Dagblaðið Vísir - DV - 01.02.2012, Side 10

F
órnarlömb mansals þurfa oft
að heyja nýja baráttu við líf-
ið þegar þeim er bjargað úr
ánauð kvalara sinna. Líkami
sem hefur verið barinn og
brotinn, svívirtur og seldur, grær að
lokum sára sinna, en sálrænn miski
mansals er djúpstæður og erfiðari að
meðhöndla.
Saga ungrar konu sem svipt var
frelsi sínu, neydd í vændi í heima-
landi sínu og bjargað úr hryllileg-
um aðstæðum hér á landi, gefur til
kynna erfiða stöðu margra mansals-
fórnarlamba. Sagan varpar ljósi á
togstreituna sem þau geta upplifað,
jafnvel eftir að hafa fengið þá hjálp
sem þau hafa lengi þráð. En sum
þeirra snúa aftur í heim þar sem þau
eru berskjölduð fyrir hugsanlegri
misnotkun.
Fór sjálfviljug að dansa
Eftir umfjöllun DV um mansal á Ís-
landi undanfarna viku barst blaðinu
ábending um unga konu sem hafði
farið sjálfviljug úr vernd mansal-
steymisins. Þar hafði hún notið að-
stoðar fagfólks en farið þaðan í heim
þar sem konur dansa fáklæddar fyrir
menn sem borga þeim fyrir að örva
sig kynferðislega.
Konan er ein af fimmtán hugsan-
legum fórnarlömbum mansals sem
sérstakt sérfræði- og samhæfingar-
teymi um mansal hefur aðstoðað hér
á landi. Í teyminu eru fulltrúar frá
innanríkisráðuneyti, velferðarráðu-
neyti, utanríkisráðuneyti, innan-
ríkisráðuneyti, Útlendingastofnun,
lögreglu, Stígamótum og Kvenna-
athvarfinu.
Var á leið til betra lífs
Unga konan, sem lifði af nauðgan-
ir, ofbeldi og frelsissviptingu og var
með hjálp fagfólks að hefja nýtt líf
fjarri þeim ömurleika sem hún lifði
í áður, strauk og starfar núna sem
dansari á súludansstaðnum Gold-
finger í Kópavogi.
Samkvæmt heimildum DV er
konan brennd af fortíð sinni og á erf-
itt með að gera sér grein fyrir þeirri
stöðu sem hún er komin í. Hún hafði
fengið viðamikla og langvarandi að-
stoð frá stjórnvöldum og var dvalar-
stað hennar haldið leyndum. Þrátt
fyrir það segir heimildarmaður DV
konuna nú tala opinskátt um fortíð
sína.
Saga um ofbeldi og misnotkun
Eins og margar konur sem eru fórnar-
lömb mansals á konan að baki langa
sögu um ofbeldi og misnotkun. Hún
ólst upp við ofbeldi á heimili sínu
áður en henni var rænt af mönnum
sem sviptu hana frelsi sínu og neyddu
hana í vændi. Það er ekki óþekkt hjá
manneskjum sem beittar hafa verið
miklu og langvarandi ofbeldi að sækja
aftur í ofbeldissambönd og leiðin til
bata er ekki beinn og breiður vegur.
Í síðasta helgarblaði DV var viðtal
við fórnarlamb mansals sem hafði
fengið hjálp mansalsteymisins og
lýsti því á átakanlegan hátt hvernig
tilfinningar sem tengjast ofbeldi og
misnotkun næðu enn taki á henni.
„Stundum freistar mín að fara aftur
í vændið og eymdina. Þegar mað-
ur hefur verið í vændi er sjálfsmatið
ekkert og manni finnst maður vera
óhreinn, eins og maður hafi ekki
farið í sturtu í átján ár. Maður losn-
ar ekki við þessa tilfinningu. Jafnvel
núna finnst mér stundum eins og ég
vilji að einhver ráði yfir mér og beiti
mig ofbeldi. Eins og ég vilji vera mis-
notuð aftur og þá muni mér líða bet-
ur því það er það sem ég þekki og
mér finnst eins og eitthvað vanti,“
sagði konan í viðtalinu.
Undir vernd á Goldfinger
Eigandi Goldfinger, Ásgeir Þór Dav-
íðsson, staðfesti við blaðamann DV
að konan hefði starfað hjá sér sem
dansari í þrjár vikur. Aðspurður
hvort hann hefði vitað að konan væri
fórnarlamb mansals þegar hann réð
hana í vinnu svaraði hann neitandi.
„Hún kom og talaði við mig fyrst fyrir
þremur mánuðum. Þá var hún í ein-
hverjum vandræðum og eitthvert
vesen á henni. Ég sagði við hana að
ég skyldi sjá til þess að menn létu
hana í friði. Ég myndi vernda hana,“
sagði Ásgeir og bætti við að konan
hefði aftur haft samband við sig litlu
síðar þar sem hún hafði efasemdir
um öryggi sitt en hann sagði henni
að hafa engar áhyggjur af því.
Skiptir sér ekki af lífi
stúlknanna
Að sögn Ásgeirs sagði konan honum
að hún hefði verið óánægð þar sem
hún var áður að vinna og þar hefði
hún þurft að borga helminginn af
laununum sínum til einhvers annars.
„Ég sagði: Þú borgar engum krónu af
þínum launum ef þú ert að vinna hjá
mér.“
Inntur eftir því hvort það breyti
einhverju í hans huga að hafa kon-
una í vinnu vitandi hver fortíð
hernnar er sagði hann: „Sko, svo
lengi sem það fer vel um hana hjá
mér, þá er ég bara ánægður.“ Hann
sagðist ekki leggja það í vana sinn að
spyrja konurnar sem dansa hjá hon-
um út í fortíð þeirra. „Ég skal segja
þér það að, út af þessum látum sem
hafa verið í femínistum, þá reyni ég
að skipta mér sem minnst af lífi þess-
ara stelpna nema bara að þær séu í
einhverjum vandræðum, þá býðst
ég til þess að hjálpa þeim. Ég skipti
mér ekkert af þeirra lífi fyrir utan
vinnuna. Það eina sem ég ætlast til
er að það fari bara sem minnst fyr-
ir þeim fyrir utan klúbbinn. En það
er oft sem fólk heldur að það sé að
hjálpa einhverjum og það er ekkert
að hjálpa.“
Líður vel
Hann sagði að hann verndaði alla
sína dansara og hefði ekki áhyggj-
ur af öryggi konunnar á meðan hún
starfar hjá honum. „Það eru reglur að
ef þær eru með einhverjum strákum
mega þeir ekki koma inn og ekki ná-
lægt klúbbnum á meðan þær eru að
vinna hjá mér.“ Hvað með aðra sem
gætu viljað henni illt? „Hún verður
látin í friði á meðan hún er að vinna
hjá mér, ég get alveg lofað þér því.“
Samkvæmt Ásgeiri er konan ánægð
í starfi sínu og líður vel. „Þegar ég sá
hana fyrst, þá sá ég að þetta var stelpa
sem leið mjög illa. Núna gengur henni
ágætlega og er í góðum málum. Ég var
að tala við strákana og þeir sögðu mér
að hún og kærastinn hennar væru að
leita sér að íbúð. Þeir sögðu við mig að
henni liði bara rosalega vel og hefði
verið að segja það sjálf að henni hefði
aldrei liðið jafn vel á ævinni.“
Hefur ekkert að fela
Varðandi hvort það væri siðferðis-
lega rétt að hafa fórnarlamb man-
sals í vinnu á strippstað jafnvel þó að
konan hefði komið þangað sjálfviljug
sagðist hann ekkert sjá athugavert við
rekstur sinn eða það umhverfi sem
hann er í. „Ég hef andskotann ekk-
ert að fela. Þó svo menn séu ósam-
mála þessum rekstri mínum, þá sé ég
ekkert að honum og ég hef ekkert að
fela. Stelpurnar mega koma og fara
þegar þær vilja. Þær fá borguð laun
um hver mánaðamót. Það eru aldrei
nein vandamál með það og þær borga
skatt af sínum launum. Sumar stelp-
urnar eru búnar að vinna hjá mér í
þrettán ár og mér finnst mjög hæpið
að þær væru ennþá að vinna hjá mér
ef ég færi illa með þær.“ n
úr vernd yfir
á goldfinger
10 Fréttir 1. febrúar 2012 Miðvikudagur
n Eigandi Goldfinger segist ekki hafa vitað að hún væri fórnarlamb mansals
„Þó svo menn séu
ósammála þess-
um rekstri mínum, þá sé
ég ekkert að honum og
ég hef ekkert að fela.
