Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.2013, Blaðsíða 11

10 Fréttir
n Ríflegir ríkisstyrkir og skattaafslættir gætu numið fimm milljörðum
B
einn og óbeinn stuðningur
ríkissjóðs við framkvæmdir
vegna kísilvers á Bakka í
Norðurþingi gæti numið
meira en fimm milljörðum
íslenskra króna. Þá er tekið tillit til
skattaívilnana og kostnaðar við
hafnarframkvæmdir, vegatengingu,
undirbúning lóðar og þjálfun
starfsfólks. Þetta kemur fram í laga-
frumvörpum atvinnuvega- og ný-
sköpunarráðherra sem lögð voru
fyrir Alþingi í síðustu viku, en ef
lögin verða samþykkt fær ráðherra
heimild til að gera fjárfestingar-
samning fyrir hönd ríkisstjórnar-
innar við félagið PCC BakkiSilicon
hf. og eiganda þess, PCC SE, um að
reisa og reka kísilver í landi Bakka.
Jafnframt mun ríkið fjármagna
uppbyggingu innviða vegna starf-
seminnar.
Sama gamla stefnan
„Þetta er í takt við það sem við-
gekkst í stjórnartíð Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks,“ sagði Guð-
mundur Hörður Guðmundsson,
umhverfisfræðingur og formaður
Landverndar, þegar DV leitaði til
hans. „Stóriðjan fær sömu sérmeð-
ferðina nú og áður og frá ráðherra
Vinstri grænna kemur þetta óneit-
anlega á óvart.“ Segist Guðmundur
Hörður velta því fyrir sér hvort allt
tal um grænt hagkerfi og endalok
stóriðjustefnunnar hafi bara verið
orðin tóm.
Guðmundur bendir á að kísil-
verksmiðjan hafi staðbundin áhrif,
svo sem á gróður og fuglalíf auk
þess sem hún valdi losun gróður-
húsalofttegunda. „En stóra málið
eru þær virkjanir sem þarf að ráð-
ast í til að geta knúið þetta kísil-
ver,“ segir hann og vísar þar til
virkjanaframkvæmda sem fyrir-
hugaðar eru á Þeystareykjum og
Bjarnarflagi. Svæðin eru í virkjana-
flokki samkvæmt rammaáætlun en
í sameigin legri umsögn þrettán ís-
lenskra náttúruverndarsamtaka er
kallað eftir því að þau séu vernduð.
Benda náttúruverndarsamtökin
á að á Þeystareykjum sé að finna
sjaldgæfar plöntu- og dýrategundir
og fágæta hella. Þá telja þau að
frekari virkjanaframkvæmdir á
Bjarnarflagssvæðinu geti skaðað
ferðaþjónustuna og haft alvarleg
áhrif á lífríki Mývatns og Laxár.
Miklir skattaafslættir
PCC SE er þýskur iðnaðarrisi með
starfsemi í 16 löndum. Í viðræðum
við fyrirtækið hefur komið skýrt
fram að ekkert verði af verkefninu
nema til komi skattaafsláttur. Fær
félagið tímabundnar ívilnanir um-
fram þær sem heimilt er að veita
samkvæmt núgildandi lögum
um nýfjárfestingar. Verður félagið
undanþegið almennu tryggingar-
gjaldi og stimpilgjöldum en auk
þess fær það 50 prósenta afslátt af
fasteignagjöldum. Jafnframt þarf
félagið aðeins að greiða 15 prósenta
tekjuskatt þótt fyrirtækjaskattur hér
á landi nemi 20 prósentum. Þessi
skattaafsláttur er veittur þrátt fyrir
að Ísland búi við einn lægsta tekju-
skatt á fyrirtæki í heiminum, en til
samanburðar má nefna að fyrir-
tækjaskattur í Bandaríkjunum er
tvöfalt hærri.
Ívilnanir líklega
fordæmisgefandi
„Óháð umhverfisáhrifunum veltir
maður fyrir sér hver stefna stjórn-
valda sé. Er það virkilega stefna
þeirra að veita stóriðju ekki að-
eins skattaafslætti heldur líka beina
ríkis styrki?“ spyr Guðmundur.
Hann veltir því fyrir sér hvort íviln-
anirnar sem fyrirtækið nýtur á Ís-
landi séu ekki fordæmisgefandi.
„Ætli önnur fyrirtæki vilji ekki fá
meðgjöf frá ríkinu líka?“
Umsögn fjárlagaskrifstofu fjár-
mála- og efnahagsráðuneytisins
um frumvarpið rennir stoðum und-
ir hugleiðingar Guðmundar. Þar
kemur fram að fyrrnefndar skatta-
ívilnanir kunni að skapa fordæmi
fyrir önnur og stærri fjárfestingar-
verkefni. Jafnframt sé verið að víkja
frá stefnunni sem mörkuð var með
lögum um ívilnanir vegna nýfjár-
festinga á Íslandi sem sett voru árið
2010.
Efnahags- og fjármálaráðu-
neytið vill að undanþágan frá
tryggingargjaldinu verði skoðuð
sérstaklega. Samkvæmt lögum
um tryggingargjald er tekjum af
því meðal annars ráðstafað til
Fæðingarorlofssjóðs, Trygginga-
stofnunar ríkisins og starfsendur-
hæfingarsjóða. „Ein spurningin
sem vaknar í þessu sambandi snýr
að því hvort undanþágan hafi áhrif
á réttindi starfsmanna fyrirtæk-
isins til þeirra velferðartrygginga
og þjónustu sem gjaldinu er ætlað
að fjármagna,“ segir í umsögninni.
