Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.2013, Qupperneq 10

Fréttir 11Vikublað 17.–19. desember 2013
Ljósmæður gegn
lýtaaðgerðum
n Ljósmæður vilja lög sem banna umskurð kvenna n Skapar sýkingarhættu
S
kilgreining Alþjóðaheilbrigð-
isstofnunar á umskurði er
með þeim hætti að nokkrar
tegundir fegrunaraðgerða á
kynfærum íslenskra kvenna
falla undir hana. Þá helst aðgerðir á
leggöngum þar sem þau eru þrengd
og skapabörmum sem eru skornir
til,“ segir Áslaug Íris Valsdóttir, for-
maður Ljósmæðrafélags Íslands.
„Það er með ólíkindum að slíkar
aðgerðir séu gerðar á Íslandi. Þær
stofna heilsu og öryggi kvenna í
hættu og eru algerlega óþarfar. Allar
aðgerðir eru áhættusamar og að
skera í heilbrigðan vef er óábyrgt og
fáránlegt.“
Makar gera kröfur
um þrengri leggöng
Ljósmæður hafa tekið eftir nokkrum
tilfellum á Íslandi þar sem konur
hafa ákveðið að þrengja leggöng sín
til þess að standast kröfur karlmanna
um kynlíf. Þrengri leggöng skili körl-
um meiri örvun.
Áslaug Hauksdóttir er ein þeirra
ljósmæðra sem hafa haft miklar
áhyggjur af þróun mála hvað varðar
lýtalækningar á Íslandi. Hún segist
vita til þess að makar kvenna þrýsti
á þær að fara í aðgerðir sem þess-
ar. Þeim þyki leggöngin of víð eft-
ir fæðingu og hafi áhyggjur af því að
kynlíf þeirra líði fyrir þessa breytingu
á líkama barnsmæðra sinna. Áslaug
vill einnig sérstaklega benda á þá
sýkingarhættu sem konur eiga yfir
höfði sér fari þær í slíkar, óþarfa að-
gerðir. „Mér finnst eins og það vanti
algjörlega allt um aukaverkanir eins
og til dæmis blæðingar, sýkingar og
fleira í kjölfarið á því sem getur gerst
við allar aðgerðir. Lausungin í þess-
um málum hér á landi stofnar heilsu
og öryggi kvenna í hættu.“
Hættuleg þróun
Undir þetta tekur Ebba Margrét
Magnúsdóttir, fæðingar- og kven-
sjúkdómalæknir. Hún hefur fjallað um
mikla fjölgun lýtaaðgerða á kynfær-
um kvenna og veltir upp spurningum
varðandi hvort þörfin fyrir aðgerðirn-
ar sé líkamleg eða andleg og hversu
raunveruleg hún sé. á ráðstefnu um
aðgerðir sem þessar sagði hún klám-
væðing og útlitsdýrkun hafa leitt til
hættulegrar þróunar, ekki síst varð-
andi kynheilbrigði kvenna. Samfé-
lagið allt, stjórnvöld, heilbrigðis- og
menntakerfi og foreldrar, þurfi að
spyrna við fótum og berjast gegn því
að kynfæri kvenna séu limlest, en að-
gerðir á kynfærum kvenna hafa færst
mjög í vöxt á síðustu árum. „Sérstak-
lega hefur fjölgað aðgerðum þar sem
innri skapabarmar kvenna eru skornir
og styttir,“ sagði Ebba.
Leggöngin mótuð eins og
bárujárn
Ljósmæður og fæðingarlæknar víða
um heim hafa sérstakar áhyggjur af
aðgerðum þar sem leggöng kvenna
eru þrengd. Aðgerðirnar verða sí-
fellt fjölbreyttari og Áslaug Hauks-
dóttir nefnir framúrstefnulegar að-
gerðir lýtalækna í Rússlandi. „Ef ekki
verður farið að fræða almenning um
þessar aðgerðir, þá verður bara geng-
ið lengra. Ég heyrði um daginn að
Rússar séu orðnir ansi duglegir, þeir
þrengja leggöng og reyna að hafa þau
svolítið hrjúf eða svona eins og báru-
járn þannig að það sé notalegra fyrir
karlinn. Hef þessa sögu frá fæðingar-
lækni. Mér finnst þetta allt gert í því
augnamiði að halda konum á mott-
unni og ala á minnimáttarkennd.“
Umræða um aðgerðir á
kynfærum, þá sérstaklega skapa-
börmum kvenna, hefur verið mikil
undanfarið.