Goldfinger Ásgeir Þór Davíðsson segir allt
sitt starfsfólk vera frjálst ferða sinna og fá
borguð laun hver mánaðamót.
Mynd björn bLöndaL
Hanna Ólafsdóttir
hanna@dv.is
Mansal 3. hluti
16 Fréttir
27.–29. janúar 2012 Helgarblað
Fréttir 17
Helgarblað 27.–29. janúar 2012
Þ
itt líf er jafn verðmætt og mitt
líf,“ sagði lögreglumaður­
inn og horfði djúpt í augun á
henni. Hún er 31 árs og þetta
er í fyrsta skipti sem einhver
segir eitthvað fallegt við hana. Hann
segir henni að hún geti fengið hjálp
og biður hana að fylgja sér upp á spít­
ala. Fyrr um kvöldið hafði hún átt von
á kúnna.
Þegar hún opnaði dyrnar til að
taka á móti honum ruddist hópur
manna inn í herbergið og misþyrmdi
henni. Þeir veittust að henni með of­
beldi, skáru hana með hníf og rændu
af henni peningum.
Í þetta skipti brast eitthvað innra
með henni. Hún kláraði úr áfengis­
flösku og tók inn pillur. Henni fannst
hún ekki geta meir. En þessi kona er
sterk. Hún ætlaði ekki að deyja ein í
litlu herbergi í ókunnugu landi. Eitt­
hvað sagði henni að hringja í lög­
regluna, kannski var hjálp að fá. Lög­
reglan kom og hún sagði þeim að hún
væri vændiskona. Hún gæti ekki far­
ið á sjúkrahús því að hún væri ekki
með sjúkratryggingu. Þeir töluðu við
hana í tvo klukkutíma. Þeir voru góðir
við hana. „Þitt líf er jafn verðmætt og
mitt líf.“ Kannski var von. Hún fór með
þeim á spítalann.
Mansal raunveruleiki á Íslandi
Við ákveðum að hittast í Kvennaat­
hvarfinu þar sem hún bjó í átta mán­
uði eftir að englarnir björguðu henni
fyrir tveimur árum.
En englarnir hennar eru lögreglu­
mennirnir góðu sem hún segir hafa
bjargað lífi sínu.
Hún er klædd eins og hver önnur
íslensk kona og brosir til mín þar sem
hún ryðst í gegnum snjóskaflana.
Hún er falleg og tignarleg. Frásögn
hennar er skýr og yfirveguð þegar hún
segir sögu sína sem einkennist af of­
beldi og misbeitingu af verstu gerð.
Stundum er eins og hún sé að segja
frá bíómynd en raunin er sú að að
baki liggur blákaldur veruleiki henn­
ar og þeirra milljóna fórnarlamba
mansals sem finna má um heim all­
an. Hún kemur fyrir sem sterkgreind
kona og er vel máli farin þrátt fyrir
enga skólagöngu.
Það er erfitt að horfast í augu við að
mansal þekkist og þrífist hér á landi.
Staðreyndin er sú að fjöldi íslenskra
karlmanna keypti kynlíf af konunni,
sem situr á sófanum fyrir framan mig,
í gegnum þriðja aðila í litlu kjallara­
herbergi í grónu hverfi í Reykjavík.
Var gefin í hjónaband 12 ára
„Ég ólst upp hjá foreldrum mínum,
en faðir minn var ofbeldisfullur mað­
ur. Þegar ég var 12 ára gaf hann mig í
hjónaband sjötugum vini sínum. Þar
þurfti ég að vakna klukkan fjögur á
hverri nóttu til að sinna húsverkum
og ég var látin þjóna honum. Ég var
fengin sem nokkurs konar þjónustu­
stúlka. Hann beitti mig ekki ofbeldi
en mér leið illa og fannst hræðilegt
að þurfa að sofa hjá honum, svo ég
strauk eftir að hafa verið gift í eitt ár.“
Fór í vændi til að svelta ekki
Þrettán ára var hún á götunni og þeg­
ar stelpa bauðst til að kynna hana fyrir
melludólgnum sínum þáði hún boð­
ið. „Ég fór í vændi því annars myndi
ég svelta. Ástandið var hrikalegt og
það var mikið um ofbeldi og nauðg­
anir, en aðallega vorum við þó að sofa
hjá ferðamönnum og fengum í stað­
inn, til dæmis, mat eða bjór. Það voru
aldrei notaðir smokkar og ég fór á
tveggja til þriggja mánaða fresti í fóst­
ureyðingu sem voru framkvæmdar
af konu með enga kunnáttu í læknis­
fræði.“
Þegar hún var 18 ára var hún seld
til Sviss. „Ég var glöð að komast burt
og maðurinn sem keypti mig var betri
en sá sem ég var hjá áður. En ég þurfti
að skrifa undir samning þar sem stóð
að ég þyrfti að borga manninum sem
keypti mig 40.000 dollara áður en ég
fengi frelsi, en flestir melludólgar í
Evrópu vilja ekki nota konur lengur
en eitt ár og selja þær þá áfram. Hann
seldi mig þegar ég átti eftir að borga
honum 2.000 dollara og þegar þú
kemur á næsta stað byrjar þú á núlli.
Maður fær því aldrei frelsi og er alltaf
að vinna upp í skuldir.“
Hent nakinni út úr bíl
Konan var seld á milli landa þar
til hún endaði á Spáni. Hún seg­
ir ástandið þar vera hræðilegt. „Það
er mikið um eiturlyf og ofbeldi sem
tengist vændinu á Spáni. Þar eru allar
tegundir vændis og ógrynni af vænd­
iskonum alls staðar. Oftar en einu
sinni keyrði kúnni mig upp í sveit til
að geta nauðgað mér og barið. Þeir
skildu mann eftir og maður varð að
koma sér sjálfur fótgangandi til baka.
