Fréttatíminn - 06.11.2015, Blaðsíða 26

Ég gleymi
því síðan
aldrei
þegar ég
hlustaði
í fyrsta
skipti á
plötu, með
ferskan og
fókuser-
aðan huga,
rétt eftir
meðferð.
Velkomin til Evrópu!
Fimmtudaginn 12. nóvember mun Páll Stefánsson,
ljósmyndari og sjál oðaliði Rauða krossins
flytja erindi um flóamenn í máli og myndum.
Páll fór til grísku eyjunnar Lesbos í október til
að sjá af eigin raun aðstæður og raunir þeirra
sem flúið hafa átök í heimalandi sínu.
Fyrirlesturinn verður kl. 8.30–9.30 í húsi
Rauða krossins, Efstaleiti 9.
2 x 13 cm
Allir velkomnir
Skráning á raudikrossinn.is
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
–
1
5–
24
99
A rnar Eggert Thoroddsen tekur á móti mér í aðalbyggingu Háskóla Íslands. Í rifinni köflóttri skyrtu, gallabuxum og hárið stendur út í loft. Þeir sem ekki þekkja
til, mundu seint telja hann akademískan kennara.
Allavega ekki þeir sem fara eftir útlitinu. Arnar er fé-
lagsfræðingur að mennt og hefur alla tíð verið heltek-
inn af tónlistaráhuga. Eftir að hafa skrifað um tónlist
og gagnrýnt plötur í fjölda ára hjá Morgunblaðinu var
kominn tími til þess að sinna þessu áhugamáli sínu
af alvöru og læra þessi fræði. „Ég fluttist til Edin-
borgar með konunni minni og tveimur dætrum árið
2012, í ágúst,“ segir hann. „Forsagan að þessu öllu
saman er sú, að þegar ég var í menntaskóla þá hafði
ég mikinn áhuga á félagsfræði og var á félagsfræði-
braut. Ég hafði mikinn áhuga á að vera akademíker,
það kitlaði. Sá fyrir mér í rómantísku ljósi að vera
innan um aðra fræðinga og hlusta á fyrirlestra og
slíkt. Það var svona mitt rokk,“ segir Arnar. „Ég fór
því í félagsfræði í háskólanum og skrifaði BA ritgerð-
ina mína um Simpsons fjölskylduna. Ég hafði gaman
af fræðunum en á þessum tíma mínum í háskólanum
byrjaði tónlistin að vera alveg rosalega mikill partur
af mér. Ég hugsaði til þess að mig langaði í meira
nám en gat um leið ekki hugsað mér að skilja tónlist-
ina við mig, að hún yrði í einhverri aukarullu. Mig
langaði að vera fræðimaður og um leið að skrifa um
það sem mér fannst skemmtilegt, og skrifaði því um
Simpsons. Mér datt ekki í hug að það væri hægt að
skrifa um dægurtónlist,“ segir Arnar.
„Svo fékk ég uppljómun. Ég komst að því að það er
félagsfræðingur sem heitir Simon Frith sem hefur
skrifað fræðibækur um dægurtónlist. Hann skrifaði
meðal annars bók sem heitir Sociology Of Rock og
Ég var
hættur
að hlusta
á tónlist
Fáir blaðamenn hafa skrifað jafn mikið um ís-
lenska tónlist á undanförnum árum og Arnar
Eggert Thoroddsen. Hann starfaði lengi á
Morgunblaðinu þangað til fyrir nokkrum
árum að hann ákvað að gera eitthvað meira
við þennan áhuga sinn á tónlist. Hann fluttist
ásamt fjölskyldu sinni til Skotlands og nam
þar dægurtónlistarfræði. Hann verður því
brátt eini maðurinn á landinu sem getur með
réttu titlað sig doktor í rokki. Hann segir þó
að hann hefði aldrei farið út í þetta án þess
að gera gagngerar breytingar á sínu lífi sem
hann og gerði stuttu áður.
