Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.2014, Page 18

Vikublað 20.–22. maí 201418 Fréttir Erlent
Herragarður hýsir
svarta sögu Breta
n Myrk leyndarmál líta dagsins ljós n Allt frá þrælaverslun til fangabúða
S
íðastliðinn þriðjudag veitti
breska utanríkis- og sam-
veldisráðuneytið fámennum
hópi blaðamanna takmark-
aðan aðgang að skjalasafni
sínu í Hanslope Park, en segja má að
þar séu geymd skjöl sem fela myrk-
ustu leyndarmál breska heimsveld-
isins. Utanríkis- og samveldisráðu-
neytið hefur í gegnum tíðina deilt
skjalasafninu með leynisþjónustun-
um MI5 og MI6. Þrátt fyrir bresk lög
sem segja til um að ekki megi halda
skjölum leynilegum lengur en í þrjá-
tíu ár má finna skjöl í Hanslope
Park allt frá sautjándu öld sem al-
menningur hefur ekki fengið að
líta augum. Efni þessara leynilegu
skjala spannar allt frá þrælaverslun
á öldum áður til leynimakks kalda
stríðsins.
Tuttugu og fimm þúsund
hillumetrar
Rekja má sögu skjalasafnsins í
Hanslope Park til ársins 1941 er
varnarmálaráðuneytið breska lagði
hald á eignina sem hafði fyrrum ver-
ið herragarður. Í seinni heimsstyrj-
öld var herragarðurinn notaður sem
njósnamiðstöð en með breytum
aðstæðum varð hlutverk gamla
höfðingjasetursins æ meira skjala-
geymsla. Njósnahlutverk setursins
var þó aldrei gefið alfarið upp á bát-
inn og enn í dag er deild þar sem snýr
að netöryggi. Í heildina áætlar ráðu-
neytið að um 1,2 milljónir leynilegra
skjala sé geymd í Hanslope Park,
sem samsvarar um tuttugu og fimm
þúsund hillumetrum.
Tregða hjá yfirvöldum
Um áratugaskeið viðurkenndu bresk
stjórnvöld ekki tilvist skjalasafnsins
og þrátt fyrir ákveðna viðleitni ný-
lega til að opna aðgang að skjölun-
um gætir þó enn nokkurrar tregðu
hjá yfirvöldum. Síðastliðinn þriðju-
dag kynntu yfirvöld áætlun sína sem
segir til um að sextíu þúsund skjöl
sem flokkuð hafa verið sem mjög
mikilvæg verði gerð almenningi að-
gengileg á næstu fimm árum. Von-
ast utanríkis- og samveldisráðu-
neytið til að önnur skjöl verði tilbúin
árið 2027. Ástæðan fyrir þessari töf
er að þrátt fyrir að háan aldur skjal-
anna er talið nauðsynlegt að farið sé
yfir hvert einasta skjal og viðkvæmni
þess rýnd og svo ritskoðað eftir því.
Eru uppi miklar efasemdir um að
þessi áætlun gangi eftir í ljósi þess
að það tók sömu stofnun tvö og hálft
ár að hleypa í gegn um tuttugu þús-
und skjölum tengdum nýlendum
Breta. Síðastliðinn október áætlaði
The Guardian að skjölin yrðu tilbú-
in árið 2350 með sama áframhaldi.
Vitnisburður um ódæðisverk
Ef skjölin munu nokkurn tímann
líta dagsins ljós þá munu þau að öll-
um líkindum varpa ljósi á myrkustu
skúmaskot breskrar sögu. Vitað er að
í skjalasafninu eru geymd gögn sem
varða meðal annars Falklandseyja-
stríðið, óhæfuverk á Írland og í Hong
Kong, ráðabrugg og áróður á tím-
um kalda stríðsins, þrælaverslun,
og stríðsglæpi í seinni heimsstyrj-
öld. Katie Engelhart, blaðamaður
tímaritsins Vice, var á meðal þeirra
sem fengu að fara í skoðunarferð
um skjalasafnið. Meðal þeirra skjala
sem Engelhart segist hafa barið
augum var rannsókn á vopnasölu
til Síerra Leóne, bréfaskipti varð-
andi þrælaverslun á árunum 1858
og 1859, og dagbók Donald Duart
Maclean, njósn ara KGB í Bretlandi.