Einu sinni var mér hent út úr bíl nak­
inni og vissi ekki hvar ég var. Ég labb­
aði alla nóttina þar til ég fann hrað­
braut sem ég gat fylgt til baka. Þeir
fóru með mann burt til að geta gert
það sem þeir vildu, en ef maður er til
dæmis að selja sig inni á klúbbi eða á
götunni tekur staðurinn eða pimpinn
pening af þér í verndargjald.“
Keypt til Íslands af konu
Hún var á Spáni þegar kona frá Íslandi
komu einn daginn í íbúðina þar sem
hún bjó ásamt melludólgnum og fleiri
konum.
Hún lýsir því þegar konan kom inn
í herbergi þar sem þær sátu og benti
af handahófi á nokkrar þeirra. Það
voru konurnar sem hún vildi kaupa.
Þannig leiddu örlögin hana hingað
til lands. Ég spyr hana hvort hún hafi
vitað eitthvað um Ísland áður en hún
kom til landsins og hún hún svar­
ar því neitandi. Hún þekkti flest hin
Norðurlöndin en hafði aldrei heyrt á
Ísland minnst.
Fyrsta ferð hennar til Íslands var
árið 2008 og þá dvaldi hún hér í þrjá
mánuði. Hún segir að reynt sé að hafa
konurnar ekki lengur hér en í þrjá
mánuði því viðskiptavinir vilji ekki
nota sömu konurnar í langan tíma.
Mikil krafa sé um endurnýjun. „Viku
áður en ég kom í fyrsta skipti til Ís­
lands hafði ég farið í mjög erfiða fóst­
ureyðingu, en ég var þá komin fimm
mánuði á leið. Ég varð mjög veik og ég
missti meðvitund í flugvélinni á leið
til landsins. Það var læknir um borð í
vélinni sem sagði mig vera í lífshættu
og var því vélinni lent í Sviss þar sem
ég var lögð inn á sjúkrahús. Ég var út­
skrifuð daginn eftir og flaug til Íslands.
Mér datt ekki einu sinni í hug að þar
gæti ég kannski fengið hjálp til að
komast í burtu. Ég var vændiskona og
réttindalaus. Konan sem keypti mig
sótti mig á flugvöllinn og fór með mig
í kjallaraherbergi í úthverfi Reykjavík­
ur þar sem ég hitti minn fyrsta kúnna
sama dag. Ég var enn ennþá mjög
veik og leið hræðilega.“
Einmana og einangruð
Í kjallaraherberginu þar sem hún bjó
var ekkert fyrir utan eitt rúm. Kon­
an sem keypti hana, lét hana fá síma
og hringdi í hvert skipti sem von var
á viðskiptavini. Það var ætlast til að
hún þjónaði tíu mönnum fyrir há­
degi og tíu mönnum eftir hádegi. Eitt
skipti með konunni kostaði 20.000
krónur og sá peningur fór allur í vas­
ann á konunni sem var að selja hana
út, þrátt fyrir að þær hafi samið um
ákveðin mánaðarlaun.
Konan beitti hana ítrekað „sekt­
um“, til dæmis ef hún opnaði ekki
nógu fljótt fyrir kúnnanum eða svaf
yfir sig. Hún var mjög einangruð í
kjallaranum og hitti engan nema
vændiskaupendurna og konuna sem
færði henni eina máltíð á dag. „Ég
var mjög einmana og einangruð á Ís­
landi og leið mjög illa. Á Spáni vor­
um við margar saman, hvort sem við
vorum að selja okkur á götunni, inni
í klúbbum eða þar sem við bjuggum
og höfðum stuðning og félagsskap af
hver annarri. Ég varð mjög þunglynd
og hafði engan til að tala við.
Konan kom einu sinni á dag með
mat og stundum rétti hún matinn inn
um glugga og fór. Hún krafðist líka að
ég gerði hluti sem ég vildi ekki gera
með mönnum, eins og endaþarms­
mök og gróft kynlíf með þremur
mönnum. Ég reifst við hana og sagði
að ég vildi bara fá menn sem vildu
venjulega hluti en þá sektaði hún mig
og dró af laununum mínum. En ég var
aldrei beitt líkamlegu ofbeldi í þann
tíma sem ég vann fyrir hana og það
var óvenjulegt.“
Auglýsti á einkamál.is
Hún segir konuna hafa auglýst þjón­
ustuna á einkamál.is og flestir þeirra
manna sem notfærðu sér þjónustuna
hafa verið miðaldra menn, en einnig
var eitthvað um unga stráka. Aðspurð
segir hún mennina sem keyptu hana
hljóta að hafa gert sér grein fyrir stöð­
unni sem hún var í. „Konan auglýsti
að hún væri komin með nýja konu og
ég var bara eins og nýr hlutur sem þá
langaði að prófa. Viðskiptin fóru ekki
í gegnum mig heldur konuna og því
hljóta flestir að hafa vitað að ég var að
vinna fyrir hana en ekki sjálfa mig.
Nokkrir hættu við þegar þeir voru
komnir inn í herbergið því það var
eins og þeir sæju að það var eitthvað
skrýtið í gangi og þeir vildu ekki vera
þátttakendur í því. En konan sem ég
vann hjá var mjög prófessional og það
kæmi mér ekki á óvart ef hún hefði
stundað þetta áður en hún fluttist til
Íslands og fór að selja konur hér. Hún
var mjög hörð og ég óttaðist hana
mikið.“
Ofsótt á Íslandi
Þegar konan sem seldi hana út sendi
hana aftur til Spánar 2009 vildi fólkið
sem hún vann fyrir áður ekki taka við
henni aftur. Íslenska konan hafði sagt
hana hafa verið til vandræða. Konan
vissi að það var ekki óhætt fyrir hana
að vera í vændi á Spáni án þess að
„Ég var keypt til Íslands“
n Fórnarlamb mansals var bjargað úr ánauð á Íslandi n Var seld út í litlu kjallaraherbergi í Reykjavík n Í fyrsta skipti í skóla á Íslandi
hafa melludólg og segir að þar sé eng­
in hjálp í boði fyrir konur í hennar að­
stöðu. Hún ákvað því að freista þess
að fara aftur til Íslands á eigin vegum,
en vændi var það eina sem hún þekkti
og eina leiðin sem hún sá færa til að
afla sér viðurværis. „Ég kom hingað á
eigin vegum og vildi reyna fyrir mér
sjálf. Ég skráði mig inn á hótel, en
konan sem ég hafði unnið fyrir á Ís­
landi vissi af mér og fór til hótelstjór­
ans og sagði honum að ég væri hóra.
Mér var því hent út. Þá fór ég á gisti­
heimili en þar var sama sagan.
Hún elti mig uppi hvert sem ég fór
og ógnaði mér því hún vildi ekki að
ég væri að selja mig á Íslandi án þess
að hún fengi nokkuð út úr því. Á end­
anum útvegaði viðskiptavinur mér
herbergi í húsi þar sem voru fleiri er­
lendar konur að selja sig. Ég auglýsti
í gegnum Fréttablaðið og fékk nokkra
kúnna.“ Það var þar sem mennirnir
veittust að henni, skáru hana og
rændu. Hún er fullviss um að þeir
hafi verið á vegum konunnar sem
hafði áður selt hana hér á landi.
