Dagblaðið Vísir - DV - 14.03.2014, Blaðsíða 54

38 Lífsstíll Helgarblað 14.–17. mars 2014
Það sem ber
að varast
Snjóflóðahætta stjórnast af þrem-
ur þáttum; landslagi, stöðugleika
snjóþekjunnar og fólki. Til að gera
ferðalög hættuminni þarf sá sem
ferðast að spyrja sig spurninga:
n Hvernig er landslagið?
n Er líklegt að snjóflóð gætu fallið?
n Er snjórinn stöðugur?
n Hverjar yrðu afleiðingarnar ef
snjóflóð félli hér?
Veðrabrigði sem hafa neikvæð
áhrif á stöðugleika snjóþekju:
n Áköf snjókoma
n Rigning
n Skafrenningur
n Snögg hlýnun
n Snjórinn hitnar að bræðslumarki
n 20 sm eða meira af snjó hefur
fallið síðustu daga
Veðrabrigði sem hafa jákvæð
áhrif á stöðugleika snjóþekju:
n Kólnun, sérstaklega eftir þíðu
n Nokkrir dagar með fremur
mildu veðri
Þegar þú sérð eða heyrir veður-
spána spurðu þig þá hvaða áhrif
hún hafi á snjóþekjuna. Þegar þú
ert á ferð á fjöllum taktu þá eftir
hvernig veðrið er og hugsaðu um
hvaða áhrif veðrið hafi á snjó-
þekjuna
Vísbendingar um yfirvofandi
snjóflóðahættu.
Nýfallin snjóflóð í svipuðum
brekkum. Það er engin betri vís-
bending um yfirvofandi snjó-
flóðahættu. Reyndu að forðast
brekkur með svipaðan halla sem
snúa í sömu átt eða eru í svipaðri
hæð og brekkur þar sem snjóflóð
hafa fallið.
Vúmp-hljóð
Vúmp-hljóð heyrist þegar veikt
lag fellur saman í snjóþekjunni.
Þá er sagt að náttúran sé að öskra
snjóflóðahætta! Forðið ykkur úr
snjóflóðabrekkum!
Stækkandi sprungur
Þegar sprungumyndun sést í
hlíðunum eða þegar snjórinn
brotnar undan manni gefur það
til kynna að flekaflóð geti farið
af stað.
Skafrenningur
Vindsöfnun á svæðum má sjá
þegar öldur af snjó myndast í
lægðum og gjarnan myndast
hengjur.
Skyndileg hlýnun
Skyndileg hlýnun, einkum ef
hitastigið fer yfir frostmark, eykur
líkur á snjóflóðum.
Holhljóð
Holhljóð í snjónum líkt og sleg-
ið sé á trommur gefa sterklega
til kynna að í snjónum sé veikt
snjólag.
Nýsnævi
Flest snjóflóð falla stuttu eftir
snjókomu. Klapppróf er notað
til að skoða veik lög efst í snjó-
þekjunni. 30 sm súla er skor-
in frá snjóþekjunni og efstu 30
til 40 sm eru settir á skóflublað-
ið. Skóflunni er síðan hallað um
15° og klappað undir hana, fyrst
létt og svo fastar. Ef snjóþekj-
an brotnar í láréttum fleti gefur
það til kynna að veik lög séu til
staðar í þekjunni. Til að flekaflóð
geti myndast þarf sterkari snjór
að vera ofan á veikari snjó. Veikt
lag er snjór sem binst illa saman
og/eða binst illa undirliggjandi
lagi, undirliggjandi lag mynd-
ar rennslisflöt fyrir flekaflóð. Til
að finna þessi veiku lög er gott
að grafa gryfju til að finna veiku
snjólögin.
Snjóflóðahætta
vofir yfir á fjalli
Hvað ber að varast áður en haldið er á fjöll að vetri til?
Huga að færð Í fjalllendi
að vetri til þarf að huga
vel að leiðavali. Myndin er
tekin í ferð FÍ á Snæfellsjökul
þegar um 260 manns tóku
þátt í Jónsmessugöngu FÍ á
jökulinn.
V
etrarferðamennska hefur
aukist mikið undanfarin
ár og nú stunda þúsund-
ir manna útivist og fjalla-
mennsku af einhverju tagi
yfir vetrarmánuðina. Vetrarferða-
mennska er sannarlega heillandi
en henni fylgja um leið hættur sem
ferðamenn þurfa að hafa í huga.
