Dagblaðið Vísir - DV - 19.09.2012, Blaðsíða 14

Sandkorn
E
ftir hrunið benti Eva Joly strax
á að fólki þætti óþægilegt að sjá
menn úr þessum hópi, prúða
menn í jakkafötum, úr efri
stéttum samfélagsins, dregna
fyrir dóm, fólk réði ekki við það og
fylltist meðvirkni. Meðal annars vegna
þess að brotin eru sjaldan ítrekuð og
yfirleitt framin af fyrirmyndarborgur­
um, sem eiga glæstan feril að baki og
fjölskyldulíf. Þeir eiga sjálfir erfitt með
að sjá sig sem afbrotamenn, til að lifa
með gjörðum sínum finna þeir leið til
þess að réttlæta gjörðir sínar.
Á meðal manna sem hafa náð mikl­
um frama og notið virðingar er Baldur
Guðlaugsson, menntaður lögfræðing­
ur sem sat í stjórnum fyrirtækja, var
stjórnarformaður og tók þátt í stofnun
viðskiptafélaga, var í Eimreiðarhópn­
um, vinur áhrifamanna. Árið 2000 var
hann svo skipaður ráðuneytisstjóri í
fjármálaráðuneytinu.
Það var svo þann 17. febrúar sem
Baldur var fundinn sekur um að hafa
selt hlutabréf í Landsbankanum fyr­
ir 193 milljónir, þremur vikum fyrir
hrunið þegar hann bjó yfir innherja­
upplýsingum um bankann.
Gjarna er talað um efnahagsbrot
sem hvítflibbabrot. Ríkislögreglu­
stjóri hefur bent á að þetta hugtak
sé óheppilegt, meðal annars vegna
þess að það lýsir ekki viðleitni við­
komandi til að auðgast með ólögleg­
um hætti, oftast í krafti stöðu sinnar
og yfirleitt á kostnað annarra. Jafn­
vel þótt hvítflibbaglæpir geti haft öll
einkenni skipulagðrar glæpastarf­
semi og valdið ómældum skaða,
gerir hugtakið það að verkum að
brotin virðast minniháttar. Það feli í
sér lýsingu á þeim sem fremur brot­
ið, lýsingu sem með jákvæðum hætti
greinir hann frá öðrum glæpamönn­
um. Með slíkri aðgreiningu er stuðl­
að að því að brot á borð við fjárdrátt,
peningaþvætti, fjársvik og markaðs­
misnotkun séu litin öðrum augum
en aðrir glæpir. Refsiákvæði sem
taka til alvarlegustu birtingarmynda
skipulagðrar glæpastarfsemi eru til
að mynda þyngri en refsiákvæði við
efnahagsbrotum.
Þó eru fræðimenn sammála um að
hvítflibbabrot séu með alvarlegustu
brotum sem hægt er að fremja, meðal
annars vegna þess hve víðtækt tjónið
getur orðið, en í verstu tilfellum getur
myndast siðferðisleg upplausn þegar
almennir borgarar missa virðinguna
fyrir efstu lögum samfélagsins og
traust til ráðamanna.
Í áhættumati fyrir Ísland sem var
gert fyrir utanríkisráðuneytið árið
2009 segir að það muni taka verulegan
tíma að endurreisa efnahagslífið og
bæta það víðtæka samfélagstjón sem
hér varð vegna efnahagsbrota og hafði
meðal annars haft áhrif „… á efna­
hagslegan og pólitískan stöðugleika,
atvinnuöryggi þúsunda einstaklinga,
utanríkisviðskipti og orðspor Íslands
erlendis.“
Baldur óskaði eftir því að hefja af­
plánun strax og um þremur vikum
eftir að dómur féll var hann kom­
inn í klefa í Hegningarhúsinu við
Skólavörðustíg. Næst fréttist af honum
í opna fangelsinu á Kvíabryggju þar
sem hann fræddi samfanga sína um
fjármál og réttindi þeirra. Nú í vikunni
var hins vegar greint frá því að Baldur
situr ekki lengur inni.
