Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.2012, Blaðsíða 10

1
00 milljóna króna lán Sameinaða
lífeyrissjóðsins til hjónanna Sæv-
ars Jónssonar og Helgu Daníels-
dóttur í Leonard var gagnrýnt
harðlega af innri endurskoð-
anda sjóðsins í skýrslu í nóvember
2009. Þetta kemur fram í skýrslunni en
DV hefur hana undir höndum. Davíð
Arnar Einarsson, endurskoðandi hjá
Grant Thornton, vann skýrsluna fyrir
lífeyrissjóðinn.
Niðurstaðan sem Davíð kemst að,
í sérstökum undirkafla skýrslunnar
um fjárfestingarstefnu sjóðsins, er að
lánið til Sævars og Helgu hafi verið
brot á lánareglum sjóðsins: „Við vilj-
um benda á að farið sé að settum regl-
um sjóðsins varðandi lánveitingar.“
Líkt og DV greindi frá í nóvem-
ber lánaði Sameinaði lífeyrissjóð-
urinn Sævari og Helgu rúmlega 100
milljónir króna út á 500 fermetra
óbyggt hús við Mosprýði í Garða-
bæ eftir íslenska bankahrunið 2008.
Á þessum tíma voru hjónin í miklum
fjárhagsvandræðum: Sævar var lýstur
gjaldþrota árið 2009 – ekkert fékkst
upp í 312 milljóna kröfur í bú hans
þegar skiptum lauk fyrr á árinu – og
Sævar færði úra- og skartgripafyrir-
tækið yfir á Helgu í aðdraganda gjald-
þrotsins. Leonard er nú rekið á þriðju
kennitölunni frá hruni. Málavextirnir
eru því þeir að Sævar virðist hafa sótt í
lánveitingar frá lífeyrissjóðnum þegar
verulega var byrjað að harðna í ári hjá
honum.
Bannað að lána út á óbyggð hús
Í skýrslunni segir að lánið hafi verið
veitt út á óbyggt hús sem ekki hafi ver-
ið fokhelt eða brunatryggt. Bent er á
að þetta sé ekki heimilt samkvæmt
lánareglum sjóðsins: „Í einu tilfelli var
veitt lán út á eign sem var ekki kom-
in á fokhelt stig né brunatryggð. Þessi
lánveiting er að fjárhæð 67 milljónir
króna en samtals hvílir á þessari
ákveðnu fasteign lán upp á 102,5 millj-
ónir króna. Sameinaði lífeyrissjóður-
inn lánað til sömu aðila vegna sömu
eignar í lok nóvember 2008 lán að fjár-
hæð 35 milljónir króna. Samkvæmt
lánareglum sjóðsins er ekki heimilt
að lána út á ósamþykktar íbúðir eða
íbúðir í byggingu sem hvorki eru með
fokheldisvottorð eða brunatryggðar.“
Líkt og komið hefur fram í DV eru
tvö áhvílandi skuldabréf á húsinu.
Annað upp á 67 milljónir króna og hitt
upp á 35,5 milljónir króna og eru bæði
lánin hjá Sameinaða lífeyrissjóðnum.
Skuldabréfið upp á 67 milljónir króna
er skráð á Helgu og er útgefið í mars
árið 2009. Hitt lánið veitt til Sævars
í nóvember árið 2008 og var það lán
notað til að greiða upp annað lán sem
Sævar hafði fengið sumarið 2007 hjá
Landsbankanum vegna kaupa á lóð-
inni undir húsið í Garðabæ. Í skýrslu
innri endurskoðandans kemur fram
að fyrir hrunið 2008 hafi húsið verið
verðmetið á 160 milljónir króna.
