar sem hann hefði
enga gríska pappíra.
Alazzawi ákvað þá að flýja til
Kanada sem er utan Schengen-
svæðisins og taldi hann því betri lík-
ur á að hann fengi að vera þar en í
Evrópu. „Ég fór í gegnum Ísland en
var stoppaður og sótti um hæli til
að verða ekki sendur aftur til Grikk-
lands,“ segir hann.
Alazzawi er einn þeirra sem
bjuggu á Fit-hostel þegar lögregl-
an handtók þar nokkra flóttamenn
fyrr á árinu og ætlaði að senda þá til
Grikklands. Mikil mótmæli brutust
út vegna þessa og ákvað dómsmála-
ráðherra að endurskoða ákvörðun-
ina.
Alazzawi bíður enn örlaga sinna
og veit ekki hvað morgundagurinn
ber í skauti sér. „Ég óska bara eft-
ir einföldu, friðsælu lífi án þess að
þurfa að óttast að vera sendur til
baka,“ segir hann.
nítján ára Nour al-din alazzawi
er aðeins nítján ára. Hann óttast
að verða sendur til grikklands.
Mynd HEiða HElGadÓttir