Hálfu ári eftir að hann hóf af­
plánun er hann kominn á áfanga­
heimilið Vernd og farinn að vinna
á lögfræðistofu, þeirri sömu og
vinnur fyrir hann. Lögmennirnir
á Lex kærðu dóminn til Mann­
réttindadómstóls Evrópu fyrir hönd
Baldurs.
Á stofunni þykir mikill akkur
í Baldri vegna þekkingar hans og
reynslu. „Við erum mjög ánægðir með
hans störf,“ sagði Helgi Jóhannesson
lögmaður.
Sá hinn sami skrifaði grein í
Frétta blaðið þar sem hann sagði öllu
snúið á haus og kvartaði undan aðför
sérstaks saksóknara að grunuðum,
landsdómsmálinu og umfjöllun fjöl­
miðla um mál Bjarna Benediktssonar.
„Meinsemdin er mikil og þjóðin virð­
ist vera komin á enn eitt meðvirknis­
fylleríið, löngu búin að missa sjónar
á því hvað er rétt og rangt að gera og
segja,“ sagði Helgi. Vildi hann meina
að meðvirknin kæmi út í anarkisma
þar sem grundvallarreglur réttarríkis
væru fótum troðnar.
Eva Joly hafi rétt fyrir sér. Sam­
félagið virðist ekki vera í stakk búið
til að refsa mönnum í efstu lögum
samfélagsins líkt og öðrum sem
brjóta af sér. Jakkafataklæddur áhrifa­
maður sem hagnaðist um 193 millj­
ónir króna með ólögmætum hætti á
meðan hann gegndi opinberri stöðu
afplánar dóminn á lögmannsstofu.
Að öllum líkindum verður Baldur
fjóra mánuði á Vernd. Síðan taka aðr­
ir tveir við þar sem hann verður lík­
lega undir rafrænu eftirliti. Eftir það
er hann frjáls maður.
Það er í takt við fyrstu dómana sem
féllu yfir hvítflibbamönnum eftir hrun,
Kaupþingsmönnunum fyrrverandi
Daníel Þórðarsyni og Stefni Agnars­
syni. Þeir fengu átta mánaða fangelsis­
dóm en sátu aldrei inni, sluppu með
því að inna af hendi 240 klukkustunda
samfélagsþjónustu.
Það er rétt hjá Helga, hér hefur öllu
verið snúið á hvolf.
Réttlætið tekur á sig ýmsar myndir
og glæponar sem soga til sín milljón­
ir með ólögmætum hættu þurfa ekk­
ert að óttast. Þeir eru of fínir til þess að
fara í fangelsi.
Árni vill allt
n Árni Johnsen alþingis­
maður er harður á því að
verja þingsæti sitt í komandi
kosning­
um. Reyndar
er fullyrt að
hann stefni
enn hærra og
muni óska
eftir fyrsta
sætinu í próf­
kjöri Sjálfstæðisflokksins.
Þingmaðurinn hefur verið
duglegur að rækta kjördæmi
sitt með heimsóknum og
hagsmunagæslu. Núverandi
oddviti flokksins, Ragnheiður
Elín Árnadóttir, er aftur á móti
fáséð á slóðum kjósenda
sinna og flestum ókunn.
Ráðherrasonur
án vinnu
n Meðal þeirra sem nú leita
sér að atvinnu er Glúmur
Baldvinsson sem er laus eft­
ir að hafa starfað um hríð í
Afganistan. Glúmur var einn
umsækjenda um frægt starf
hjá Þróunarsamvinnustofn­
un sem féll í skaut Guðmundi
Rúnari Árnasyni, flokksbroddi
Samfylkingar í Hafnarfirði.
Mun þetta hafa orðið ráð­
herrasyninum þungbært. Nú
er hermt að Glúmur sé líkleg­
ur til að feta í fótspor föður
síns, Jóns Baldvins Hannibals-
sonar, og ná frama í stjórn­
málum.