„Einnig er ástæða til að benda á
að öll frávik frá almennum reglum
skattkerfisins gera skattafram-
kvæmd flóknari og eftirlit skattyfir-
valda erfiðara.
Óvissa um heildaráhrif
Í athugasemdum við frumvarpið
kemur fram að kísilverið á Bakka
muni skapa um hundrað störf, draga
stórlega úr fólksflótta frá svæðinu og
auka hagvöxt. Hafa margir haldið því
fram að heildaráhrif framkvæmd-
anna verði jákvæð fyrir þjóðarbúið.
Í umsögn fjárlagaskrifstofunnar er
hins vegar bent á ekki hafi farið fram
kostnaðar- og ábatagreining því til
staðfestingar. Jafnframt sé það álita-
mál hversu miklu af opinberu skattfé
megi verja til að laða að erlenda fjár-
festa. Í frumvörpunum sem lögð
hafa verið fram er ekki að finna nein
áform um það hvernig útgjöld ríkis-
sjóðs vegna verkefnisins verði fjár-
mögnuð og ekki er gert ráð fyrir
þessum útgjöldum í stefnumörkun
ríkisstjórnarinnar um jöfnuð í ríkis-
fjármálum fyrir árin 2013–2016. Því
má með sanni segja að enn sé ótal
spurningum ósvarað um kísilverið á
Bakka. n
Jóhann Páll Jóhannsson
blaðamaður skrifar johannp@dv.is
„Þetta er í
takt við það
sem viðgekkst í
stjórnartíð Sjálf-
stæðisflokksins
og Framsóknar
Kísilver framtíðarinnar Einhvern veginn svona mun kísil­
verið á Bakka líta út. Þessi mynd er úr umhverfismatsskýrslu
sem EFLA verkfræðistofa annaðist fyrir hönd PCC á Íslandi.
Gagnrýnir áformin harðlega Guðmundur Hörður Guðmundsson, umhverfisfræðingur
og formaður Landverndar, er mótfallinn þeim fyrirhuguðu virkjanaframkvæmdum sem eru
forsenda kísilversins.
Fréttir 11Mánudagur 11. mars 2013
hf. hafi ekki borið eins skyndilega
að og upphaflega var talið. Því hafi
aðdragandinn og þar með tækifæri
Seðlabankans til að undirbúa lán-
veitinguna með nauðsynlegri skjala-
gerð verið rýmri en áður var talið.“
Hinn möguleikinn er sá að Davíð
og Geir hafi verið meðvitaðir um
slæma stöðu Kaupþings og hafi talið
ólíklegt að hægt hefði verið að bjarga
bankanum frá falli en hafi samt
sammælst um lánið. Sá möguleiki
verður að teljast ólíklegur þar sem
Davíð hefði varla tekið þá ákvörðun
að lána Kaupþingi þessa 77,5 millj-
arða ef svo hefði verið. Geir og Davíð
hljóta því að hafa trúað því á þessum
tíma að hægt væri að bjarga Kaup-
þingi frá falli með lánveitingunni.
Eftir stendur hins vegar sú spurn-
ing af hverju Davíð ákvað að samtal
hans og Geirs um málið ætti að vera
til á upptöku og af hverju hann sagði
Geir ekki frá því.
Ekki í vafa
Björn Valur Gíslason, þingmaður
VG og formaður fjárlaganefndar,
hefur verið áberandi í umræðum
um málið í fjölmiðlum. Hann er
ekki í neinum vafa um að Davíð
og Geir hafi verið meðvitaðir um
slæma stöðu Kaupþings á þessum
tíma. „Þeir voru seðlabankastjóri
og forsætisráðherra og höfðu að-
gang að upplýsingum um stöðu
bankanna. Ég er ekki í nokkrum
vafa um að þeir hafi vitað að staða
Kaupþings var slæm. Menn þurfa
að gera sér grein fyrir því hvaða
áhrif þetta lán hafði: Stærstur hluti
gjaldeyrisvaraforða landsins var
lánaður á einu bretti og varð meðal
annars til þess að Seðlabankinn
varð gjaldþrota,“ segir Björn Valur.
Hann segir að símtalið geti
hjálpað til við að varpa ljósi á
ákvarðanatökuna í málinu en seg-
ir jafnframt að hugsanlegt sé að
takmarkaðar upplýsingar komi
fram í símtalinu, líkt og Davíð seg-
ir. „Kannski er ekkert í þessu,“ seg-
ir Björn Valur. „En við viljum fá
að sjá hvað þeim fór á milli til að
ganga úr skugga um það. Þetta er
ein vísbendingin sem við höfum
sem gæti hjálpað okkur til við
að skilja hvernig staðið var að
þessari ákvörðun. Við höfum vís-
bendingar um að það hafi verið
samráð á milli þeirra í þessari
ákvarðanatöku.“
Björn Valur segir að Alþingi
þurfi nú, eftir útgáfu skýrslunn-
ar, að taka ákvörðun um hvað
þingið vilji gera til að fá þessar
upplýsingar frá Seðlabanka Ís-
lands. Líkt og áður segir er Seðla-
bankinn sjálfur að vinna í því að
tryggja fjárlaganefnd aðgang að
símtalinu með sams konar hætti
og þegar utanríkismálanefnd
fékk aðgang að símtali Davíðs og
Mervyns King. n
Geir vissi ekki
af upptökunni Stóriðjan á
sérsamningi
n Símtöl Davíðs Oddssonar við Geir H. Haarde og Mervyn King voru lík að ýmsu leyti