Dagblaðið Vísir - DV - 19.09.2012, Blaðsíða 15

Glannalegar og órök-
studdar upphrópanir
Ég er eiginlega
dofinn ennþá
Leifur Geir Hafsteinsson, crossfit-þjálfari og eigandi Crossfit-sport. – VísirSigurbjörn E. Viðarsson missti allt innbú sitt í bruna. – DV
Lífeyrissjóðir, uppgjör og lýðræði
Spurningin
„Okkar eigin Osló.“
Laufey Gunnarsdóttir
60 ára matselja
„Englar alheimsins.“
Andrea Gestsdóttir
17 ára vinnur í bíói
„Órói.“
Kristrún Ragnarsdóttir
17 ára nemi

„Með allt á hreinu, hún eldist
svo vel.“
Hrefna Ingibjörg Ragnarsdóttir
51 ára matselja
„Veggfóður eftir Baltasar
Kormák.“
Þórhildur Tinna Sigurðardóttir
17 ára vinnur í Blómagerðinni
Áttu þér uppá-
halds íslenska
kvikmynd?
1 Báru sendiherrann út, nær dauða en lífi Myndband sýnir
hóp Líbíumanna bera Chris Stevens,
sendiherra Bandaríkjanna í Líbíu, út úr
rústum sendiráðsins.
2 Fanginn vinnur hjá eigin verjendum Baldur Guðlaugsson,
fyrrverandi ráðuneytisstjóri, starfar
á Lex lögmannsstofu samhliða
afplánun.
3 Draumaprinsinn var ofbeldismaður Kona lýsir því að
Kvennaathvarfið hafi bjargað henni úr
ofbeldissambandi.
4 Skurnaðu kartöflurnar Þá haldast kartöflurnar sem nýjar fram
á næsta vor.
5 Gerðu grín að Fifty Shades of Grey Magni Ásgeirsson og Pétur Örn
Guðmundsson sungu um Anastasiu
Steele og Christian Grey.
6 Sjö liðsmenn Outlaws hand-teknir í lögregluaðgerð Lögregla
lagði meðal annars hald á skotvopn og
sprengiefni í aðgerðinni í Mosfellsbæ.
7 9 ára stúlka lenti í stymping-um við karlmann í Hafnarfirði
Stúlkan segir að maðurinn hafi tekið
fyrir munninn á sér á göngustíg að
kvöldi mánudags.
Mest lesið á DV.is
Í
slendingar eiga rúmlega 2.200
milljarða króna í lífeyrissjóðum
og á hverju ári streyma um 150 til
200 milljarðar króna inn í sjóðina.
Ástæðan er sú að öllum launamönn-
um og þeim sem stunda atvinnu-
rekstur eða sjálfstæða starfsemi er
skylt samkvæmt lögum að tryggja sér
lífeyrisréttindi með aðild að lífeyris-
sjóði frá og með 16 ára aldri til 70 ára.
Þessa fjármuni þarf að ávaxta og því
eru lífeyrissjóðirnir umsvifamiklir á ís-
lenskum fjármálamarkaði. Þannig eiga
þeir um 70 prósent af öllum skuld-
um Íbúðalánasjóðs og hafa þeir alla
tíð verið umsvifamiklir í fjárfesting-
um í íslensku atvinnulífi, ekki síst eft-
ir hrun. Í raun eru lífeyrissjóðirnir því
langstærstu fjárfestingarsjóðir lands-
ins.
Miklum fjármunum fylgir mikið
vald og má því fullyrða að lífeyrissjóð-
irnir séu meðal lykilstofnana íslensks
samfélags. Í hruninu urðu margir
þeirra fyrir miklum áföllum og töpuðu
samtals um 400 milljörðum króna af
lífeyrissparnaði landsmanna. Miklu
valdi ætti að fylgja mikil ábyrgð, en
hver ber ábyrgð á gríðarlegu tapi líf-
eyrissjóðanna? Ber kannski enginn
ábyrgð?
Uppgjöri ekki lokið
Hluti af uppgjörinu eftir hrun hefur
verið að kafa ofan í bæði orsakir og af-
leiðingar þess og greina hvað fór úr-
skeiðis, hvað má bæta og hverjir bera
ábyrgð á hverju. Ekki er verið að leita
sökudólga til draga fyrir dóm, nema
grunur leiki beinlínis á að lögbrot hafi
verið framin. Til að slík greining megi
fara fram er mikilvægt að að henni
komi óháðir aðilar, sem hafa nægilegar
heimildir til að sinna starfi sínu af
kostgæfni, án aðkomu hagsmunaaðila.
Þegar hefur verið gefin út skýrsla
um starfsemi lífeyrissjóðanna í að-
draganda hrunsins og því má spyrja
hvort mál sjóðanna séu ekki rannsök-
uð að fullu. Sá galli er þó á þeirri skýr-
slu að rannsóknarnefndin var skipuð
að ósk Landssambands lífeyrissjóð-
anna og gerð skýrslunnar kostuð af
sjóðunum. Þó ekki sé ástæða til að
ætla að sú staðreynd hafi haft áhrif á
störf nefndarinnar, verða rannsókn-
ir af þessu tagi að vera hafnar yfir
allan vafa og því nauðsynlegt að rann-
sóknarnefnd sé að öllu leyti óháð líf-
eyrissjóðunum.