Fékk loksins hjálp
Eftir að lögreglumennirnir góðu
höfðu farið með hana á bráðamót­
töku Landspítalans tók á móti henni
hjúkrunarfræðingur á Neyðarmót­
töku kynferðisofbeldis sem einnig
sýndi henni hlýju og skilning. „Mér
bauðst hjálp,“ segir konan og fell­
ir tár. „Hjálp sem ég hafði þráð frá
því ég var barn, en aldrei fengið fyrr
en nú. Ég hef alltaf viljað sleppa úr
vændinu, en ég hafði aldrei tækifæri
til þess og ég vissi ekki hvert ég ætti
að leita. Á Spáni til dæmis eru millj­
ónir vændiskvenna alls staðar að úr
heiminum og ef kúnni var að lemja
þig úti á götu og lögreglumaður varð
vitni að því, skipti hann sér ekki af
því.“
Þrátt fyrir að vera komin í hend­
ur mansalsteymis á vegum ríkisins
segist hún hafa gert ráð fyrir að þurfa
snúa til baka og fara aftur í sömu að­
stæður og hún var í áður.
Hryllilegar minningar koma upp
á yfirborðið
Eitt af því sem fórnarlömb man­
sals eiga sameiginlegt er að treysta
engum. Að vera á varðbergi gagn­
vart öllum og öllu hjálpar þeim að
lifa af í heimi þar sem þær upp­
lifa stöðuga ógn. Það tók tíma fyrir
konuna að læra að treysta því fólki
sem var komið henni til hjálpar hér
á landi og hefja vegferð sína í átt að
bata. „Það tók mig tíma að átta mig
á því að ég gat treyst meðferðaraðil­
um mínum, lögreglunni og fólkinu í
mansals teyminu. Það kom smátt og
smátt en þau hafa veitt mér gríðar­
legan stuðning og hjálpað á ótrú­
legan hátt. Fyrsta árið var mjög erfitt
og ég sveiflaðist mikið upp og niður
í skapinu. Minningar af hryllilegum
atburðum ásóttu mig bæði í svefni
og vöku og gera það enn, en ég er
með yndislegan sálfræðing og geð­
lækni sem er mér alltaf innan hand­
ar. Þetta er erfitt og ég veit ekki hvort
að ég muni nokkurn tíma verða al­
veg heil en maður þarf að læra að
lifa með fortíð sinni.“
Líkt og margar konur sem hafa
verið í vændi og fangar mansals þjá­
ist hún af áfallastreituröskun. En
áfallastreituröskun er kvíðarösk­
un og getur komið vegna alvarlegs
áfalls eða margra atburða þar sem
manneskja upplifir að lífi sínu og ör­
yggi sé ógnað. Fólk með áfallastreitu
er oft tilfinningalega dofið. „Það er
engin kona í vændi af því hún hún
vill af fúsum og frjálsum vilja selja
líkama sinn fyrir peninga. Ef hún
heldur því fram er hún að ljúga. Ég
hef oft logið að mönnunum sem
keyptu mig og sagt að ég væri ham­
ingjusöm og ég hefði ánægju af kyn­
lífi. Margir vilja ekki kaupa þig ef þú
segist vera neydd til að selja þig. En
vændi fylgir alltaf ofbeldi því það
eina sem fólk hugsar um eru pen­
ingar. Það er öllum sama um þig.“
Erfiðar tilfinningar
Meðferðin sem konan er í beinist
meðal annars að því að vinna úr
minningum af nauðgunum og lík­
amsárásum en hún segir að einna
erfiðast sé horfast í augu við at­
burð sem kom fyrir hana sem barn.
Þá misþyrmdi eldri bróðir hennar
henni svo hrottalega að hún var nær
dauða en lífi. Sú minning er erfið og
jafnvel nú, rúmlega tuttugu árum
síðar, kemst hún í greinilegt upp­
nám við að greina blaðamanni frá.
En ferlið til bata er ekki átakalaust.
„Stundum freistar mín að fara aftur
í vændið og eymdina. Þegar maður
hefur verið í vændi er sjálfsmatið
ekkert og manni finnst maður vera
óhreinn, eins og maður hafi ekki far­
ið í sturtu í átján ár.
Maður losnar ekki við þessa til­
finningu. Jafnvel núna finnst mér
stundum eins og ég vilji að einhver
ráði yfir mér og beiti mig ofbeldi.
Eins og ég vilji vera misnotuð aftur
og þá muni mér líða betur því það
er það sem ég þekki og mér finnst
eins og eitthvað vanti. Þegar þess­
ar tilfinningar hellast yfir mig leita
ég í stuðningsnetið mitt hjá Rauða
krossinum, eða mansalsteyminu.
Ég hef fjölda fólks sem ég get hringt
í þegar mér líður illa og það róar
mig niður. Það er erfitt að komast út
úr vændi en ef maður vill hjálp og
er móttækilegur fyrir henni er það
hægt.“
Heppnasta vændiskona í heimi
Konan segist hafa lifað alla tíð í
þeirri vissu að hún væri smituð af
HIV. Þegar heilsufar hennar var
kannað eftir að hún fékk aðstoð fékk
hún þær fréttir að hún væri líkam­
lega alheilbrigð. „Mér finnst það
vera kraftaverk. Ég held að ég sé
heppnasta vændiskona í heimi því
flestar konur í vændi deyja ungar úr
sjúkdómum, eiturlyfjum, eru myrtar
eða fyrirfara sér.
Allar stelpurnar sem ég kynnt­
ist í vændinu í heimalandi mínu eru
dánar. Ég er heppin því ég er 31 árs
og komin út úr þessum heimi. Í fyrsta
skipti hugsa ég um framtíðina, en í
vændinu hugsar maður bara um að
lifa af einn dag í einu. En mér hefði
ekki tekist þetta án hjálpar og stuðn­
ings allra þeirra sem eru í kringum
mig hér. Þessi hjálp var ekki í boði í
löndum sem ég var í áður eða þá ég
vissi ekki af henni.“
Hlakkar til að byrja vinna
Konan býr nú ein í húsnæði sem
henni var útvegað í gegnum mansals­
teymið og félagsþjónustuna. Í fyrsta
skipti lifir hún eðlilegu lífi. Hún seg­
ir að hér upplifi hún öryggi og finni
fyrir væntumþykju og hlýju sem hún
hafi aldrei fengið áður. Hér vill hún
búa. Hluti af meðferðarvinnu hennar
er að sækja iðjuþjálfun og þar þjálf­
ast hún í að lifa eðlilegu lífi og læra
inn á hversdagslega hluti sem hún
hefur aldrei tekist á við. Í gegnum
iðjuþjálfun sækir hún íslenskunám­
skeið, en konan hefur aldrei gengið í
skóla. Þegar blaðamaður segist hafa
fengið fregnir af því að hún hafi feng­
ið hæstu einkunn á námskeiðinu,
brosir hún feimnislega og segist hafa
gaman af því að læra tungumálið. Til
stendur að hún byrji að vinna þegar
búið er að útvega henni atvinnuleyfi
og segist hún hlakka til. „Ég er tilbúin
til að fara að vinna og það verður gott
að vinna sér inn pening með heiðar­
legri vinnu. Það mun gera mig stolta
og ánægða með sjálfa mig,“ segir hún
og brosir.
Hanna Ólafsdóttir
hanna@dv.is
Viðtal „Ég varð mjög
þunglynd og hafði
engan til að tala við. Kon-
an kom einu sinni á dag
með mat og stundum
rétti hún matinn inn um
glugga og fór.