Hulduher
Guðmundar
n Það hefur ekki farið mik­
ið fyrir forystusveit Hægri
grænna ef undan er skilinn
formaðurinn,
Guðmundur
Franklín Jóns-
son, sem er
duglegur að
halda á lofti
merki flokks­
ins. Ýmsir
hafa verið orðaðir við framboð
á vegum flokksins. Þar ber
að nefna Jón Kristin Snæhólm,
fyrrverandi aðstoðarmann
borgarstjóra, sem hefur verið
viðloðandi flokkinn. Einhverj­
ir hafa nefnt styrkjahöfðingj­
ann Guðlaug Þór Þórðarson, að
því þó tilskyldu að hann falli í
prófkjöri. En nú hefur baráttu­
maðurinn Baldur Árni Guðna-
son, sem búsettur er í Svíþjóð,
upplýst að hann hyggist leiða
lista flokksins í Norðaustur­
kjördæmi. Baldur hefur lengi
barist fyrir réttindum fatlaðra.
Eldhress Kristján
n Vangaveltur hafa verið
uppi um að Kristján Möller,
leiðtogi Samfylkingar í Norð­
austurkjör­
dæmi, ætli
að hætta í
stjórnmálum
af heilsufars­
ástæðum.
Þetta mun
ekki eiga sér
stoð í raunveruleikanum.
Sá norðlenski kjördæma­
kóngur er sagður fullur orku
og vilja til að halda áfram á
þingi. Hann mun þó þurfa
að verja vígi sitt því Sigmund-
ur Ernir Rúnarsson, þingmað­
ur og ljóðskáld, vill líka halda
áfram og mun reyna að ná
efsta sætinu fremur en hverfa
af þingi.
Hann braggast
vel og stækkar
Mér féllust
bara hendur
Guðmundur Már Einarsson, faðir Sigurbjörns Árna sem fæddist alvarlega veikur. – DV Jón Kristinn Friðgeirsson. Vespu sonar hans var stolið og hún eyðilögð. – DV
Of fínir fyrir fangelsi„...þjóðin virðist vera
komin á enn eitt
meðvirknisfylleríið
Leiðari
Ingibjörg Dögg
Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 19. september 2012 Miðvikudagur
Á
næsta ári verða framlög til þró­
unarhjálpar aukin um heilan
milljarð. Aukin framlög til þeirra
sem lifa í sárri fátækt er í anda
þess örlætis sem Íslendingar sýna jafn­
an þegar ákall berst frá félagasam­
tökum um stuðning þegar samfélög
lenda í hamförum eða neyð af manna
völdum steypist yfir. Alþingi speglaði
þessa samkennd ríkulega með sterk­
um og þverpólitískum stuðningi þegar
það samþykkti einróma ályktun mína
um stóreflingu alþjóðlegrar þróunar­
samvinnu Íslendinga á síðasta ári. Það
voru ekki orðin tóm, einsog nýi millj­
arðurinn til þróunarhjálpar sýnir svart
á hvítu.
Þróunarhjálp eflir sjálfshjálp
Evrópumenn skildu svo illa við Afr­
íku eftir aldalanga misnotkun og
arðrán að margir töldu örvænt um
að álfan næði sér á strik um aldir.
Nú er hins vegar mikill og jafn hag­
vöxtur í mörgum ríkjum Afríku, sem
sum hver eru við, eða að lyfta sér
yfir, skilgreind fátæktarmörk. Hag­
vöxtur í Afríku, sem alla tíð hefur
verið minni en í öðrum heimshlut­
um, hefur nú verið 7 prósent frá
aldamótum.
Vissulega skiptir máli aukin nýting
á auðlindum, og hærra verð á afurð­
um þeirra. Hitt er jafnljóst, að þró­
unarsamvinna hefur skilað miklum
umbótum á stjórnarfari og stjórn­
kerfum þróunarlanda, að ógleymd­
um innviðum einsog heilsugæslu og
menntun. Lágmarksöryggi, sem felst í
aðgangi að heilsuvernd, fæðingarhjálp,
hreinu vatni, jafnvel útikömrum, að
ógleymdri grunnmenntun á borð við
að læra að lesa, skrifa og reikna, gefur
samfélögunum nýjan þrótt og eflir þau
til dáða. Þróunarsamvinna hjálpar Afr­
íku að hjálpa sér sjálfri.
