Dagblaðið Vísir - DV - 24.09.2012, Blaðsíða 15

Ég hafði enga eirðÞetta hefur
verið mín leið
Ég hafði komið
út sem lesbía
Teitur Atlason segist líklega hafa verið með athyglisbrest. – DVKristín Gunnlaugsdóttir hætti að hugsa um það sem öðrum finnst. – DVÖrn Danival er transmaður og þriggja barna móðir. – DV
Loforðið um endurskoðun
stjórnarskrárinnar
Spurningin
„Nei. Ég sé engan tilgang með því.“
Einar Snæbjörn Eyjólfsson
38 ára járnabindingamaður
„Mér finnst það ekki við hæfi.“
Anna Rut Kristjánsdóttir
25 ára laganemi
„Já, mér finnst það. Þetta er
helgiathöfn og hátíðlegt. Þetta
er ábyggilega bara gott.“
Hafsteinn Sörensen
70 ára starfar í veitingarekstri
„Nei, alls ekki.“
Svavar Björgvinsson
40 ára framkvæmdastjóri
„Mér finnst það ekki skipta máli.“
Hildur Hreinsdóttir
38 ára kennari
Á að vera guðs-
þjónusta við
þingsetningu
1 „Ömurlegasti brúðkaupsdag-ur sem nokkur hefur upplifað“
Elín Hirst er í opinskáu viðtali í helg­
arblaði DV þar sem hún segir meðal
annars frá brúðkaupsdeginum, sem
heppnaðist ekki alveg sem skyldi.
2 „Missti meðvitund, fékk flog og hætti á tímabili að anda“
Stuðningsmaður KF slasaðist eftir
handalögmál við gæslumann í drama­
tískum leik í 2. deildinni í knattspyrnu
á laugardag.
3 „Ég hef aldrei sett sjálfan mig í forgrunn“
Hörður Torfason ræddi búsáhalda­
byltinguna á Rás 1 á sunnudagsmorgun
en Hörður var áberandi í tengslum
við hana.
4 Átökin í Framsókn opinber Átökin innan Framsóknarflokksins eru
orðin að opnum átökum sem lítið er
reynt að fela að sögn Birgis Guðmunds­
sonar stjórnmálafræðings.
5 Ráðist á lögreglumann Lögreglumaður er sár eftir líkamsárás í
miðbænum um helgina.
6 Höskuldi „ýtt hratt og örugglega til hliðar“
Björn Valur Gíslason, þingmaður Vinstri
grænna, tjáði sig á bloggsíðu sinni um
átökin í Framsóknarflokknum.
Mest lesið á DV.is
U
m daginn þýfgaði Björn Bjarna­
son, fyrrverandi ráðherra, mig
svara um þau ummæli mín
að við lýðveldistökuna hafi
staðið til að vinna að heildarendur­
skoðun á stjórnarskránni í kjölfarið.
Hann spurði hver hefði lofað því. Sjálf­
sagt er að fara yfir málið svo Björn fái
glöggvað sig á því. Líkt og fram kemur
í sérfræðiriti sendifulltrúans Kristjáns
Andra Stefánssonar og prófessoranna
Eiríks Tómassonar, Bjargar Thoraren­
sen, og Gunnars Helga Kristinssonar;
Ágrip af sögu stjórnarskrárinnar (2005)
samþykkti Alþingi í maí árið 1942 að
skipa fimm manna milliþinganefnd
„til þess að gera tillögur um breytingar
á stjórnskipunarlögum ríkisins í sam­
ræmi við yfirlýstan vilja Alþingis um,
að lýðveldi verði stofnað á Íslandi.“
Um sumarið skilaði nefnd þessi upp­
kasti að nýrri stjórnarskrá en sú vinna
mætti andstöðu innanlands. Í sept­
ember sama ár samþykkti Alþingi
frumvarp til stjórnskipunarlaga sem
heimilaði að breyta fullveldisstjórnar­
skránni frá 1920 með afbrigðilegum
hætti, það er með samþykkt eins þings
og meirihluta kosningarbærra manna í
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Aðeins lágmarksbreytingar
Þó svo að gamla danska stjórnarskrá­
in endurspeglaði ekki þá breytingu
sem orðið hafði við umskiptin frá ein­
veldi til lýðræðis, samþykkti Alþingi að
við lýðveldistökuna væri „óheimilt að
gera með þessum hætti nokkrar aðrar
breytingar á stjórnarskránni en þær,
sem beinlínis leiðir af sambandsslitum
við Danmörku og því, að Íslendingar
taka með stofnun lýðveldis til fullnustu
í sínar hendur æðsta vald í málefnum
ríkisins“. (Alþt. 1942–1943 A: 60).
