Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2010, Qupperneq 10

10 MÁNUDAGUR 11. janúar 2010 FRÉTTIR
„Að ríkið sé að veita dæmdum brota-
mönnum gjafsókn orkar mjög tví-
mælis, ég verð bara að segja það, en
sem betur fer eru það undantekning-
ar. Í þessu tilviki hljómar það þannig
að nefndinni hafi orðið á,“ segir Atli
Gíslason, hæstaréttarlögmaður og
þingmaður vinstri grænna.
Jón Kristinn Ásgeirsson hlaut gjaf-
sókn frá ríkissjóði til að höfða mál
gegn Vátryggingafélagi Íslands, VÍS.
Málið var fellt niður í Héraðsdómi
Reykjavíkur og almenningur borgaði
brúsann, samtals tæpar 650 þúsund
krónur í málskostnað.
Ítrekuð brot
Jón Kristinn hefur ítrekað komist í
kast við lögin og hefur hann fjórum
sinnum hlotið fangelsisdóma. Flesta
þeirra hefur hann fengið fyrir umferð-
arlagabrot, ýmist fyrir ölvun við akst-
ur eða akstur án ökuréttinda, og einn
fyrir lífshættulega íkveikju og fyrir að
hafa ekið Hummer-bifreið á tuttugu
og sex ára meistaranema í lögfræði og
valdið honum ævarandi örkumlum.
Þá hefur hann sjö sinnum verið sekt-
aður fyrir ölvun við akstur eða fyrir að
keyra próflaus ásamt því að hafa feng-
ið sekt fyrir fíkniefnabrot.
Þrátt fyrir ítrekuð umferðarlaga-
brot, sektir og dóma í þá veru, ákvað
gjafsóknarnefnd dómsmálaráðuneyt-
isins að veita Jóni Kristni gjafsókn til
að sækja gegn VÍS og krefjast bóta eft-
ir umferðarslys. Slys sem tryggingafé-
lagið fullyrti fyrir dómi að hann hefði
sjálfur verið valdur að með stórkost-
legu gáleysi og að hann hefði jafn-
framt verið próflaus á þeim tíma.
Forstjóri tryggingafélagsins gagnrýn-
ir harðlega að Jóni Kristni hafi verið
veitt gjafsókn gegn félaginu.
Fíkniefnasmyglari
fékk gjafsókn
Dómsmálaráðuneytið
veitti Rúnari Þór Róberts-
syni fíkniefnasmyglara
gjafsóknarleyfi í desem-
ber 2008 til að höfða meið-
yrðamál gegn Sigurjóni M.
Egilssyni, fyrrverandi rit-
stjóra DV, og Erlu Hlyns-
dóttur, blaðamanni DV. Mál-
ið höfðaði hann vegna
þess að hann var
nefndur
„kókaín smyglari“ í umfjöllun DV
um réttarhöld yfir honum.
Björn Bjarnason, þáver-
andi dómsmálaráðherra,
veitti gjafsóknina en
hann vildi ekki tjá sig
um málið þegar DV
leitaði eftir því á sín-
um tíma.
Rúnar Þór hafði
verið tekinn fyrir að
hafa tollafgreitt bifreið
sem í fannst talsvert
magn fíkniefna.
Lögregla
hafði áður komið gerviefnum fyr-
ir í stað fíkniefnanna og greip Rún-
ar Þór við að leysa út bílinn. Hann
var síðan ákærður fyrir að hafa ætl-
að efnin til sölu en var sýknaður fyrir
dómstólum. Þegar dómurinn í meið-
yrðamálinu var kveðinn upp sat Rún-
ar í gæsluvarðhaldi og var þá talinn
einn af höfuðparunum í skútusmygls-
málinu svokallaða. Hann var síðan
dæmdur í tíu ára fangelsi fyrir inn-
flutning á ríflega 55 þúsund grömm-
um af amfetamíni, tæpum 54 þúsund
grömmum af kannabisefnum og tæp-
lega 10 þúsund e-töflum.
Erla og Sigurjón voruð sýknuð en
sökum gjafsóknarinnar greiddi rík-
issjóður málskostnað Rúnars Þórs
upp á fjögur hundruð þúsund krón-
ur. Þrátt fyrir að dómsmálaráðuneyti
hefði heimild í reglugerð til að aft-
urkalla gjafsókn var það ekki gert í
þessu máli þó að Rúnar Þór hefði
á sama tíma setið í gæsluvarðhaldi
vegna stórfellds fíkniefnasmygls.
Brotaferill ekki metinn
Brynjar Níelsson hæstaréttarlög-
maður bendir á að lögin um gjaf-
sókn miði ekki við fyrri afbrotaferil
einstaklinga. Hann telur alveg vert
að skoða lögin til að koma í veg fyr-
ir að dæmdir brotamenn fái gjaf-
sókn. „Ef málin eru þannig vaxin
eiga menn þennan rétt á gjafsókn.