Íslenskur árangur
Í Afríku höfum við Íslendingar sniðið
okkur stakk eftir vexti, og einbeitt okkar
þróunarsamvinnu að nokkrum völdum
svæðum. Þó framlög Íslands séu lítil í
samanburði við framlög stórþjóða hafa
þau raunveruleg áhrif á líf fjölda fólks.
Árangurinn blasir víða við. Það má
nefna vatnsverkefni Þróunarsamvinnu­
stofnunar í Mangochi­héraði í Malaví
og hjá Ovahimba ættbálknum í Namib­
íu sem hafa skipt sköpum í lífi fólksins
á svæðinu, valdið grundvallarbyltingu
á lífsgæðum þeirra og möguleikum til
lífsviðurværis.
Börn sem áður gengu marga kíló­
metra til að ná í vatn, sem oft og tíðum
var óhreint og óheilnæmt, hafa nú að­
gang að hreinu vatni í næsta nágrenni
við heimili sitt. Samfélög sem áður voru
berskjölduð á löngum þurrkatímabilum
eru nú mun betur í stakk búin að vernda
lífsviðurværi sín. Þurrkar valda miklum
búsifjum meðal samfélaga, hvort sem
um er að ræða hirðingja­ eða akuryrkju­
samfélög, því án vatns þrífst ekki líf. Að­
gangur að hreinu vatni dregur einnig
verulega úr smitsjúkdómum vegna
mengaðs vatns. Banvænum sjúkdóm­
um eins og kóleru er útrýmt á stórum
svæðum. Gott dæmi um það er einmitt
Mangochi­héraðið í Malaví sem ég var
svo gæfuríkur að heimsækja fyrir stuttu.
Verkefni okkar snúa líka oft að jaðar­
hópum, sem eiga sér litla von í hörðum
heimi, og grundvallarmannréttindum
þeirra. Fallegt dæmi um það er verkefni
okkar við að auka möguleika heyrnar­
lausra í Namibíu til að vera virkir þátt­
takendur í samfélaginu.
Lóð Íslands vigtar
Ísland hefur líka tekið virkan þátt í al­
þjóðlegum herferðum til að ná þús­
aldarmarkmiðum SÞ. Þar hefur náðst
umtalsverður árangur. Nú telja menn
hugsanlegt að fyrsta þúsaldarmark­
miðinu, sem snýr að því að draga úr
sárafátækt og hungri, hafi nú þegar
verið náð. Ungbarnadauði hefur auk
þess lækkað á heimsvísu um 35 pró­
sent frá 1990. Dánartíðni kvenna sem
tengist meðgöngu og barnsburði hef­
ur á sama tímabili lækkað um 34 pró­
sent. Mikill árangur hefur náðst í að
bæta aðgengi að hreinu vatni. Í Afríku
sunnan Sahara höfðu 252 milljónir
manna aðgengi að hreinu vatni árið
1990, en árið 2008 var sú tala kom­
in í 492 milljónir. Aðgengi barna að
grunnmenntun hefur einnig aukist
svo um munar í álfunni. Alls er talið
að um 76 prósent barna séu skráð í
grunnskóla í dag, miðað við 58 pró­
sent árið 1990.
Ísland er að sönnu lítið, en við eig­
um okkar hlut í hinni alþjóðlegu bar­
áttu til að bæta líf þeirra sem búa við
örbirgð og greiða leið þeirra til sjálfs­
hjálpar. Á þeim vogarskálum vigtar ís­
lenska lóðið.
Höfundur er utanríkisráðherra.
Afríka, Ísland, mæður og börn
Aðsent
Össur
Skarphéðinsson
„Aðgangur að hreinu
vatni dregur einnig
verulega úr smitsjúkdóm-
um vegna mengaðs vatns