„Ég fór í
vændi því
annars myndi
ég svelta
Gróft brot á mannréttindum
n Hundruð þúsunda einstaklinga eru fórnarlömb mansals
Mansal er verslun með fólk með ábata
að markmiði til að svara eftirspurn
eftir konum, körlum og börnum til
starfa á kynlífsmarkaði, í nauðungar-
vinnu, við glæpastarfsemi og hernað
og einnig í þeim tilgangi að nema úr
því líffæri sem seld eru á ólöglegum
markaði. Börn sem seld eru til ólög-
legrar ættleiðingar eru einnig talin til
fórnarlamba mansals. Gerendur starfa
einir eða í litlum hópum eða í stórum,
skipulögðum og jafnvel alþjóðlegum
glæpahringjum. Að mati Sameinuðu
þjóðanna er mansal sú skipulagða
glæpastarfsemi sem nú vex hvað
hraðast í heiminum. Hundruð þúsunda
einstaklinga, aðallega konur og
stúlkubörn, verða fórnarlömb mansals
á hverju ári. Mansal er glæpsamlegt
athæfi og gróft brot á mannréttindum
þeirra einstaklinga sem fyrir því verða
og tengist annarri skipulagðri alþjóð-
legri glæpastarfsemi, svo sem ólöglegri
verslun með vopn og eiturlyf, peninga-
þvætti og fjármögnun hryðjuverka. Hér
er yfirleitt um vel skipulagða glæpa-
starfsemi að ræða og margt bendir
til þess að starfsemi glæpamanna á
þessum sviðum verði sífellt þróaðri,
tæknivæddari og miskunnarlausari,
enda er hagnaðarvonin mikil.
Erfitt að greina á milli
vændis og mansals
Mansal gerist með margvíslegum
hætti, allt eftir því hver tilgangur þess
er. Ein alvarlegasta birtingarmynd
þess felst í að gerendur sem oft starfa
þvert á landamæri stunda mannrán á
fórnarlömbum eða lokka þau í net sín
með gylliboðum um ábatasöm störf í
stórborgum innan lands eða utan og
festa þau síðan í ánauð með hótunum,
blekkingum og valdbeitingu ýmsum
myndum, bæði gagnvart þeim
sjálfum og fjölskyldum þeirra. Sé
kynlífsþjónusta markmiðið er algengt
að fyrsta skrefið felist í að ættingjar,
kærastar eða jafnvel starfsmanna-
skrifstofur afhendi fórnarlömbin til
milliliða sem síðan selja þau áfram
til vændishúsa sem rekin eru af
skipulögðum glæpahringjum. Rann-
sóknir benda til að sum fórnarlömb
viti að þeirra bíði vændi og að jafnvel
geti legið fyrir einhvers konar sam-
þykki fórnarlambs. Með eftirfarandi
skuldaánauð og ógnunum eru sum
þeirra njörvuð í ánauðarsamband
sem þau losna ekki úr. Þegar mansal
á sér stað innan ríkis, til dæmis með
flutningum frá landsbyggðí vændis-
hús stórborga, getur verið erfitt að
greina milli fórnarlamba mansals og
vændis.
Nýta sér neyð
Manseljendur leita einkum fanga
meðal barna og ungra kvenna sem eru
í veikri efnahagslegri og félagslegri
stöðu, frá brotnum heimilum eða illa
stöddum fjölskyldum. Samkvæmt IOM
(International Organisation for Migra-
tion) þekkja 46% fórnarlamba þann
sem fyrst ánetjar þau í mansalshringi
meðan 54% eru ánetjuð af einstak-
lingum sem eru þeim ókunnugir. Bæði
konur og karlar eru meðal gerenda sem
mynda fyrsta hlekk mansalskeðjunnar,
karlmenn þó sýnu fleiri. Keðja seljenda
og kaupenda hvers fórnarlambs getur
verið löng, þau eru iðulega seld aftur
og aftur á meðan eitthvað er á þeim
að græða. Algengt er að við hverja sölu
krefji kaupandinn fórnarlambið um
endurgreiðslu kaupverðs og flutnings-
kostnaðar þannig að fórnarlambið
festist í neti skuldar sem stofnast og
magnast æ ofan í æ með þeim afleið-
ingum að sjaldnast nýtur fórnarlambið
nokkurs ábata sjálft.
Úr sKýrslu FélAgs- Og tryggiNgAMálAráðHErrA, ástu r.
JóHANNEsdóttur, uM AðgErðAáætluN gEgN MANsAli.
2 Fréttir
30. janúar 2012 Mánudagur
Fréttir 3
Mánudagur 30. janúar 2012
M
ér finnst slæmt að vera af-
greiddur sem handbendi
Bjarna Benediktssonar,“
sagði Ögmundur Jónas-
son innanríkisráðherra á
fundi VG í síðustu viku um afstöðu
þingmanna flokksins til þingsálykt-
unartillögu Bjarna Benediktsson-
ar þar sem lagt er til að fallið verði
frá ákæru gegn Geir H. Haarde fyr-
ir landsdómi. Ögmundur svaraði
þar flokksfélaga sem sagði hann og
órólegu deildina í flokknum bera
ábyrgð á fylgishruni VG.
„Svona voru sósíalistar og sér-
staklega kommúnistar alltaf af-
greiddir. Þú vilt kannski bara senda
alla í Gúlagið? Það var alltaf sagt á
árum áður þegar sósíalistar vildu
ræða jöfnuð og réttlæti,“ sagði Ög-
mundur við fundargest sem sakaði
hann og Guðfríði Lilju Grétarsdótt-
ur, þingkonu VG, um að sá í akur
íhaldsins með afstöðu sinni til máls-
ins. „Svona er þetta í bók Hannesar
Hólmsteins Gissurarsonar. Hún er
öll á þessum nótum. Ég hef reyndar
ekki keypt bókina hans enda ætla ég
að komast hjá því að borga fyrir það
rit,“ sagði Ögmundur og bætti við að
hann hefði gluggað í bókina í bóka-
búðum. Á honum var að skilja að á
bókinni sæist að markmiðið væri að
afgreiða málflutning félagshyggju-
manna með ódýrum tengingum við
Moskvu. Fyrir þetta uppskar Ög-
mundur hlátur fundargesta.
Lesa ekki Moggann
Á fundinum kom ítrekað fram
hversu lítið almennir flokksfélagar
eru hrifnir af Morgunblaðinu, rit-
stjóra og ritstjórnarstefnu blaðsins.
Margir tóku sérstaklega fram að þeir
hefðu ekki lesið grein Ögmundar
í blaðinu enda læsu þeir það ekki.
Það virðist hafa farið nokkuð fyr-
ir brjóstið á mörgum að hann hefði
valið þennan vettvang til að birta
greinina. Sóley Tómasdóttir, odd-
viti VG í Reykjavík, beindi til dæmis
þeirri spurningu til Ögmundar hvað
hann hefði sjálfur lært af hruninu.
„Þú talar um breytt vinnubrögð en
hvað hefur þú sjálfur lært af hruninu
og breytt í þínu fari?“ Hún sagði það
að sínu mati ekki merki um lýðræð-
isleg vinnubrögð að kjörinn fulltrúi
tilkynnti flokksfélögum korteri fyrir
atkvæðagreiðslu, eins og hún orð-
aði það, að þeir hefðu tekið 180° við-
snúning í afstöðu sinni.
