Dagblaðið Vísir - DV - 11.05.2012, Blaðsíða 27

Áhyggjur af auknum
umsvifum Kínverja
Erlent 27Helgarblað 11.–13. maí 2012
Tár og tilfinningar
Dómari tárast
í Breivik-máli
Í Noregi er fátt sem hefur skyggt
á réttarhöldin yfir hryðjuverka-
manninum Anders Behring
Breivik. Fyrir skömmu heyrði
rétturinn fyrsta vitnisburð ein-
staklings sem komst lifandi úr
þeim hildarleik sem átti sér stað
í Útey í júlí í fyrra þegar Breivik
varð 69 manns að bana.
Fyrsta vitni miðvikudags-
ins 9. maí, Tonje Brenna, lýsti
þeirri skelfingu sem greip um
sig á eynni þennan örlagaríka
dag. Einnig lýsti hún „ánægju-
hrópum“ Breiviks, sem viður-
kennir að hafa orðið 77 manns
að bana, í Útey og í sprengjutil-
ræði í Osló, þann 22. júlí. Brei-
vik þvertekur hins vegar fyrir að
um glæpsamlegan verknað hafi
verið að ræða og hefur borið við
sjálfsvörn.
Tonje Brenna er leiðtogi
æskulýðshreyfingar Verka-
mannaflokksins og skipulagði
uppákomu ungliðanna í Útey
í fyrra. Með því að þykjast vera
dauð tókst henni að forðast þau
örlög sem biða fjölda annarra í
Útey.
„Ég hljóp í átt að því sem
ég hélt að væru flugeldar. Við
beygju í veginum, á bak við
kaffistofuna, féllu tvö eða þrjú til
jarðar fyrir framan mig. […] Ég
öskraði í símann: Það er verið að
skjóta í Útey.“
Tonje Brenna hafði áður lýst
því í norsku sjónvarpi hvernig
Breivik hló og var sigri hrósandi
þegar hann gekk myrðandi um
eyna.
Samkvæmt norskum fjöl-
miðlum hefur Breivik vísað full-
yrðingum um slíkt til föðurhús-
anna.
Af þeim 69 sem féllu í Útey
voru 67 skotin til bana. Eitt
hinna látnu lést sökum falls og
annað drukknaði. Meðalaldur
fórnarlambanna var átján ár.
Að sögn Breiviks var ætlun
hans að bana eins mörgum og
mögulegt var, jafnvel með því að
hrekja fórnarlömb sín út í Tyri-
fjarðarvatn þar sem þau myndu
drukkna.
Einn dómara í málinu,
Wenche Elizabeth Arntzen,
komst við í byrjun vikunnar
þegar hún hlýddi á orð ættingja
fórnarlamba Breiviks. Arntzen
táraðist og samkvæmt vefsíðu
Ekstra Bladet gerði saksóknar-
inn, Inga Bejer Engh, slíkt hið
saman.
Á vefsíðu danska ríkisút-
varpsins er haft eftir Lis Hævd-
holm, dönskum dómara til 40
ára, að ekki geti talist góð latína
ef dómari opinberar tilfinning-
ar sínar í dómsal. „Það er ekki í
lagi. Því þannig sýnir maður að
maður sé ekki hlutlaus,“ sagði
Hævdholm í viðtali við dr.dk.
Hævdholm sagðist, öll sín 40 ár
í starfi, aldrei hafa orðið vitni að
því að dómari táraðist í réttarsal.
Þ
að er víðar en á Íslandi
sem landvinningar kín-
verskra kaupsýslumanna
vekja deilur eða áhyggjur.
Kínverski kaupsýslu- og at-
hafnamaðurinn Huang Nubo hef-
ur verið til umfjöllunar í íslenskum
fjölmiðlum og á Alþingi hin síðustu
misseri, eða allt síðan hann viðraði
áhuga sinn á að kaupa Grímsstaði á
Fjöllum.
Sýndist sitt hverjum um þann
áhuga sem Nubo hafði á landspild-
unni og þau áform sem hann sagð-
ist hafa varðandi hana. Beiðni Nubo
um kaup á Grímsstöðum á Fjöll-
um var hafnað af Ögmundi Jónas-
syni innanríkisráðherra í nóvember
í fyrra, við fögnuð sumra en óþökk
annarra. Nú horfir Nubo bjartsýnn
til leigusamnings, sem hann vonar
að gildi til 99 ára, en ekki er útséð
um lyktir þeirra þreifinga.
Nýsjálendingar ósáttir
Um þessar mundir gætir meðal
Nýsjálendinga, sumra hverra, ótta
um að útlendingar fari í auknum
mæli að seilast eftir nýsjálensku
landi. Ástæðan er sala gjaldþrota
keðju mjólkurbúa, Crafar Farms, til
kínversks fyrirtækis. Crafar Farms,
sem var stærsti nýsjálenski mjólkur-
framleiðandinn í fjölskyldurekstri
með 20.000 kýr á nokkrum býlum,
var tekið til skiptameðferðar árið
2009.
Í kjölfar meira en eins árs ferlis
samþykktu þarlend stjórnvöld í síð-
asta mánuði sölu 16 eigna mjólk-
urframleiðandans Crafar Group til
kínverska fyrirtækisins Shanghai
Penxin í gegnum dótturfélag sitt,
Milk New Zealand Holding Limi-
ted. samningurinn er sagður vera
210 milljóna nýsjálenskra dala virði,
um 170 milljóna Bandaríkjadala
eða tæplega 21 milljarðs íslenskra
króna.