Einn þeirra lýtalækna sem hafa
gert aðgerðir á skapabörmum kvenna
er Ágúst Birgisson. Áslaug Hauks-
dóttir gagnrýnir harðlega málflutn-
ing hans um aðgerðir á kynfærum
kvenna í viðtölum við Stöð 2 og mbl.
is og samanburð hans á þessum að-
gerðum við aðgerðir á forhúð karla.
„Í viðtalinu við Ágúst kom fram
að konur fyndu fyrir óþægindum frá
ytri burðarbörmum, að þær gætu
ekki hjólað eða farið á hestbak, ekki
hlaupið og gætu ekki verið í þröng-
um buxum.
Ég hélt fyrst að hann væri að tala
um stór kynfæri karla, en svo kom nú
annað í ljós. Ég fór líka að velta fyr-
ir mér hvort vaxtarlag kvenna hefði
stökkbreyst en svo er ekki. Karlar
kvarta ekki og vilja ekki láta snerta
við sínum líffærum og líta á þetta allt
sem algjört djásn. Konum er talin trú
um að þær séu illa hannaðar og ekki
nógu fallegar og það verði alltaf að
vera að laga eitthvað hjá þeim. Það
sem sló mig hvað mest er að Ágúst
nefndi að mæður eru að koma með
dætur sínar í aðgerðir. Það er hreint
og klárt barnaverndarmál. Brjósta-
aðgerðirnar eru virkilega vel búnar
að festa sig í sessi, svo nú er komið
að kynfærum kvenna. Lýtalæknarnir
verða að hafa nóg að gera,“ segir Ás-
laug sem ber þeim ekki góða söguna.
Hún hefur samanburðinn því hún
hefur unnið sem ljósmóðir í öðr-
um löndum og tekið á móti börnum
kvenna sem hafa verið illilega um-
skornar.
Framkvæma umskurði
í skjóli menntunar
„Ég hef tekið á móti börnum hjá kon-
um, frá Afríku, sem eru umskorn-
ar og eftir fyrsta skiptið sem ég gerði
það leið mér svo illa að ég svaf ekki í
nokkurn tíma. Umskurður er greind-
ur í fjögur stig eftir því hve mikið er
tekið í burtu af kynfærum konunn-
ar. Það sem lýtalæknar eru að gera
hér á landi er að þeir eru að fremja
annarrar gráðu umskurð í einhverj-
um tilfellum. Við Vestur landabúar
höfum hneykslast og fordæmt þessa
eyðileggingu á eðlilegum líffærum
kvenna í Afríku og víðar. Lýtalæknar
framkvæma þessar aðgerðir í skjóli
menntunar sinnar. Ég held ég megi
segja að umskurður kenna sé bann-
aður með lögum hér á Íslandi eins og
í nágrannalöndum okkar. Ef svo er
ekki þá verður að skora á Alþingi að
tryggja öryggi kvenna hér á landi og
banna umskurð alfarið.“
Varhugaverðar aðgerðir
Ljósmæður sem blaðamaður ræddi
við eru allar sammála um að það
þurfi sérstakt sjálfstyrkingar- og
fræðsluátak í þessum efnum.
„Það þarf mikið átak í þessum
efnum, konur þurfa að vita hvaða
áhættu þær eru að taka. Aðgerðir á
kynfærum kvenna í fegrunarskyni
geta verið varhugaverðar. Mikið af
taugaendum og kirtlum er í skapa-
börmum sem eiga sinn þátt í eðlilegri
skynjun og kyn svörun. Nokkur hætta
er á sýkingum og blæðingum í kjölfar
slíkra aðgerða,“ segir Áslaug Íris.