Ég sökkti mér í allar stefnur og strauma og
síðasta vígið féll þegar ég fór að vinna í Japis
plötubúðinni. Þar kom fólk inn og út og keypti
plötur með söngkonum eins og Mariah Carey og
maður sá í augunum á þeim að þetta væri bara
málið. Það hjálpaði mér mjög mikið að vinna á
öllum þessum fordómum,“ segir Arnar Eggert
Thoroddsen. Ljósmynd/Hari
fleiri rit þar sem hann sýnir það að dægurtónlist og
dægurmenning skiptir máli. Ég kláraði BA prófið 1999
og ég fór inn á Morgunblaðið og fór bara að vinna. Árið
2010 urðu svo breytingar á mínu lífi sem ollu því að
einu og hálfu ári síðar bjó ég loksins yfir þrekinu til að
skrifa Frith bréf. Ég settist niður 1. janúar 2012, eftir að
hafa slegið þessum draumi mínum á frest ár eftir ár, og
leikar fóru þannig að ég var samþykktur inn í skólann í
Edinborg í Mastersnám, og síðan í doktorsnám þar sem
Simon Frith er minn leiðbeinandi,“ segir Arnar Eggert.
Einlægur áhugi á tónlist
Starf gagnrýnandans er oft tekið mjög persónulega
af þeim sem skrifað er um. Arnar hefur kynnst því. Á
menntaskólaárum sínum tilheyrði hann kreðsu sem
heyrði undir eitthvað sem var kallað „underground“
og fáir hefðu giskað á það að maður eins og Arnar ætti
seinna meir eftir að mæra sykuhúðaðar poppsveitir
níunda áratugarins eða Brimkló og Sálina. Hann segir
viðhorfið breytast með árunum. „Fyrstu árin þegar ég
var að byrja að pæla í þessu, sem var í kringum 14 ára
aldurinn, var það aðallega nýbylgjan sem komst að hjá
mér,“ segir Arnar. „Svo seint í menntaskóla þá man ég
að Iron Maiden kom til Íslands. Þá tók ég meðvitaða
ákvörðun um það að kynna mér þessa hljómsveit,“ segir
hann. „Fór og keypti tvær plötur og byrjaði að hlusta
eins og rannsóknarmaður. Bæði af því ég hafði áhuga
á því og mig langaði á þessa tónleika. Í því ferli varð ég
aðdáandi sveitarinnar, sem ég hafði hlegið að áður,“
segir hann. „Þarna fór ég að hafa áhuga á allskonar
tónlist. þarna var allrahanda nördið að komast upp á
yfirborðið.
Ég sökkti mér í allar stefnur og strauma og síðasta
vígið féll þegar ég fór að vinna í Japis plötubúðinni. Þar
kom fólk inn og út og keypti plötur með söngkonum
eins og Mariah Carey og maður sá í augunum á þeim að
þetta væri bara málið. Það hjálpaði mér mjög mikið að
vinna á öllum þessum fordómum,“ segir Arnar. „Vinnan
á Mogganum opnaði svo allt upp á gátt þar sem allir tón-
listarmenn landsins komu inn með verkin sín og lögðu
á borðið. Maður veit hvaða vinnu þetta fólk hefur lagt í
þetta og ber virðingu fyrir því. Alveg sama hvort það er
Forgarður helvítis, eða Friðrik Karlsson,“ segir Arnar.
„Doktorsritgerðin mín fjallar einmitt um þessa upplifun
mína á drifkrafti tónlistarmanna. Af hverju er fólk að
þessu?“
Stjórnlaus neysla
Breytingarnar sem urðu á lífi Arnars árið 2010, og
opnuðu þá braut sem hann hefur verið á síðan í námi
og starfi, var að hann hætti að drekka. Að eigin sögn
var hann á góðri leið með að tapa öllu sem hann hafði
unnið fyrir í vinnu og fjölskyldulífi þó að furðu fáir hafi
raunverulega gert sér grein fyrir því. Enda fór 85% af
neysluorkunni undir það síðasta að viðhalda góðu fasi
út á við, fela neysluna sem var eðli málsins samkvæmt
kominn algerlega úr böndunum.
„Ég var síðan svo heppinn að ég gafst algerlega upp
fimmtudagsmorguninn 6. maí, 2010. Vissi að þetta væri
búið. Var dauðhræddur, því að ég vissi raunverulega
ekki hvað væri fram undan, en undir öllu var samt ljós-
týra, von, sem ég hafði ekki fundið fyrir áður,“ segir
hann. „Mín saga er í raun nákvæmlega eins og hjá
þúsundum annarra og ég er ekki að segja neitt nýtt
hérna en persónulega upplifunin er auðvitað rosaleg.
Eitt af því sem hélt mér gangandi í neyslunni var að ég
bara trúði því ekki að „Ég“ væri eins og hinir ræflarnir.