Ögmundur sagði ekki rétt að
hann hefði tekið algjöran viðsnúning
í málinu. Þá sagði hann eðlilegt að
fólk væri ekki alltaf sátt við ákvarðan-
ir kjörinna fulltrúa en slíkt væri eðli-
legt. Ögmundur benti máli sínu til
áherslu að Hann væri ekki alltaf sátt-
ur við verk og orð Sóleyjar en heilt á
litið væri hann ánægður með henn-
ar störf. Hún væri hans kjörni fulltrúi
sem íbúi í Reykjavíkurborg.
Grasrótin ósammála
en skilningsrík
Fáir lýstu sig sammála afstöðu Ög-
mundar Jónassonar til þess hvort
falla ætti frá landsdómsákæru, á
fundi Vinstri-grænna í Reykjavík
á þriðjudag. Greina mátti þó hve
mikillar virðingar Ögmundur nýt-
ur meðal flokksfélaga sem margir
sögðust geta skilið röksemdafærslu
hans þótt þeir væru í grundvallar-
atriðum ósammála honum.
Það sama er varla hægt að segja
um Guðfríði Lilju en hún þurfti að
líða mun meiri frammíköll og kurr
í salnum en Ögmundur. Hún sagði
að sjálfri þætti sér landsdómsmálið
ömurlegt en að nú fyrst væri Alþingi
að horfast í augu við eigið siðleysi.
„Hvergi er það þannig í réttarríki að
eðlilegt þyki að sækja menn til saka
svo það megi fá fram upplýsingar frá
öðrum með vitnaleiðslum,“ sagði
Guðfríður Lilja og vitnaði þannig til
umræðu um að fjöldi núverandi og
fyrrverandi ráðherra, viðskiptafor-
kólfar og embættismenn eru sagðir
á vitnalista verjenda og saksóknara.
Sannleiksástin og Líbýa
Guðfríður Lilja sagði að flokkur-
inn yrði að líta í eigin barm. Hún
nefndi þátttöku Íslands í loftárás-
um á Líbýu en Ísland er aðildarríki
að Atlantshafsbandalaginu. Hún
sagði samstöðu um það í VG að
rannsaka þátt Íslands í stríðsrekstri
gegn Írak. „Þegar það kom til tals að
rannsaka Líbýu þá varð allt brjálað.
Hún er ekki meiri, sannleiksástin í
okkar flokki, en að farið var að tala
um að hætta jafnvel við rannsókna
á ákvörðun Halldórs og Davíðs um
að lýsa stríði á hendur Írak. Bara til
þess að koma í veg fyrir að þáttur VG
í Líbýu yrði rannsakaður,“ sagði hún
undir lok fundar. Einn gestur gekk
út undir ræðu Guðfríðar Lilju, að
því er virtist vegna þess að hann var
ósáttur við inntakið í orðum þing-
konunnar.
Flokkaflakkandi
Evrópusambandssinni
Orð Þráins Bertelssonar, þingmanns
VG, um að flokkurinn væri orðinn
að tveimur flokkum „og gjáin á milli
þeirra er djúp og breið“, ásamt um-
mælum hans um að Ögmundarlið-
ið, eins og Þráinn hefur kallað þau
Guðfríði Lilju, Jón Bjarnason og
Ögmund, verði að fara úr flokkn-
um virðast hafa vakið samúð gras-
rótarinnar. Þráinn sagði að tími væri
kominn til að leiðir hópanna tveggja
skildu. Ummæli Þráins komu til tals
á fundinum og var að heyra sem
mörgum þætti gagnrýnin koma úr
undarlegri átt.
„Hvað er þessi flokkaflakkandi
Evrópusambandssinni að meina
með svona yfirlýsingum?“ sagði
einn fundargesta um Þráin. Á það
var bent að svo lengi sem óró-
lega deildin gæti bent til stefnu og
grunngilda flokksins málflutningi
sínum til röksemda ættu þau auð-
vitað rétt á að halda sínu til streitu.
Svo gæti því farið að gagnrýni
Þráins yrði til þess að skapa þing-
mönnunum samúð meðal grasrótar
VG. Það gæti að lokum átt einhvern
þátt í að ná fylkingunum saman.
Ögmundur ekki einn
Ögmundur stóð ekki algjörlega án
skoðanabræðra en bæði Hjörleifur
Guttormsson, fyrrverandi ráðherra,
og Þorleifur Guttormsson, varaborg-
arfulltrúi VG, lýstu yfir stuðningi við
Ögmund. „Ég hef miklar áhyggjur af
stöðunni í þessum flokki og hef haft
það síðan farið var í þetta ríkisstjórn-
arsamstarf,“ sagði Hjörleifur og bætti
við að þegar samstarfssamningur
ríkisstjórnarinnar var samþykktur
með lófaklappi á flokksstjórnarfundi
hefði hann sjálfur ekki klappað. „Ég
veit ekki hvort nokkur fylgdist með
mér,“ sagði hann og uppskar nokk-
urn hlátur fundargesta. Hjörleifur
gagnrýndi skeytingarleysi kjörinna
fulltrúa gagnvart flokksstarfi og sagði
umræðufundi með grasrótinni afar
sjaldgæfa. Hann sagði Evrópusam-
bandsvegferð ríkisstjórnarinnar, sem
VG ætti hlut í, miklu alvarlegri en
landsdómsmálið. „Við ræðum það
mál sárasjaldan innan flokksins.“
Það virtust ekki allir flokksfélag-
ar VG taka undir orð Hjörleifs en
greina mátti glott á andlitum ein-
hverra fundargesta þegar talað var
um skort á umræðu um Evrópusam-
bandið innan flokksins. Fá mál hafa
verið VG jafn erfið og einmitt aðild-
arviðræður Íslands við Evrópusam-
bandið. n
Ögmundur ekki
handbendi Bjarna
n Þráinn kallaður „flokkaflakkandi Evrópusam
bandssinni“
Atli Þór Fanndal
blaðamaður skrifar atli@dv.is
„Þú vilt kannski
bara senda alla
í Gúlagið?
Ögmundur Jónasson
Innanríkisráðherra við af-
hendingu Gaddakylfunnar.
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir Segir
að VG verði að líta í eigin barm áður en gera

megi upp hrunið.
Sex þúsund tonn af sælgæti:
Tann-
skemmdir
of algengar
Íslendingar láta ofan í sig sex þús-
und tonn af sælgæti á hverju ári. Á
sunnudag hófst tannverndarvik-
an 2012 sem Landlæknisembætt-
ið stendur fyrir en í ár er sjónum
beint að sælgætisneyslu og ógn
hennar við tannheilsu lands-
manna. „Sælgætisneysla lands-
manna er almennt mikil borin
saman við önnur Norðurlönd,
eða að meðaltali um 400 grömm
á hvern íbúa á viku. Ljóst er að
stór hluti þjóðarinnar borðar mun
meira sælgæti þar sem þetta er
meðaltalsmagn og ungbörn eða
og eldra fólk borðar minna sæl-
gæti en aðrir aldursflokkar,“ segir
í tilkynningu sem embætti land-
læknis sendi frá sér fyrir helgi.