Rannsókn á vegum Alþingis
Alþingi hefur þegar ályktað, á grunni
þeirra upplýsinga sem fram komu í
skýrslu rannsóknarnefndar Alþing-
is, að sjálfstæð og óháð rannsókn skuli
fara fram á starfsemi lífeyrissjóðanna
frá setningu laga um skyldutryggingu
lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyris-
sjóða árið 1997. Niðurstöður nefndar
Landssamtaka lífeyrissjóðanna stað-
festa enn frekar að fullt tilefni er til að
sú rannsókn fari fram og í framhaldi
þess verði farið í heildarendurskoðun
á stefnu og starfsemi sjóðanna. Því
hefur á ný verið lögð fram þingsálykt-
unartillaga um slíka rannsókn, sem
ekki fékk brautargengi á síðasta þingi.
Rannsóknarnefnd á vegum Al-
þingis hefur mun víðtækari heimildir
en rannsóknarnefnd lífeyrissjóðanna
hafði til að afla gagna og yfirheyra þá
sem kunna að búa yfir mikilvægum
upplýsingum. Því er brýnt að Alþingi
samþykki að slík rannsókn fari fram og
í kjölfarið verði farið í þær breytingar
sem nauðsynlegar eru til að tryggja að
þessir sameiginlegu sjóðir okkar verði
ekki fyrir viðlíka áföllum og í hruninu.
Þó eru nokkrir þættir í tengslum
við lífeyrissjóðina sem nauðsynlegt
er að taka á strax, óháð niðurstöðu
rannsóknarnefnda. Þar ber einkum
að nefna aukið lýðræði og gagnsæi, en
kröfur um slíkt hafa verið háværar eftir
búsáhaldabyltinguna, ekki síst í fjár-
málakerfinu þar sem lífeyrissjóðirnir
gegna lykilhlutverki.
Aukið lýðræði
Um 40 ár eru nú liðin frá því að Alþýð-
usamband Íslands gerði fyrst samning
sem kvað á um að helmingur stjórn-
armanna í lífeyrissjóðunum kæmi frá
atvinnurekendum en helmingur frá
verkalýðsfélögum. Stjórnarmenn líf-
eyrissjóðanna á Íslandi eru í langflest-
um tilvikum tilnefndir annars vegar
af atvinnurekendum og hins vegar af
verkalýðsfélögum, í sumum tilvikum
eftir kosningar á ársfundum verkalýðs-
félaga.
Mikilvægt er að tryggja betur beint
lýðræði þar sem hinn almenni sjóð-
félagi hefur aukin áhrif á það sem þar
er gert og axlar um leið aukna sjálfs-
ábyrgð á eigin lífeyri. Því hefur verið
lagt fram frumvarp til breytinga á lög-
um um lífeyrissjóði sem miðar að því
að stórauka lýðræði innan þeirra með
breytingum á reglum um stjórnarkjör.
Þannig verði sjóðfélagar að fá að kjósa
fulltrúa í stjórnir lífeyrissjóða beinni
kosningu á ársfundi og enn frem-
ur verði helmingaskiptareglunni um
að fulltrúar séu tilnefndir af samtök-
um launþega og samtökum atvinnu-
rekenda vikið til hliðar. Þannig fái
almennir sjóðfélagar tækifæri til að
bjóða sig fram til stjórnarsetu að því
gefnu að þeir uppfylli hæfisskilyrði til
þess.
Allir sem greitt hafa í viðkom-
andi sjóð fyrir síðustu áramót fyrir
ársfundinn, hafa atkvæðisrétt og at-
vinnurekendur verða í minnihluta í
stjórnunum, til að endurspegla betur
samsetningu sjóðfélaga. Reglan verð-
ur einn maður – eitt atkvæði. Ekki ein
króna eitt atkvæði.
Aukið lýðræði og gagnsæi í stjórn
lífeyrissjóðanna verður þannig mik-
ilvægt skref í uppbyggingu heilbrigðs
samfélags eftir hrun.
Höfundur er þingmaður Fram-
sóknarflokksins.
Frábærir dómar Mynd Baltasars Kormáks, Djúpið, hefur fengið frábæra dóma. Hann hefur greint frá því að þegar hafi fjölmargir erlendir aðilar haft samband og viljað kaupa
sýningarréttinn á myndinni. Þessi mynd var tekin á forsýningu myndarinnar – og eins og sjá má var Baltasar hinn ánægðasti. Mynd eyþóR áRnAsonMyndin
Umræða 15Miðvikudagur 19. september 2012
„Reglan verður einn
maður – eitt at-
kvæði. Ekki ein króna eitt
atkvæði.
Aðsent
Eygló Harðardóttir
Maður
ræður öllu
Silja Bára Ómarsdóttir kýs að búa ein. – DV