Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.2012, Qupperneq 13

„Er þEtta Ekki orðið ágætt?“
Fréttir 13Miðvikudagur 16. maí 2012
n Ólafur Ragnar Grímsson segir að forsetinn geti ráðið örlögum þjóðarinnar n Ætlar að standa vaktina n „Einhvers staðar verður að vera ákveðin kjölfesta“
höfðað til þess að það væri skylda
mín að vera reiðubúinn til þess að
standa vaktina áfram þar til mál fara
að skýrast á farsælli hátt. Eftir dálitla
umhugsun þá ákvað ég að verða við
þeim óskum og standa þessa vakt,
sem ég mun gera allt þetta kjörtíma-
bil, í fjögur ár ef þess þarf. Þó það sé
auðvitað ósk mín að þessari miklu
óvissu um svona mörg stórmál þjóð-
arinnar linni. En ég verð auðvitað að
taka tillit til þess, eins og þessar tug-
þúsundir sem skoruðu á mig, að ein-
hvers staðar verður að vera ákveðin
kjölfesta.
IDK: Þannig að þú hyggst sitja út
allt kjörtímabilið.
Forsetinn: Já, ég hef ekki tek-
ið neina ákvörðun um annað. Þessi
áróður um að ég ætli bara að sitja í
tvö ár og var meðal annars undir-
strikaður í þessari frétt Svavars, ekki
bara þessari einu frétt heldur fleiri
fréttum, er bara tilbúningur sem
ýmsir hafa talið þjóna sínum hags-
munum. Aðrir frambjóðendur halda
því svo á lofti.“
IDK: Þú varst nú svolítið óskýr
hvað þetta varðar.
Forsetinn: „Ég var einfaldlega að
segja að þegar forsetinn gefur kost á
sér til að verða við bón tugþúsunda
manna í ljósi óvissu á fjölmörgum
sviðum og vantrausts á Alþingi, rík-
isstjórn og öðrum valdhöfum að þá
þarf það ekki að vera óeðlilegt að
þegar þessari óvissu linni og skapist
traust á þingi og öðrum valdhöfum
sé það ekki forsetanum kappsmál
að sitja áfram. Það hefur aldrei ver-
ið mér kappsmál. Ég hef alltaf litið á
forsetaembættið, og sagði það strax
þegar ég tók við árið 1996, sem þjón-
ustustarf. Ég hef aldrei litið á það
sem upphefð heldur sem lýðræðis-
lega þjónustu við fólkið í landinu.
Það var grundvöllurinn í þeirri
ákvörðun um að fara fram á sín-
um tíma, hvernig ég hef gegnt emb-
ættinu og var grundvöllur þeirrar
ákvörðunar að verða við þeim óskum
að gefa kost á mér aftur.
Forsetaembættið er fyrst og
fremst þjónustustarf og trúnaðar-
starf fyrir fólkið í landinu.“
Ætlar að standa vaktina
IDK: Eftir sextán ár í embætti finnst
þér þú enn hafa eitthvað fram að
færa?
Forsetinn: „Það finnst mér. Ég
tel mig hafa nægilega mikið fram
að færa og hef líka ákveðið að fara í
þessa ferð um landið og efna til þess
sem við köllum Samræða um allt
land. Ég tel nauðsynlegt að þjóðin
ræði þessa stöðu og ég tel mig hafa
mikið fram að færa í þeirri umræðu
vegna þess að það væri mikið hættu-
spil ef þjóðin nálgaðist þessar for-
setakosningar út frá þeim forsendum
að þetta snerist um einhvern veislu-
stjóra á Bessastöðum, myndbirting-
ar eða framkomu á skjánum. For-
setaembættið er grafalvarleg staða
í lýðræðislegu stjórnskipulagi. Það
hvernig henni er beitt getur ráðið úr-
slitum fyrir örlög þjóðarinnar, eins
og kom fram í tíð Sveins Björnsson-
ar þegar hann myndaði utanþings-
stjórn á sínum tíma og beitti sér fyrir
samskiptum við Bandaríkin, í tíð Ás-
geirs Ásgeirssonar þegar hann lagði
grunninn að viðreisnarstjórninni,
eins og kom fram í tíð Kristjáns
Eldjárn þegar hann var tvívegis nærri
búinn að mynda utanþingsstjórn
með nokkurra daga fyrirvara af því
að flokkarnir gátu ekki komið sér
saman. Öll þessi saga sýnir hvernig
það geta komið upp þeir örlagatímar
hjá þjóðinni að það ráði úrslitum
hvernig forsetinn beitir valdi sínu og
hvort hann sé tilbúinn til að beita sér
á slíkum stundum.