„Sú venja hefur skapast hjá
mörgum að fá sér sælgæti til að
gera sér dagamun. Í flestum mat-
vöruverslunum er sælgætið selt
eftir vigt í sjálfsafgreiðslu. Boðið er
upp á pokastærðir sem geta tekið
mikið magn og um helgar er víða
veittur helmingsafsláttur. Þessir
þættir geta haft mikil áhrif á það
magn se borðað er. Heildar-
framboð sælgætis á ári hverju hér
á landi er um 6000 tonn,“ segir í
tilkynningunni. Þá segir enn frem-
ur ð ta nskemdir séu algengari
hjá börnum og unglingum hér-
lendis en á öðrum Norðurlönd-
um. Tólf ára börn séu að meðal-
tali með rúmlega tvær skemmdir
eða viðgerðar fullorðinstennur
og fimmtán ára unglingar með
rúmlega fjórar að meðaltali. Segir
í tilkynningunni að þessar niður-
stöður gefi tilefni til að efla vitund
landsmanna um tannheilbrig i og
góðar neysluvenjur.
Þá er einnig komið inn á
ábyrgð foreldra. Þannig verði for-
eldrar að gera sér grein fyrir því að
nýuppkomnar tennu séu sérlega
viðkvæmar fyrir sætindum og
slæmri tannhirðu. „Mikilvægt er
að foreldrar hugleiði aðrar leiðir til
að gera börnum sínum glaðan dag
en að borða sælgæti.“
Tryggvi Þór
á Beinni línu
Tryggvi Þór Herbertsson, þingmað-
ur Sjálfs æðisflokksins, verður á
Beinni línu á DV.is í dag, mánudag,
klukkan 13. Þar mun Tryggvi Þór
svara spurningum les nda um það
sem á þeim brennur.
Það eina sem lesendur þurfa að
gera til að spyrja spurninga er að
skrá sig inn á Facebook. Allir lesend-
ur geta hins vegar fylgst með þeim
spurningum og svörum sem settar
verða inn. Slóðin inn á beinu lí una
er www.dv.is/beinlina. DV hvetur
lesendur til að sýna kurtei i í orða-
vali og spyrja hnitmiðaðra spurn-
inga.
Þ
að eru um það bil fimm-
tán einstaklingar sem hafa
komið inn á borð til okkar
sem hugsanleg fórnarlömb
mansals, en þeir hafa í raun
og veru spannað allan skalann,“ segir
Hildur Jónsdóttir, sérfræðingur í jafn-
réttismálum í forsætisráðuneytinu
og formaður Sérfræði- og samhæf-
ingarteymis gegn mansali. Í teyminu
sitja sjö aðrir frá velferðarráðuneyti,
utanríkisráðuneyti, innanríkisráðu-
neyti, Útlendingastofnun, lögreglu,
Stígamótum og Kvennaathvarfinu.
Mansalsmál erfið í rannsókn
„Í einhverjum tilvikum höfum við
komist að þeirri niðurstöðu að ekki
væri um fórnarlamb mansals að
ræða. Í sumum tilvikum hafa þetta
verið einstaklingar sem við höfum
fengið upplýsingar um, en viðkom-
andi hefur verið farinn úr landi áður
en við komumst í samband við hann,
þa nig að við höfum átt erfitt með að
sannreyna þær upplýsingar eða við-
komandi hefur ekki þegið aðstoð. En
nokkrir einstaklingar á okkar vegum
hafa fengið viðamikla og langvarandi
aðstoð sem hefur verið mjög fjöl-
þætt,“ se ir Hildur.
Hún segir teymið fá ábending-
ar, meðal annars frá lögreglunni,
Kvennaathvarfinu, heilbrigðiskerf-
inu og Útlendingastofnun, en einn-
ig hafi fólk sem búið hafi yfir upp-
lýsingum haft samband beint við
teymið. Teymið hefur sjálfstætt um-
boð til þess að álykta hvort það séu
meiri líkur eða minni á að einhver sé
fórnarlamb mansals.
„Við þurfum hvorki að bíða eft-
ir lögreglurannsókn né niðurstöðu
dómstóla til að komast að þeirri
niðurstöðu og veita aðstoð. Þetta er
mjög mikilvægt vegna þess að það
þýðir að við getum gripið strax til
úrræða og erum líka óháð því hvort
lögreglurannsókn fer fram og hvern-
ig hún gengur. Það er almennt viður-
kennt að þessi mál eru hrikalega erf-
ið í rannsókn og í raun og veru mjög
torsótt að koma lögum yfir gerendur.“
Leynileg búsetuúrræði
Hún segir fjölmargar ástæður geta
verið fyrir því að illa gangi að rann-
saka mál og sækja til saka. Það geti
til dæmis verið ótti mögulegs fórn-
arlambs og vitna við að segja sögu
sína og vera í samvinnu við lögreglu.
Gerendur hafi oftast ógnarvald yfir
þolendunum, enda séu þeir þraut-
reyndir glæpamenn.
Þegar mál einstaklings kemur til
kasta teymisins er alltaf byrjað á því
að meta hvort öryggi viðkomandi
sé ógnað og hvort þörf sé á bráða-
heilbrigðisþjónustu. „Sé spurningin
um öryggi getur viðkomandi þurft á
einhvers konar verndarúrræðum að
halda. Oftast þarf að tryggja örugga
búsetu. Við höfum komið upp tíma-
bundnum búsetuúrræðum með
leynilegum athvörfum vegna ein-
stakra mála sem við síðan lokum
þegar ekki er þörf á þeim lengur.
Þegar öryggi einstaklingsins er
tryggt reynum við að fá sögu við-
komandi sem allra fyrst, því á henni
byggjum við okkar mat á því hvort
viðkomandi sé líklega fórnarlamb
mansals. Síðan þarf að meta þörf á
frekari úrræðum. Þar hefur mikil og
góð samvinna okkar við velferðar-
þjónustu Reykjavíkurborgar skipt
sköpum, þar sem félagsráðgjafar
taka í raun við stjórninni frá degi til
dags.
Þetta getur verið heilmikill dans
því það tekur viðkomandi yfirleitt
tíma að treysta einhverjum fyrir sinni
sögu og okkur í teyminu. Sagan getur
því verið að koma í bútum yfir langan
tíma. En því betur sem við komum á
móts við viðkomandi með tilboðum
um aðstoð, því fyrr skapast traust.“
Ekki beinn og breiður vegur
Eins og gefur að skilja geta aðstæð-
ur einstaklinga sem eru fórnarlömb
mansals verið mjög viðkvæmar og
erfiðar. Einstaklingar sem hafa upp-
lifað misnotkun, ógnanir og ofbeldi
geta talið sig vera upp á gerendurna
komna og ekki gert sér grein fyrir
stöðu sinni sem fórnarlömb. „Á ein-
hverjum tímapunkti þarf viðkom-
andi að gera það upp við sig hvort
hún eða hann vilji slíta tengslin við
gerendur og það umhverfi sem man-
salið hefur farið fram í og síðan fá
hjálp til að byggja sig upp í framhald-
inu. Þetta getur verið mjög viðkvæm
staða og við höfum vissulega lent í
því að viðkomandi hefur ekki tekist
að losa sig alveg og jafnvel farið til
baka.