Skortur á upplýsingum
Stalla hennar og nafna, Áslaug
Hauksdóttir, segir að auki lítið um
upplýsingar um aðrar aðgerðir sem
eru framkvæmdar. Lýtalæknar beri
fyrir sig lög um persónuvernd og með
því stofni þeir heilsu kvenna í hættu.
Upplýsinga sé þörf um fjölda og eðli
aðgerða til þess að hægt sé að rann-
saka áhættu eða ávinning. „Þá er lítið
fjallað um aðrar aðgerðir sem gerðar
eru í kringum kynfæri og endaþarm
og tengjast klámiðnaði. Til að mynda
hvíttingu á húð í kringum kynfæri.
Þessar aðgerðir eru framkvæmdar og
fróðlegt væri að vita hvaða efni eru
notuð við það. Hvort einhver eitur-
efni eru notuð sem síðan fara út í
blóðrásina?“ n
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
„Konur
þurfa
að vita hvaða
áhættu þær
eru að taka
Embætti Land-
læknis fær engar
upplýsingar
Lýtalæknar þurfa að skila sjúkraskrám
um aðgerðir sem þeir framkvæma. Þetta
telur Geir Gunnlaugsson landlæknir
skýrt í lögum. Deilur um afhendingu
upplýsinga frá lýtalæknum til embættis
landlæknis hafa staðið yfir frá því PIP-
brjóstapúðamálið svokallaða kom upp,
en fyrirtækið sem framleiddi púðana
notaði iðnaðarsílikon í þá.
„Það er erfitt að fylgja eftir málum
kvenna og fylgjast með þróun í aðgerð-
um, fjölda þeirra og eðli,“ segir Geir.
„Embætti landlæknis fær engar
upplýsingar og því er erfitt að standa að
rannsóknum eða fræðslu hvað varðar
heilsufarsleg málefni kvennanna,“ segir
hann enn fremur.
Þá skilaði Persónuvernd inn ályktun
á sínum tíma þar sem kom fram að
landlæknir ætti ekki að fá að safna í
sérgrunn fyrir brjóstaaðgerðir.
„Það eru til lög um landlækni og lýð-
heilsu og þar kemur skýrt fram lögboðin
skylda embættis landlæknis til að safna
heilbrigðisskrám í þeim tilgangi að fylgj-
ast með heilsufari þjóðarinnar og gæðum
heilbrigðisþjónustu,“ segir Guðrún.
„Þetta hefur verið vandamál, við
höfum okkar lögboðnu skyldu til að
halda þessar heilbrigðisskrár og kalla
eftir gögnum frá heilbrigðisþjónustunni
og almennt eru læknar að skila upplýs-
ingunum, en lýtalæknar skera sig úr í
þessum efnum,“ bætir Guðrún við.
Skilgreining
Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunar
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin skil-
greinir umskurð kvenna sem allar óþarfa
aðgerðir á kynfærum kvenna. Skilgrein-
ingin er í þremur flokkum. Í flokk 1 fellur
umskurður þar sem hluti af skapa-
börmum er tekinn í burtu. Í flokk 2 falla
aðgerðir þar sem snípurinn er skorinn til
og innri og /eða ytri skapabarmar teknir.
Í flokki 3 eru alvarlegustu umskurðirnir,
þar er snípur fjarlægður og skapabarmar
fjarlægðir, bæði innri og ytri.
Konur þurfa fræðslu Ljós-
mæður sem blaðamaður DV ræddi
við vilja aukna fræðslu til kvenna
um afleiðingar óþarfa aðgerða á
líkama kvenna. Mynd ReuteRS
Lausung í málum kvenna „Mér finnst eins og það vanti algjörlega allt um aukaverkanir
eins og til dæmis blæðingar, sýkingar og fleira í kjölfarið á því sem getur gerst við allar aðgerðir.
Lausungin í þessum málum hér á landi stofnar heilsu og öryggi kvenna í hættu.“ Mynd SiGtRyGGuR ARi