Dagblaðið Vísir - DV - 24.09.2012, Blaðsíða 14

Sandkorn
Þ
eir sem eru spurðir, fá tæki­
færi til að hugsa, móta af­
stöðu, taka ákvarðanir, taka
ábyrgð, gera mistök, læra af
mistökunum og þroskast.
Þeir sem eru aldrei spurðir, aldrei
treyst og allt er ákveðið fyrir þá, eru
líklegri til að læra hjálparleysi, upp­
gjöf og fylgisspekt, frekar en gagn­
rýna hugsun og virka þátttöku.
Hvað er svona slæmt við það að
Íslendingar fái að kjósa um nýja
stjórnarskrá?
Hvers vegna er kvartað svona
mikið yfir því að almenningur hafi
fengið að kjósa beint fulltrúa utan
stjórnmálaflokkanna til þess að
skrifa stjórnarskrá eftir forskrift
þjóðfundar?
Hvað er svona sjálfsagt við það að
stjórnmálamennirnir skrifi stjórnar­
skrána fyrir okkur hin? Hvers vegna
er Sjálfstæðisflokkurinn að skrifa
sína eigin stjórnarskrá í Valhöll?
Hvers vegna eru borgarfulltrú­
ar Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
að reyna að koma í veg fyrir þjóðar­
atkvæðagreiðsluna?
Hvers vegna vilja þeir ekki treysta
almenningi til að taka ákvörðun um
sína eigin hagsmuni? Óttast þeir að
hagsmunir allra verði ofan á, í stað­
inn fyrir hagsmuni sumra? Hvers
vegna töluðu þeir í 50 klukkutíma
um það, hvort almenningur fengi að
kjósa um stjórnarskrána 20. október?
Af hverju finnst Sigmundi Dav­
íð Gunnlaugssyni, formanni Fram­
sóknarflokksins, að tíðarandinn á
Íslandi sé of „hættulegur“ til þess að
það henti að kjósa um stjórnarskrá?
Lýðræði hverra bannar að fólkið ráði
nema stjórnmálamennirnir séu sam­
mála niðurstöðunni?
Af hverju vill forseti Íslands ekki
leyfa almenningi að kjósa um stjórn­
arskrána nema stjórnmálaflokk­
arnir séu sammála því, en vill samt
láta kjósa um milliríkjadeilu sem
stjórnmálaflokkarnir eru ósammála
um? Hvað truflar hann við stjórn­
arskrá sem leyfir þjóðinni að kalla
eftir þjóðaratkvæðagreiðslu án hans
milligöngu? Hvernig getur hann sætt
sig við stjórnarskrá sem var upphaf­
lega skrifuð með forsetann sem kon­
ung?
Hvað er að því að lýðræðið stýri
því hvort náttúruauðlindir séu
þjóðareign, hvort kjósa megi persón­
ur fremur en flokka, hvort almenn­
ingur geti sjálfur knúið fram þjóðar­
atkvæðagreiðslu og hvort þjóðin eigi
kirkju eða ekki?
Hverjir telja sér ógnað ef fólkið
fær að ráða meiru? Hverjir ætla að
sannfæra þig um að hætta við þetta?
Útgáfa Baldurs
n Frétt DV um að Jón Stein-
ar Gunnlaugsson hæstarétt­
ardómari hefði skrifað grein
um „dómsmorð“ Hæstarétt­
ar Íslands á
Baldri Guð-
laugssyni,
aldavini sín­
um, vakti
talsverða
athygli fyrir
helgi. Þá hef­
ur heyrst að Jón Steinar sé
með bók í smíðum þar sem
hann fjallar meðal annars
um réttarhöldin yfir Baldri.
Ef Jóni Steinari vantar út­
gefanda að verkinu þá eru
heimatökin hæg: Baldur á
nefnilega bókaútgáfuna BF­
úgáfu ásamt Kjartani Gunnars-
syni, Hannesi Hólmsteini Giss-
urarsyni, Ármanni Þorvaldssyni
og Jónasi Sigurgeirssyni.
Óþægur Jón Steinar
n Skrif Jóns Steinars Gunn-
laugssonar um dómsmorð
meðdómara sinna í hæsta­
rétti á Baldri
Guðlaugs-
syni benda
til að dóm­
arinn ætli
sér að hætta
í réttinum
með látum.
Jón Steinar þykir kappsamur
maður og hefur honum ör­
ugglega þótt erfitt að geta
ekki tjáð sig opinberlega
að vild eftir að hann varð
hæstaréttardómari. Skemmst
er að minnast þess þegar
Jón Steinar var dæmdur fyrir
meiðyrði fyrir umfjöllun sína
um kynferðisbrotamál sem
hann vann í sem lögmaður
fyrir mörgum árum.