Krafan um þjóðareiningu varð
til þess að ekki þótti hættandi á það
að átök um stjórnarskrárbreytingar
myndu varpa skugga á lýðveldis­
tökuna og til þess að „fylkja þjóð­
inni einhuga um stofnun lýðveldis­
ins“ (Alþt. 1944 A: 11–12). Í samræmi
við þetta voru ekki aðrar breytingar
gerðar en að ákvæði um konung
voru felld út fyrir ákvæði um forseta.
Í áliti stjórnarskrárnefndar þings­
ins kom strax fram ósk um að áfram
yrði unnið „að heildarendurskoðun
stjórnarskrárinnar.“ Strax í stjórnar­
sáttmála nýsköpunarstjórnarinnar,
sem tók við völdum haustið 1944,
var róttækum breytingum á stjórnar­
skrá lofað „eigi síðar en síðari hluta
næsta vetrar“ (Guðni Th. Jóhann­
esson 2011: 68). Eins og fram kem­
ur í framangreindu riti sérfræð­
inganefndarinnar frá árinu 2005
ákvað Alþingi í kjölfarið að „skipa
12 manna nefnd til ráðgjafar eldri
nefndinni og tveimur árum síðar var
samþykkt þingsályktunartillaga um
skipan nýrrar sjö manna nefndar til
að endurskoða stjórnarskrá þar sem
starfsemi hinnar fyrri hafði lognast
út af.“ Í Ágripi af sögu stjórnarskrár­
innar frá 2005 kemur fram að þó svo
að „stjórnarskrárnefndin frá 1947
næði ekki að skila áliti hefur þó hug­
myndin um þá heildarendurskoðun
stjórnarskrárinnar, sem fyrirheit
voru gefin um 1944, komið reglulega
til tals á Alþingi.“
Loforðið loksins uppfyllt
Af þessu má ljóst vera að lýðveldis­
tökunni fylgdi þau heit að Íslendingar
myndu í kjölfarið setja sér sína eig­
in stjórnarskrá. Óhófleg töf hefur
hins vegar orðið á þeirri heildarend­
urskoðun og þó að fjöldi stjórnar­
skrárnefnda hafi síðan verið skipaður
reyndist Alþingi ófært um að ná saman
um heildstæða endurskoðun á grund­
vallarlögum Íslendinga en margvís­
legar smávægilegar breytingar hafa
vissulega verið gerðar, svo sem nýr
mannréttindakafli árið 1995. En nú
liggur frumvarp Stjórnlagaráðs sem
sagt fyrir Alþingi sem felur í sér slíka
heildarendurskoðun og í raun drög
að endurbættri stjórnskipan lands­
ins. Þjóðinni er boðið að segja álit sitt
á frumvarpinu í atkvæðagreiðslunni
þann 20. október næstkomandi.
Höfundur er prófessor í
stjórnmálafræði.
Heljarstökk Áhorfendur fylgdust dolfallnir með þegar Íþróttaálfurinn sýndi listir sínar í Smáralind um helgina. Það var í tilefni af nýrri matreiðslubók Ebbu Guðnýjar sem hann
tók heljarstökk í bókabúð Eymundssonar og uppskar mikinn fögnuð viðstaddra. Mynd JGMyndin
Aðsent
Eiríkur Bergmann
Umræða 15Mánudagur 24. september 2012
„Af þessu má ljóst
vera að lýðveldis-
tökunni fylgdi þau heit að
Íslendingar myndu í kjöl-
farið setja sér sína eigin
stjórnarskrá.