Ég hef alltaf sagt að það sé æski-
legra að það ríki slíkur trúnaður
gagnvart þjóðþinginu, að sambúð
flokkanna á Alþingi væri farsæl og
slíkur samhljómur væri á milli flokk-
anna og þjóðarinnar að það þyrfti
ekki til þess að koma að forsetinn
beitti þessu valdi. Það sagði ég strax
árið 1996. En eins og sagan sýnir er
það hins vegar ljóst að þótt það sé
einlæg ósk forsetans að hann þurfi
ekki að beita valdi sínu þá koma þeir
tímar að það hvort hann sé tilbúinn
til að beita því eða ekki getur ráðið
algjörum úrslitum. Það viðurkenna
allir sökum þess að Ásgeir Ásgeirs-
son lagði upp viðreisnarstjórnina
sem sat í tvo mánuði og er kannski
eitt skýrasta dæmið um framgöngu
forsetans í erfiðri tíð.
Margir leggja áherslu á að forset-
inn geti tekið á móti gestum, tali er-
lend tungumál, komi vel fram, birtist
vel á sjónvarpsskjá og á myndum. Allt
getur þetta verið gott og blessað en
þetta er ekki kjarninn í forsetaemb-
ættinu. Kjarninn í forsetaembætt-
inu er að standa þessa vakt og vera
þessi öryggisventill, og hafa burði,
getu, reynslu og þekkingu til að taka
á málum sem eru komin í öngstræti.
Þannig er íslensk stjórnskipun og
þannig er saga forsetaembættisins
allt frá tíð Sveins Björnssonar.“
Óráðið hvað tekur við
IDK: Í áramótaávarpinu kom fram
að þú værir jafnvel að skoða aðra
möguleika.
Forsetinn: „Ég sagði ekkert jafn-
vel.“
IDK: Jæja, það kom fram að þú
værir að íhuga að beita þér á öðrum
vettvangi.
Forsetinn: „Ég sagðist ekkert vera
að skoða aðra möguleika. Ég sagðist
hlakka til að beita mér í málum sem
hafa lengi verið mér hjartfólgin, eins
og loftlagsbreytingar, nýting hreinn-
ar orku, umhverfismál og þess háttar.
IDK: Varstu þá að íhuga að koma
á fót nýrri stofnun?
Forsetinn: „Það veit ég ekkert
um, ég hef ekki tekið afstöðu til þess.
Eins og allir vita þá beindu 30 þús-
und manns þeim tilmælum að mér
að endurskoða þá afstöðu og standa
þessa vakt áfram á þessum óvissu-
tímum. Eftir mikla umhugsun og
viðræður við Dorrit þá samþykkti ég
að verða við þeirri ósk. Það er ekkert
annað í mínum huga en að standa þá
vakt ef þjóðin telur þörf á því.“
IDK: Þannig að þú hefur ekki
ákveðið hvað tekur við þegar þú
hættir sem forseti?
Forsetinn: „Sem betur fer hef
ég alltaf haft fjölmörg áhugamál.
Í minni forsetatíð hef ég beitt mér
mjög fyrir baráttunni gegn loftlags-
breytingum, fyrir nýtingu hreinnar
orku, fyrir umhverfismálum og auð-
vitað líka í baráttunni gegn fíkniefn-
um og fyrir forvarnarstarfi, líkt og ég
var heiðraður fyrir í síðustu viku af
samtökum 800 evrópskra borga.