Snjóflóð er ein af þeim hættum sem
þarf að hafa í huga og varast í ferð-
um að vetri til.
Koma snjóflóðum sjálf af stað
Snjóflóðum er gjarnan skipt í lausa-
snjóflóð og flekaflóð. Lausasnjó-
flóð eiga upptök sín í einum punkti.
Gjarnan sem snjóbolti. Snjóflóða-
farvegur skiptist í upptakasvæði,
fallbraut og snjóflóðatungu. Upp-
takasvæði liggur efst í snjóflóða-
farvegi og er allt það svæði þar
sem upptök snjóflóðs eru hugsan-
leg. Fallbraut er þar sem snjóflóðið
rennur niður og snjóflóðatunga þar
sem það stöðvast.
Flekaflóð eiga sér stað þegar fleki
af snjó brotnar frá snjóþekjunni og
rennur af stað niður brekku. Þetta
gerist þegar snjór með tiltölulega
mikla samloðun liggur ofan á snjó
sem er með litla samloðun eða ofan
á veiku lagi. Fólk sem slasast í snjó-
flóðum kemur þeim yfirleitt sjálft
af stað og oftast er um að ræða
þurr flekaflóð. Þurrum og blautum
snjóflóðum er gjarnan skipt í tvær
megintegundir, lausasnjóflóð og
flekaflóð.
Að þekkja snjóflóðafarveg
Þegar ferðast er um fjalllendi yfir
vetrarmánuðina er mikilvægt að
þekkja svæði þar sem snjóflóð geta
fallið. Nokkur atriði skipta mestu
máli til að þekkja snjóflóðafarveg.
Það er að algengasti upptakahalli
flekaflóða er 30–45°.Hæð yfir sjáv-
armáli skiptir líka miklu máli. Snjó-
flóðahætta er þar að auki oft meiri í
aukinni hæð vegna þess að þar snjó-
ar meira og vindur er sterkari. Af-
staða til sólar hefur líka sitt að segja.
Norðurhlíðar fjalla eru gjarnan
lengur óstöðugar því þar er kaldara
en í suðurhlíðum. Snjóflóðahætta er
meiri í norðurhlíðum en suðurhlíð-
um á köldum vetrardögum. Suður-
hlíðar fjalla verða oft veikari fyr-
ir snjóflóðum en aðrar hlíðar þegar
sólin er hátt á lofti. Gil og skálar eru
yfirleitt hættulegri en aðrar brekk-
ur því þar er erfiðara að leita skjóls.
Fólk sem lendir í snjóflóðum í gilj-
um berst gjarnan að miðju gilsins
þar sem krafturinn er mestur og lík-
legast að grafast djúpt. Snjór get-
ur safnast saman í giljum úr ólíkum
vindáttum. Annar barmur gilsins
getur verið með stöðugum snjó á
meðan hinn er með mjög óstöðug-
um snjó. Grjót og tré sem standa
upp úr snjóþekjunni virka gjarnan
eins og akkeri fyrir snjóinn.
Halda sig frá bröttum hlíðum
Oftast eiga flekaflóð upptök sín í
kúptum hluta brekkunnar. Stærð
brekku getur líka skipt máli því stór
brekka getur borið meiri snjó og
myndað stærri snjóflóð.
Breiðir dalsbotnar eru gjarn-
an öruggari en umliggjandi hlíð-
ar. Hryggir eru yfirleitt öruggir fyrir
snjóflóðahættu, en þó ber að vara
sig á hengjum sem kunna að vera
öðru hvorum megin við hrygginn.
Gott er að ferðast um flata hluta
brekkunnar og halda sig frá brött-
um hlíðum. Þar sem ekki er hægt
að forðast brattar hlíðar skal fara
um þær eins ofarlega og hægt er.
Haldið ykkur frá íhvolfum brekkum
ef hætta er á snjóflóðum. Ef ekki er
hjá því komist að ferðast um snjó-
flóðahættusvæði má minnka áhætt-
una með því að láta einn fara yfir
ótrygga hlutann í einu og að ferða-
félagar fylgist með.
Ekki stoppa í miðri brekku, farið
á öruggari stað. Horfið á þá sem eru í
brekkunni. Gerið fyrirfram ákveðna
áætlun: Hver skal fara fyrst? Hvar
skal stoppa? n
Fjallaferð
Fararstjórar á
fjöllum.
Fegurð á
fjöllum Það
getur verið fallegt
um að litast í
vetrarfærðinni.