Þetta er ekki alltaf beinn og breið-
ur vegur, að slíta sig út úr svona að-
stæðum. Við getum alltaf átt von á
bakslagi en það má eiginlega segja
að þegar viðkomandi er farinn að
geta nýtt sér raunveruleg uppbygg-
ingarúrræði, þá séu það manneskjur
sem eru mjög einarðar í því að skapa
sér nýtt líf. Við höfum séð krafta-
verk gerast. Að manneskja hefur haft
sterka þrá til að komast út úr sínum
aðstæðum og lagt mikið á sig til þess
að geta nýtt sér þann stuðning sem
hefur verið í boði.“
Oft löng saga um misnotkun
Sá stuðningur getur meðal annars
verið fólginn í sálrænni meðferð,
menntunarúrræðum og starfsþjálfun
en reynt er að mæta hverjum og ein-
um þar sem hann er staddur og með-
ferðin því sniðin að þörfum hvers og
eins.
„Margir þessara einstaklinga eru
með langa sögu um misnotkun sem
tekur tíma að vinna úr. Þessi misnotk-
un hefur ef til vill farið mestmegnis
fram í öðru landi og við slíkar hrika-
legar aðstæður sem okkar fagfólk er
ekki vant að glíma við, en það hef-
ur þó gengið mjög vel. Það getur líka
verið mikilvægur hluti þess að skapa
sér eðlilegt líf, að koma upp eðlilegri
daglegri rútínu, sem hefur ekki verið
veruleiki þessara fórnarlamba í lang-
an tíma. “
Nýta sér fátækt og fíkn
Allir sem hafa notið aðstoðar og
verndar teymisins hingað til eru af
erlendu bergi brotnir en Hildur segir
engan vafa leika á að íslenskar kon-
ur geti verið fórnarlömb mansals
hér á landi. „Þeir sem hafa komið til
okkar kasta eru útlendingar, en við
höfum séð vísbendingar um að ís-
lenskar konur geti verið fórnarlömb
mansals.
Til þess að um mansal sé að ræða
þurfa þrír þættir að vera til staðar. Það
þarf að vera einhvers konar útvegun
á fórnarlambi, og í því getur falist að
finna það, flytja, afhenda, hýsa og
svo framvegis. Þegar við erum að tala
um mansal sem fjölþjóðlegan glæp
getur þetta þýtt að það er flutningur
yfir landamæri, manneskja útveguð
í einu landi og flutt yfir í annað þar
sem starfsemin á að fara fram. Það
þarf þó ekki að fara yfir landamæri til
að brot flokkist undir mansal.
Í öðru lagi er það spurning um
hvernig einstaklingur er fenginn í
mansal, hvaða aðferðum er beitt. Má
þar nefna fortölur, blekkingar, lygar,
loforð sem standast ekki, til dæmis
um löglega vinnu eða um vændi upp
á tiltekin skipti sem síðan eru svikin.
Það er beitt ýmiss konar nauðung,
allt upp í alvarlegar hótanir, ofbeldi,
frelsissviptingu og svo framveg-
is. Gerendur nýta sér mjög oft bága
stöðu viðkomandi, eins og fátækt og
fíkn, en einnig trúgirni og ranghug-
myndir um líf á Vesturlöndum.
Í þriðja lagi er spurning hver til-
gangurinn er með athæfinu. Oftast er
tilgangurinn að hagnýta sér mann-
eskjuna í kynferðislegum tilgangi og
í ábataskyni, en það getur líka verið
fyrir eigin ávinning á einhvern hátt.“
Haldið einangruðum
Hún segir teymið hafa vísbendingar
um íslenska karlmenn sem koma sér
Hanna Ólafsdóttir
hanna@dv.is
Mans l 2. hluti
upp fórnarlambi í ákveðnum til-
gangi, til dæmis með því að notfæra
sér fíkn með því að útvega mann-
eskju fíkniefni og í staðinn selja að-
gang að líkama hennar. „Við höfum
vitað af þessu mynstri síðan skýrsla
um vændi á Íslandi kom út á veg-
um dómsmálaráðuneytisins á tí-
unda áratugnum, en þar var talað
um þetta sem vændi. Núna getum
við alveg séð fyrir okkur að þarna
geti verið aðstæður sem gætu fallið
undir mansalsskilgreininguna.“
Fórnarlömb mansals á Íslandi
eru iðulega flutt til landsins og látin
starfa hér í skamman tíma. „Yfirleitt
eru það einhvers konar skipuleggj-
endur sem flytja inn vændiskon-
ur og þær eru fluttar inn til þriggja
mánaða í einu, en það er sá tími
sem ferðamaður má vera í land-
inu. Þær koma inn sem túristar og
oft er gengið mjög hart eftir því að
þær fari eftir þessa þrjá mánuði og
ástæðan er meðal annars að koma
í veg fyrir að viðkomandi kynnist
einhverjum í landinu og átti sig á að
hjálp geti verið í boði. Oft er þessum
konum haldið mjög einangruðum á
meðan á þessu stendur.“
Fín lína milli vændis og
mansals
Vísbendingar eru um að skipu-
leggjendur vændis hérlendis
skipti við önnur glæpasamtök er-
lendis. „Glæpasamtök geta tryggt
stöðugt framboð, geta alltaf út-
vegað nýjar og nýjar konur. Þetta
þarf ekki alltaf að vera mansal en
það er fín lína á milli vændis og
mansals. Þó svo að vændiskona í
útlandinu samþykki að fara til Ís-
lands og vinna í þrjá mánuði, get-
ur engu að síður verið um mansal
að ræða.
Ef að öllu leyti er staðið við
samninga, manneskjan er frjáls
ferða sinna, hún er með alla sína
pappíra, fær þær tekjur sem um
var samið, getur farið til læknis ef
hún þarf og svo framvegis, þá þarf
þetta ekki að vera mansal. En sá
sem flytur manneskjuna inn brýt-
ur í mörgum tilvikum gerða samn-
inga, gengur eins langt og hann
telur sér fært til að hámarka ágóða
sinn og fer yfir í það sem við teljum
vera mansal.
Það er erfitt að meta fjölda til-
fella á ári en við höldum að hann
sé verulegur og að hluti af því
vændi sem hér er auglýst feli í sér
mansalsbrot. Við höfum vissu-
lega fengið skjólstæðinga til okk-
ar sem koma úr svoleiðis aðstæð-
um.“
„Þetta getur ver-
ið mjög viðkvæm
staða og við höfum vissu-
lega lent í því að viðkom-
andi hefur ekki tekist að
losa sig alveg og jafnvel
farið til baka.
Formaður mansalsteymis Hildur Jónsdótti
r, sérfræðingur í jafnréttismálum í forsætis
-
ráðuneytinu og formaður Sérfræði- og sam
hæfingarteymis gegn mansali.
15 fórnar-
lömbum
ansals
hjálpað
n Fórnarlömb mansals eiga sér oft langa sögu
um misnotkun
Af erlendu bergi brotnir
Allir sem hafa notið aðstoðar
teymisins eru af erlendu bergi
brotnir. Hildur segir þór engan
vafa leika á að íslenskar konur
geti verið fórnarlömb mansals
hér á landi.
27. janúar 30. janúar
Vinnur á Goldfinger Konan er ein af fimmtán hugsanlegum fórnarlömbum mansals sem
teymið hefur aðstoðað hér á landi. Myndin tengist fréttinni ekki beint.