Þríþættur
stuðningur
n Stuðningur Jóns Steinars
Gunnlaugssonar við Baldur
Guðlaugsson kemur reynd­
ar ekki óvart. Líkt og frægt
er orðið stakk annar náinn
vinur Baldurs, Davíð Odds-
son, fréttinni um að viðskipti
Baldurs sættu rannsókn hjá
sérstökum saksóknara und­
ir stól á Morgunblaðinu, í
marga daga. Davíð var þá
nýorðinn ritstjóri Moggans.
Þá vildi náfrændi Davíðs í
Hæstarétti Íslands, Ólaf-
ur Börkur Þorvaldsson, sýkna
Baldur og skilaði séráliti þess
efnis. Ólafi Berki var kom­
ið að í hæstarétti þrátt fyrir
miklar og háværar raddir um
pólitíska spillingu.
Einangruð náhirð
n Umræðan um mál Baldurs
Guðlaugssonar sýnir í reynd
hversu náið hirðin í kringum
Davíð Odds-
son stendur
saman. Þá er
það langt í frá
þannig að all­
ir sjálfstæð­
ismenn fylk­
ist á bak við
Baldur. Í umfjöllun sinni um
dóminn yfir Baldri mun Jón
Steinar Gunnlaugsson óhjá­
kvæmilega þurfa að höggva
að dyggum sjálfstæðismönn­
um eins og Benedikt Boga-
syni, einum af hæstaréttar­
dómurunum sem dæmdi
Baldur í fangelsi.
Það er almennt
mjög sjaldgæft
Pabbi semur
textana
Hreinn Hákonarson fangelsisprestur segir sjaldgæft að fangar gangi í hjónaband. – DV Ásgeir Trausti slær í gegn. – DV
Hvað er svona hættulegt?
M
yndirnar af prinsessubarminum
ferðuðust hraðar um heiminn
en glænýr flensuvírus á flug­
velli. „Óréttlætanlegt!“ sagði al­
mannatengslabatterí hertogahjónakorn­
anna. Eins og „versta óhófsframkoma
fjölmiðla við Díönu prins essu!“
Brjóst og dauðsfall? Uhhh ...
Lundúnablöðin, sem höfðu rétt lok­
ið við að telja gróðann af myndbirtingu
annars konungslegs líkamsparts, náðu
nú ekki upp í nefið á sér yfir kolleg­
um sínum handan Ermarsunds fyrir
„skammarlegt brot á siðareglum rit­
stjóra“... sem gera greinarmun á mynd­
um teknum á almannafæri og myndum
þar sem „réttilega má búast við friðhelgi
[einkalífs].“ Auðvitað var enginn munur
á þessum myndum – nema þá að frem­
ur má búast við friðhelgi einkalífs inni á
hótelherbergi en utandyra.
Brjóstin og þjóðfélagsumræðan
Brjóstin bar á góma í skemmtilegu við­
tali Egils Helgasonar í Silfrinu við hina
bráðsnjöllu Sigríði Rut Júlíusdóttur,
lögmann, sem fræddi áhorfendur um
viðhorf Mannréttindadómstóls Evrópu
(MDE) til tjáningarfrelsis og hin fínu
mörk þess annars vegar og friðhelgi
einkalífs hins vegar, hvort tveggja
stjórnarskrárvernduð réttindi.
MDE liti til þess hvort tjáningin eða
„umræðan eigi erindi til almennings“
en væri samt tregur til að ákvarða
hvað ætti erindi til almennings – ólíkt
íslenskum dómstólum, sem hafa ekki
talið slíka skilgreiningu eftir sér, jafn­
vel ákvarðað hvað sé „ósmekklegt.“
Bann við tjáningu yrði að réttlætast
meðal annars af „knýjandi samfélags­
legri þörf“ en önnur sjónarmið ættu
við um „viðkvæm einkalífsatriði ... það
hefur ekkert gildi fyrir þjóðfélagsum­
ræðuna að vita hvernig brjóstin á pr­
insessunni líta út.“
Á ríkið að vernda tilfinningar
einstaklinga?
Jafnvel þó um viðkvæmar einkalífsupp­
lýsingar sé að ræða er tilhugsunin um
að dómstólar ákveði hvað „hafi gildi
fyrir þjóðfélagsumræðuna“ hrollvekj­
andi. Rökin fyrir banni tjáningar um
einkalífsatriði eru meðal annars að
slík tjáning valdi tjóni á tilfinningum
og mannorði viðkomandi. En á það að
vera hlutverk stjórnvalda að vernda til­
finningar einstaklinga og meintan rétt
þeirra fyrir umtali?