Nefndin hlýtur að hafa metið mál-
ið allt saman og væntanlega tal-
ið hann eiga þennan rétt. Hún hefur
ekki rétt til að meta brotaferil einstakl-
inganna,“ segir Brynjar.
Atli tekur undir og segir gjafsókn-
arreglurnar fyrst og fremst snúast um
fjárhag þeirra sem sækja um. Engu að
síður telur hann mikilvægt að nefnd-
in meti tilefni hverju sinni. „Reglurn-
ar snúast um fjárhag og viðkomandi
hefur án efa uppfyllt þau skilyrði sem
til þurfti. Hins vegar tel ég meiri lík-
ur á því að gjafsóknarnefnd hefði átt
að hafna umsókninni sökum tilefnis-
leysis. Það er mjög erfitt fyrir nefndina
að fylgja málum eftir en ég tel eðlilegt
að mál séu endurmetin komi upp að-
stæður sem sýna að gjafsóknin sé ekki
réttlætanleg eða hreinlega óréttmæt,“
segir Atli.
Lítur illa út
Aðspurður telur Brynjar eðlilegt að
lögin séu endurskoðuð til að koma í
veg fyrir að dæmdir brotamenn hljóti
gjafsókn frá ríkinu. „Að mínu mati
finnst mér hins vegar eðlilegt að það
komi til álita að skoða feril manna og
hafi þeir kostað ríkið mikinn pening
þá þegar er alltaf til staðar heimild
um að afturkalla gjafsókn. Þá kann að
vera að breyta þurfti lögum um gjaf-
sókn til að koma í veg fyrir að dæmd-
ir brotamenn séu að fá slíka gjafsókn.
Mér finnst rétt að velta því fyrir okk-
ur því eftir á að hyggja lítur þetta mál
ekki vel út,“ segri Brynjar.
Atli bendir á að í tilviki Jóns Krist-
ins sé útlit fyrir að tilefni fyrir máls-
höfðun skorti. „Eins og málið lítur út,
án þess að hafa skoðað gögnin, virk-
ar málið á mig eins og það hafi verið
tilefnislaust að veita viðkomandi gjaf-
sókn. Nefndin verður að skoða hvort
tilefni sé til málsóknar því sé mál-
ið vonlaust er vafasamt að veita gjaf-
sókn. Ég spyr mig hvort svo hafi ver-
ið í þessu máli því tilefnisleysið virðist
æpa á mann,“ segir Atli.
Það virkar ekki vel á hæstaréttarlögmennina Atla Gíslason og Brynjar Níelsson að dómsmálaráðuneytið
veitti margdæmdum ökuníðingi gjafsókn til að sækja bætur gegn tryggingafélagi. Þeir velta fyrir sér hvort
taka eigi fyrir að dæmdir brotamenn fái gjafsókn.
EFAST UM GJAFSÓKN
ÖKUNÍÐINGS „Þá kann að vera að breyta þurfti lögum um gjafsókn til að koma í veg fyrir að dæmdir brotamenn séu að fá slíka gjafsókn.“
n Gjafsókn skuldbindur ríkið til að greiða þann málskostnað sem gjafsóknarhafi
hefur sjálfur af máli, þ.e. þóknun lögmanns o.fl. Gjafsókn er veitt vegna mála sem
rekin eru fyrir íslenskum dómstólum. Gjafsókn er aðeins veitt einstaklingum en
ekki lögaðilum, s.s. fyrirtækjum eða félögum. Hver sá einstaklingur sem getur
átt aðild að dómsmáli hér á landi, án tillits til ríkisborgararéttar, getur átt rétt til
gjafsóknar. Gjafsókn verður ekki veitt eftir að dómur hefur verði kveðinn upp.
Dómsmálaráðherra skal skipa nefnd þriggja lögfræðinga, gjafsóknarnefnd, til
fjögurra ára í senn til að veita umsögn um umsóknir um gjafsókn. Einn nefnd-
armanna skal skipaður eftir tilnefningu Lögmannafélags Íslands en annar eftir
tilnefningu Dómarafélags Íslands.
HEIMILD: DOMSMALARADUNEYTI.IS
Hvað er gjafsókn?
TRAUSTI HAFSTEINSSON
blaðamaður skrifar: trausti@dv.is
Fékk gjafsókn Björn Bjarnason,
þáverandi dómsmálaráðherra,
veitti fíkniefnasmyglara í skútu-
smyglsmáli gjafsókn til að höfða
meiðyrðamál gegn blaðamönnum.
Æpandi tilefnisleysi
Án þess að hafa farið yfir
gögn málsins segir Atli að
tilefnisleysi gjafsóknar blasi
við og því líkur á því að
nefndinni hafi orðið á.