Furðuleg staðhæfing
Í skýrslunni segir að seinna lánið,
35,5 milljóna króna lánið sem Sævar
fékk út á húsið hálfbyggða, hafi verið
greitt inn á bankareikning sem fram-
kvæmdastjóri sjóðsins, Kristján Örn
Sigurðsson, hafi stýrt. Þetta er dálítið
sérstakt: Að framkvæmdastjóri líf-
eyrissjóðs sé milliliður persónulega
í lánaviðskiptum sjóðsins. Orðrétt
segir um þetta í skýrslunni: „Sam-
kvæmt framkvæmdastjóra sjóðsins
þá var andvirði seinna lánsins lagt
inn á bankareikning sem sjóðurinn
hefur handveð í, en útgreiðslu af
þeim bankareikningi er stjórnað af
framkvæmdastjóra sjóðsins. Staðan
á þessum bankareikningi er að fjár-
hæð 16 milljónir króna.“ Kristján Örn
hlýtur því að hafa á endanum séð um
að greiða Sævari út þetta lán.
Í skýrslunni segir að endurskoð-
andinn sem vann skýrsluna hafi rætt
við Kristján Örn um úrlausn málsins
og „hvernig hagsmuna sjóðsins verði
sem best gætt“.
Ekki sjóðfélagi
Þá ræðir skýrsluhöfundurinn enn
frekar um það að við samanburð á
lánveitingum og nafnalistum hafi
komið upp ósamræmi. Nafn Sævars er
ekki tilgreint sérstaklega í þessu sam-
hengi en svo virðist sem ósamræmið
sé vegna lánsins til hans. „Við saman-
burð lánveitinga og nafnalista sjóð-
félaga kom upp ósamræmi. Eðlileg
skýring fékkst í öllum tilvikum nema
einu, en í því tilfelli var veitt sjóðfé-
lagalán til maka sjóðfélaga. Skýring
við því var sú að viðkomandi aðili
hugðist hefja séreignarsparnað hjá líf-
eyrissjóðnum en gerði ekki. Við viljum
benda á að farið sé að settum reglum
sjóðsins varðandi lánveitingar.“
Strangar reglur eru fyrir sjóðfélaga
í lífeyrissjóðnum þegar kemur að lán-
veitingum út úr honum. Þegar slík lán
eru veitt þurfa umsækjendur að fara í
gegnum greiðslumat og þurfa að hafa
verið félagar í sjóðnum í að minnsta
kosti sex mánuði áður en lánið er
veitt. Svo virðist sem þetta hafi ekki
verið raunin í tilfelli annars lánsins til
Sævars og Helgu.
Segist bera ábyrgðina
Í samtali við DV í síðasta mánuði sagð-
ist Kristján ekki muna hvort hjónin
hefðu farið í gegnum greiðslumat eða
ekki: „Ég bara man ekki hvort þau fóru
í gegnum greiðslumat eða ekki. Það er
náttúrulega mjög margt búið að breyt-
ast síðan þessi lán voru veitt. Núna eru
menn orðnir strangari á greiðslumati.
Í gegnum tíðina þá hafa menn, bara
eins og bankakerfið gerði, þá horft
fyrst og fremst á stöðu tryggingarinn-
ar sem var á bak við lánin. Við horfum
alltaf mest á þær tryggingar sem eru
bak við lánin. Eftir hrun hafa menn
verið að taka alla svona verkferla til
endurskoðunar. Allavega, grunn-
forsendan er þessi að sjóðurinn hefur
ekki tapað krónu á þessu og veðstað-
an er bara mjög sterk miðað við verð-
mæti hússins í dag.“
Þá gekkst hann við því að hafa
borið ábyrgð á lánveitingunum: „Já,
ef ég man rétt þá tók ég náttúrulega
ákvörðun um þetta. Ég allavega tók
ákvörðun um það og ber ábyrgð á því
endanlega. [...] Þegar að lán eru veitt
þá er fyrst og fremst horft á veðið sem
liggur þarna undir. Þetta skuldabréf er
bara mjög vel sett í dag. Það er í skil-
um og sjóðurinn hefur ekki tapað
krónu á þessum viðskiptum.“
DV hefur gert ítrekaðar tilraunir
til að ná tali af Kristjáni Erni út af
þessu máli og öðrum en hann neitar
að ræða við blaðamann í síma. Svar
Kristjáns Arnar við beiðni um samtal
við hann má sjá hér til hliðar.