Boðið í Brussel
IDK: Á meðal þess sem þú ræddir í út-
varpinu var þessi sjávarútvegshátíð í
Brussel.
Forsetinn: „Hátíð, þetta var engin
hátíð.“
IDK: Rétt, sýning, sjávarútvegs-
sýning. Þar var haldin veisla sem hef-
ur verið umtöluð og því hefur verið
haldið fram að þú hafir haldið …
Forstinn: „Heyrðu, þetta er alveg
dæmigert.“
IDK: Má ég klára spurninguna?
Forsetinn hlær.
IDK: Ég er að spyrja þig út í þetta.
Árni Snævarr hefur haldið því fram
að þú hafir staðið fyrir boði þarna
úti. Er það rétt?
Forsetinn: „Árni hvaða?“
IDK: „Árni Snævarr sem býr í
Brussel.“
Forsetinn: „Það var Íslandsstofa
sem stóð fyrir þessu sem og sendiráð
Íslands. Ég kom ekki nálægt því. Það
eina sem ég gerði var að ég mætti á
þetta málþing þar sem ég flutti ítar-
lega ræðu og tók þátt í umræðum.
Þetta er rangt, algjörlega rangt. Það
var annars vegar haldið boð á vegum
sendiherra Íslands, sem hann hafði
frumkvæði að og hélt heima hjá sér,
fyrir Íslendinga sem starfa hjá sendi-
ráðinu, EFTA og þessum alþjóða-
stofnunum. Hins vegar hélt sendi-
ráðið boð á sjávarútvegssýningunni
fyrir þá sem tóku þar þátt og sam-
starfsaðila þeirra. Ég hélt þar stutt
ávarp. Það er dæmi um annað að þú
ert ekki fyrsti blaðamaðurinn frá DV
sem spyrð um þetta.“
IDK: Er ekki eðlilegt að við spyrj-
um að því ef því er haldið fram?
Forsetinn: „Nei, það er ekkert
eðlilegt við það. Það er eðlilegt að
afla sér fyrst heimilda áður en þú
spyrð. Ekki að pikka upp einhverja
kjaftasögu frá einhverjum Árna
Snævarr eða einhverjum öðrum og
gera það að grundvelli spurninga í
DV. Alvöru blaðamenn afla sér heim-
ilda um það hvað er rétt og rangt
áður en þeir fara fram á vígvöllinn.
Aðra er ekki hægt að taka alvarlega.
Er þetta ekki orðið ágætt bara?“ spyr
Ólafur Ragnar og stendur upp. Hann
kveður ljósmyndarann og gengur í
burtu, heilsar gestum í kosningamið-
stöðinni, stillir sér upp með þeim og
við kveðjum. n
*Rétt er að taka fram að missagt
var í spurningu til Ólafs, þar sem
vitnað var í ummæli Árna Snævarr
um veislu í tengslum við sjávarút-
vegssýningu í Brussel, að Árni hefði
sagt forsetann hafa staðið fyrir veisl-
unni. Hið rétta er að Íslandsstofa og
sendiráð Íslands fjármögnuðu boðið.
Forsetinn á
Beinni línu
n Hefur þú spurningar fyrir Ólaf Ragnar
Grímsson. Fylgstu þá með á dv.is næst-
komandi mánudag en þá situr forsetinn,
herra Ólafur Ragnar Grímsson, fyrir
svörum. Þetta er þitt tækifæri til að
spyrja hann spjörunum úr. Ólafur Ragnar
verður á Beinni línu þann 21. maí frá kl. 14
til kl. 16. Ekki missa af því.
„Þessi myndvæð-
ing fjölmiðlanna og
sjónvarpið hafa gert stjörn-
ur úr fólki sem gerir ekki
annað en að lesa texta af
skjá, oftast nær texta sem
aðrir hafa samið.
M
y
n
d
ir
s
ig
tr
y
g
g
u
r
a
r
i