Undir lokin átti ég síðan svona „kvikmyndaleg“ augna-
blik þar sem ég horfði á sjálfan mig í spegli og sagði „Er
þetta þú Arnar?“ (hlær). Ég var loksins farinn að sjá að
ég var ekki á neinum sérsamningi hvað þetta varðar og
það vakti mig.“
Arnar fór í meðferð, á Vog og á Staðarfell, og það
bjargaði lífi hans.
„Mér fannst frábært að komast í þessar meðferðir
og upplifði þær mjög sterkt. Sérstaklega síðarnefnda
staðinn,“ segir hann. „Þar varð alger viðhorfsbreyting.
Árni Matthíasson, samstarfsmaður minn á Mogganum
og mikill áhrifavaldur í mínu lífi, sagði við mig að ef ég
ætlaði að fara í meðferð þá yrði ég að fara í hana „Heart
& Soul,“ og ég gleymi aldrei þessum orðum.“
Arnar tekur batanum ekki sem sjálfgefnum og segir
að honum þurfi að hlúa reglulega að eins og öðru sem
maður vill að vaxi og dafni. „Honum reyni ég að sinna
eins vel og ég get á degi hverjum. Stuttu eftir meðferð-
ina hafði Gunnar Smári, þáverandi formaður SÁÁ, t.d.
samband við mig og bað mig um að sjá um tónleikaröð-
ina „Kaffi, kökur og rokk & ról,“ sem var tilraun til að
bjóða upp á „edrú“ tónleika. Hún var eitt af þeim tólum
sem ég gat notað til að halda mér meðvituðum og um
leið að vekja aðra til umhugsunar um að flaskan fríða
er ekki endilega einhver fasti í menningarlífinu,“ segir
hann. „Eitt vil ég líka nefna, þar sem útgangspunktur-
inn í viðtalinu er tónlist, að ég var svo gott sem hættur
að hlusta á hana á síðustu neyslumetrunum. Það var
virkilegt áhyggjuefni fyrir mann eins og mig. Ég gleymi
því síðan aldrei þegar ég hlustaði í fyrsta skipti á plötu,
með ferskan og fókuseraðan huga, rétt eftir meðferð.
Platan var stuttskífa Sóleyjar, Theater Island, og gleðin
sem rann um æðar mér þá var svo ósvikin og sönn að
ég var í gæsahúðarkasti þarna við skrifborðið á Mogg-
anum.“
Fræði þurfa ekki að vera leiðinleg
„Dægurtónlist er orðin viðurkennd fræðigrein,“ segir
Arnar. „Það sem hefur hjálpað er það að mín kyn-
slóð er að eldast og margir af þeirri kynslóð eru inni
í Háskólunum. Oft verða þessi fræði til við að einhver
sagnfræðingur vill byrja að fjalla um hana. Eftir því
sem kynslóðin eldist eykst krafan um að fjalla um mál
þeirrar kynslóðar. Galdurinn er sá að fjalla um þessa
hluti á fræðilegan hátt án þess að gera þá leiðinlega,“
segir hann. „Það eru margir sem tengja fræðigreinar
við eitthvað sem er leiðinlegt og poppið, sem er í raun
tákn fyrir eitthvað skemmtilegt og afþreyjandi, hefur
verið viðkvæmt fyrir slíkri gagnrýni, skiljanlega. Það er
hins vegar raunveruleg þörf hjá mörgum að sökkva sér
ofan í tónlist, sjáðu bara alla þessa endalausu þræði á
Fésbókinni, til dæmis.
Ég er mjög feginn að hafa farið út í þetta,“ segir hann.
„Ég hefði séð eftir því alla ævi hefði ég ekki tekið þetta
stökk. Mér finnst líka mikilvægt að flétta saman fræð-
um og því að „vera þarna úti“. Það er blýföst trú mín að
skotgrafir blaðamannsins og fílabeinsturn fræðimanns-
ins fari vel saman. Í dag er ég að kenna í háskólanum,
ásamt því að vera með útvarpsþátt á Rás 2 og að skrifa
í Morgunblaðið. Held líka fyrirlestra í menntaskólum, í
endurmenntun og á Airwaves í næstu viku verð ég með
fyrirlestur um íslenska tónlist. Einnig hef ég gert svolít-
ið af því að skrifa kafla og greinar í erlend rit. Svo er ég
að skrifa bók um íslenska tónlist fyrir breskt forlag, sem
kemur vonandi út á næsta ári. Það er aldrei dauð stund,“
segir fræðimaðurinn Arnar Eggert Thoroddsen.
Hannes Friðbjarnarson
hannes@frettatiminn.is
26 viðtal Helgin 6.-8. nóvember 2015