Vissu um lánveitinguna í þrjú ár
Eftir að DV greindi frá lánveitingunum
til Sævars og Helgu ákvað stjórn Sam-
einaða lífeyrissjóðsins að breyta lána-
reglum sjóðsins þannig að hámarks-
lánveitingar verða í framtíðinni 40
milljónir en ekki 100 milljónir en það
er sú upphæð sem hjónin fengu. Þá
munu öll lán yfir 20 milljónum þurfa
að fara fyrir framkvæmdastjórn sjóðs-
ins.
Í samtali við DV sagði Þorbjörn
Guðmundsson, stjórnarformaður
sjóðs ins, að lánveitingarnar út úr líf-
eyrissjóðnum yrðu að vera hafnar yfir
allan vafa: „Þær ákvarðanir hafa verið
teknar varðandi hámarkslánin að þau
geta að hámarki verið 40 milljónir. Ef
þau fara yfir 20 milljónir verða þau að
fara fyrir framkvæmdastjórn sjóðsins.
Það hefur einnig verið tekin ákvörðun
um það að ef upp koma málefni sem
snerta starfsmenn eða stjórnarmenn,
þá verði það að vera yfir allan vafa
hafið að engir hagsmunaárekstrar
geti orðið.“
Nokkuð sérstakt verður að teljast
að stjórn sjóðsins hafi ákveðið að
breyta lánareglum sjóðsins með þess-
um hætti í síðasta mánuði í kjölfar
umfjöllunar DV. Stjórn sjóðsins fékk
upplýsingar um þessar lánveitingar
fyrir þremur árum í skýrslu innri
endurskoðanda lífeyrissjóðsins. Frétt
DV um málið getur því ekki hafa verið
frétt fyrir stjórnarmennina sem fengu
skýrslu endurskoðandans inn á borð
til sín. Ekki virðist hafa verið brugð-
ist við þeim upplýsingum með því að
breyta lánareglum sjóðsins. Þetta var
hins vegar gert eftir að DV fjallaði um
málið. n
10 Fréttir 17. desember 2012 Mánudagur
n Lánareglur Sameinaða lífeyrissjóðsins brotnar með láni til Sævars n Þögn í þrjú ár
Harðlega gagnrýnt Lán Sameinaða
lífeyrissjóðsins til Sævars og Helgu
er harðlega gagnrýnt í skýrslu sem
innri endurskoðandi sjóðsins vann um
fjárfestingarstefnu hans. Þau Helga og
Sævar fengu 100 milljóna króna lán hjá
Sameinaða lífeyrissjóðnum eftir hrun.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
„Við viljum benda á
að farið sé að sett-
um reglum sjóðsins varð-
andi lánveitingar.
Segist bera ábyrgðina Kristján Örn
segist bera ábyrgðina á láninu til Sævars og
Helgu en það var gagnrýnt af innri endur-
skoðanda sjóðsins árið 2009.
stjórnin leyndi
svartri skýrslu
Skriflegt svar Kristjáns
Varðandi fyrirspurn þína um mál-
efni einstaks viðskiptamanns
gagnvart Sameinaða lífeyrissjóðn-
um þá verð ég að benda þér á að
ég get ekki og er algjörlega óheim-
ilt að tjá mig um málefni einstakra
sjóðfélaga, lántakenda eða
skuldara skuldabréfa í samræmi
við 32. gr. laga nr. 129/1997.
Fréttaflutningur undanfarinna
vikna byggir á nokkrum misskiln-
ingi og því erfitt í ljósi ofangreinds
að koma á framfæri athugasemd-
um við hann.
Trúnaðarskylda er fyrir hendi og
er ég ótvírætt bundinn af
fyrrgreindum lögum.