Salan gæti hafa leikið lítið hlut-
verk í viðskiptasamkomulagi milli
Kína og Nýja-Sjálands að andvirði
10 milljarða nýsjálenskra dala á ári.
Þess má geta að Nýja-Sjáland varð
fyrst þróaðra landa til að undirrita
fríverslunarsamning við Kína, árið
2008.
Ræktarland með aðgengi að
vatni
Landbúnaður hefur löngum ver-
ið Nýsjálendingum mikilvægur og
landið er einn stærsti útflytjandi
mjólkurafurða. Því er ekki að undra
að ákvörðun stjórnvalda hafi far-
ið fyrir brjóstið á mörgum og var
íhaldsríkisstjórn John Key forsætis-
ráðherra sökuð um svik við nýsjá-
lensku þjóðina – að láta undan er-
lendum hagsmunum.
Helsti stjórnarandstöðuflokkur-
inn, Verkamannaflokkurinn, gekk
svo langt að segja ákvörðunina vera
„hrikalegt spark í kvið“ nýsjálenskra
bænda, og Winston nokkur Peters í
New Zealand First Party sagði að um
væri að ræða „efnahagsleg svik“.
Skoðanakannanir sýna yfirgnæf-
andi andstöðu við söluna og Græn-
ingjar (e. Green Party) sögðu að
um væri að ræða skipuleg áform
erlendra kaupahéðna um að sölsa
undir sig gjöful ræktarlönd til að
tryggja eigið fæðuöryggi og matar-
forða.
Varaformaður Græningja, Russel
Norman, undirstrikaði þessa skoð-
un: „Ræktarland sem gefur af sér
matvæli og þar sem aðgengi er að
vatni verður sífellt verðmætari auð-
lind í heimi með síauknum íbúa-
fjölda og hverfandi vatnsframboði.“
Hagnaður úr landi
Russel Norman fór ekki í launkofa
með álit sitt og sagði að „… kínversk
stjórnvöld hefðu skipulagt aðgerðir
sem hvetja kínversk fyrirtæki til að
kaupa ræktarland víða um heim,“
sem að hans viti ylli því að arður
sem ætti uppruna sinn á Nýja-Sjá-
landi flyttist úr landi.
Eins undarlegt og það kann að
virðast viðraði John Key nýlega
áhyggjur sínar af því að Nýsjálend-
ingar kynnu að verða „leigjendur í
eigin landi“. Engu að síður, og eðli
málsins samkvæmt, lýsti hann yfir
stuðningi við söluna og sagði að
Nýja-Sjáland gæti ekki hafnað fjár-
festum á þeim grunni einum að þeir
væru kínverskir – að allir erlendir
fjárfestar, án tillits til þjóðernis, ættu
að fá sömu meðferð sem lyti lögum.
„Ef ástralskur kaupandi fengi
samþykki eða ef bandarískur kaup-
andi fengi samþykki þá ætti kín-
verskur kaupandi að fá samþykki,“
sagði John Key og klykkti út með að
segjast telja samninginn koma öll-
um hlutaðeigandi til góða.
Enn fremur sagði Key að þess
væru engin teikn á lofti að salan á
Crafar Farms opnaði flóðgáttir sölu
lands í dreifbýli til erlendra fjárfesta
– innan við tvö prósent nýsjálensks
landbúnaðarlands væru í eigu út-
lendinga, aðallega evrópskra og
bandarískra.
Dökka mynd þjóðarsálarinnar
Maurice Williamson fer fyrir ríkis-
stofnun sem hefur æði mörgum
skyldum að gegna, meðal annars
að framfylgja og viðhalda regluverki
sem varðar eignarrétt á landi og
framkvæmdir á jörðum.
Williamson var ómyrkur í máli
vegna augljósrar og útbreiddrar
andstöðu við sölu nýsjálensks lands
til Kínverja og sagði hana „jaðra við
rasisma“. Aðrir skelltu skuldinni á
útlendingahræðslu og góða gamal-
dags flokkapólitík.
Bryce Edwards, hjá Otago-há-
skólanum, sagði að vissulega væri
mikið um gagnrýni sem ekki byggði
á kynþáttafordómum, hann teldi
þetta „samt áhyggjuefni“.
Williamson sagði nýja hlið á
Nýsjálendingum koma í ljós nú
um stundir: „Hin dökka hlið Nýja-
Sjálands er að birtast; óþol okkar í
garð útlendinga og þá sérstaklega
asískra fjárfesta.“ Williamson sagði
að áður fyrr hefði þetta snúist um
vörur og þjónustu sem keypt hefði
verið frá Asíu, en nú væri öldin
önnur: „Ég hef ekki séð þetta áður.
[…] Þetta er komið upp á annað
stig.“ n
n Nýsjálensk stjórnvöld samþykktu sölu á ræktarlandi
Kolbeinn Þorsteinsson
blaðamaður skrifar kolbeinn@dv.is
„… kínversk stjórn-
völd hefði skipu-
lagt aðgerðir sem hvetja
kínversk fyrirtæki til að
kaupa ræktarland víða
um heim.
John Key Forsætis-
ráðherra Nýja-Sjálands
segir að ekki sé hægt
að vísa fjárfestum á
bug vegna þjóðernis
þeirra. MyND ReuTeRs
Nýsjálenskar kýr á beit Kaup Kínverja á landi gjaldþrota nýsjálensks mjólkurfram-
leiðanda hafa farið fyrir brjóstið á mörgum Nýsjálendingnum. MyND ReuTeRs