Ef ríkið getur ákveðið að það sé
stjórnarskrárvarinn réttur minn að
banna öðrum að tala um mig án míns
leyfis vegna þess að umtalið „eigi ekki
erindi til almennings“ getur það með
sömu rökum bannað tjáningu sem er til
þess fallin að sverta eða meiða orðspor
hópa af öllu tagi, þar með talið stjórn­
málasamtaka.
Auðvelt er að finna dæmi um tján­
ingu sem er svo móðgandi og svo „til­
gangslaus“ að enginn myndi sakna
hennar. Vandamálið er hins vegar að
allir hafa mismunandi skoðanir á hvers
konar tjáning fellur í þann flokk og
sú kvörðun og hvað eigi „erindi til al­
mennings“ á ekki að vera í verkahring
dómstóla eða ríkisins. Dómarar eiga
vitanlega rétt á eigin skoðunum um
hvað „réttþenkjandi“ þjóðfélagsþegnar
ættu að ræða, en ákvæði 1. mgr. 73. gr.
Stjórnarskrárinnar að „Allir eru frjálsir
skoðana sinna og sannfæringar” gef­
ur til kynna að þegnarnir hafi stjórnar­
skrárvarinn rétt til að ákveða án aðstoð­
ar dómstóla hvað eigi erindi til þeirra.
Í frjálsu þjóðfélagi verðum við einfald­
lega að sætta okkur við ósanngirni, óhóf
og ósmekklegheit mælenda.
„Okkur er ekki skemmt“
Almannatengslaplan bresku fjölskyld­
unnar einkennist af hálf­örvæntingar­
fullum tilraunum til að sannfæra al­
menning um að konungdæmið eigi
erindi inn í 21. öldina, ef aðeins til að
skemmta lýðnum. Hið konunglega fall­
hlífarsvif inn á Ólympíuleikana a la 007
var hálfhallærislegt. Eins og Viktoría
hefði sagt, „okkur er ekki skemmt“ og
eins og Shakespeare hefði sagt um
Kötu, „the lady doth protest too much,
methinks“ (ungfrúin mótmælir einum
of, finnst mér).
Vafasamt er að manneskja sem spíg­
sporaði fyrir framan her ljósmyndara í
nærfötum og gegnsæjum „kjól“ („kjóll­
inn sem snaraði prinsinn“) sé „niður­
brotin“ vegna þessara mynda. Og erfitt
er að hafa samúð með Kötu, sem af
fúsum og frjálsum vilja – háði herferð,
segja sumir – giftist inn í konungsfjöl­
skylduna, yfir fjölmiðlaumfjöllun. Kata
vill verða drottning OG lifa áhyggju­
lausum lífsstíl nútímakonu? Er þetta
tvennt samrýmanlegt? Er Beta ber að
ofan í sólbaði? Og er raunhæft að ætla
að maður njóti friðhelgi einkalífs und­
ir berum himni þegar helmingur smá­
fugla eru svífandi myndavélar?
Sætta sig við brúnkuför
Opinberar persónur verða að sætta sig
við að geta ekki ráðið fjölmiðlaumfjöll­
un. Ef maður vill ekki að naktir líkams­
partar manns skreyti heimspressuna
eru fyrirbyggjandi ráðstafanir einfaldar
og verðandi þjóðhöfðingjar, hvort sem
þeir eru kjörnir eða troðið upp á þegn­
ana, ættu sennilega ekki að flandrast
um á nærbrókunum einum.
Kannski er erfitt fyrir konungsfjöl­
skylduna, sem kostar breska skatt­
borgara um 43 milljarða ISK á árinu
2012, að skilja að ekki er alltaf hægt að
bæði fá krabbakökurnar og éta þær all­
ar líka. Ævilöngu lúxuslífi í kastölum á
kostnað annarra eiga að fylgja nokkr­
ar fórnir. Ein þeirra er að sætta sig við
brúnkuför.
Konungleg brjóst
Aðsent
Íris Erlingsdóttir
fjölmiðlafræðingur
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg
Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 24. september 2012 Mánudagur
„Þúsund manns
komu saman á
Þjóðfundi í nóvember
2010 til að skilgreina gildin
sem ný og lýðræðislega
samin stjórnarskrá ætti
að byggja á.
Leiðari
Jón Trausti Reynisson
jontrausti@dv.is
„Er raunhæft að
ætla að maður njóti
friðhelgi einkalífs undir
berum himni þegar helm-
ingur smáfugla eru svíf-
andi myndavélar?