Svört saga Breta
Skuggalegustu gögnin í skjalasafn-
inu í Hanslope Park varða þó ný-
lendur Breta í Afríku. Árið 2011
höfðuðu aldraðir kenískir ríkis-
borgarar skaðabótamál gegn breska
utanríkis- og samveldisráðuneytinu
vegna misþyrminga af hálfu breskra
nýlenduyfirvalda. Fyrst um sinn var
óskað eftir því að ráðuneytið veitti
aðgang að gögnum tengdum ofríki á
nýlendutímanum. Ráðuneytið sagð-
ist þá ekki hafa nein gögn en eftir
úrskurð dóms kom í ljós að skjölin
voru um fimmtán hundruð talsins.
Lýsa þau svartri sögu breska ríkisins
í Afríku. Eitt skjalið var bréf frá ár-
inu 1953 skrifað af breskum dóms-
málaráðherra Keníu þar sem hann
líkir aðstæðum í fangelsum þar við
útrýmingarbúðir Þriðja ríkisins.
Annað skjal er símskeyti frá sama
tíma þar sem breskur liðsforingi er
sagður hafa brennt kenískan mann
lifandi. Kenísku öldungarnir unnu
skaðabótamálið. n
Hjálmar Friðriksson
hjalmar@dv.is
Fékk aðgang Katie Engelhart, sem
meðal annars skrifar fyrir Vice og Guardian,
fékk aðgang að skjalsafninu ásamt öðrum
blaðamönnum.
Njósnamiðstöð Hanslope
Park séð að ofan. Vegna þess sem
þar fer fram er bannað að taka
ljósmynd af sjálfri samstæðunni.
Skjöl Óheyrilegt magn af leynilegum skjöl-
um er geymt í Hanslope Park. MyNd Vice
1 matsk. safieða 1 hylki.
F æ s t í a p ó t e k u m , h e i l s u b ú ð u m , F j a r ð a r k a u p o g K r ó n u n n i .
Jafnvægi og vellíðan
lifestream™
nature’s richest superfoods
Sagðir safna liði við Víetnam
Vaxandi spenna milli Kína og Víetnams vegna olíuborpalls
S
vo virðist sem Kínverjar séu
að auka herstyrk sinn umtals-
vert við landamæri Kína og Ví-
etnam. Kínverjar sem búa við
landamærin hafa deilt ljósmyndum
á netinu, sem eru sagðar vera tekn-
ar 16. og 17. maí, sem sýna mikinn
fjölda hermanna, skriðdreka og stór-
skotaliðs við landamærin. Samkvæmt
heimildum Epoch Times voru ljós-
myndirnar teknar í Pingxiang-borg
við landamæri Kína og Víetnam.
Gífurleg spenna hefur verið á milli
landanna vegna byggingu olíubor-
palls í eigu kínverska ríkisfyrirtæk-
isins CNOOC aðeins hundrað og
tuttugu sjómílur frá landamærum
Víetnam. CNOOC er eitt þeirra fyrir-
tækja sem leitar að olíu við Dreka-
svæðið. Olíuborpallurinn er við
Paracel-eyjar en yfirráð Kínverja yfir
þeim hafa verið talin umdeild og gera
Víetnamar tilkall til þeirra.
Þann 11. maí hófust mótmæli
vegna áforma Kínverja. Þróuðust
mótmælin út í uppþot gegn kínversk-
um íbúum landsins. Talið er að tutt-
ugu og einn hafi látist í óeirðunum
og tugir slasast og báru mótmæl-
endur auk þessa eld að fjölmörgum
verksmiðjum í eigu Kínverja. Víetna-
mar á Íslandi mótmæltu fyrir utan
kínverska sendiráðið á mánudag. Í
kjölfar uppþotanna hefur kínverska
utanríkisráðuneytið varað alla ríkis-
borgara við að ferðast til Víetnam sem
og sent fimm skip til að flytja þúsund-
ir kínverskra ríkisborgara úr landinu.
Þann 15. maí síðastliðinn varði
Fang Fenghui, herforingi í kínverska
hernum, ákvörðun yfirvalda um að
bora eftir olíu í heimsókn sinni til
höfuðstöðva varnarmálastofnunar
Bandaríkjanna. Notaði hann þá tæki-
færið til að vara Bandaríkjamenn við
taka afstöðu í málinu. „Það er mögu-
legt að þessi deila geti haft áhrif eða
truflað samskipti landanna,“ var haft
eftir Fang. n
hjalmar@dv.is
Safna liði Hér má sjá eina þeirra mynda
sem íbúar við landamæri Víetnam og Kína
hafa deilt á netinu. Myndin er sögð vera
tekin í Pingxiang-borg.
Rotnandi lík
í háskóla
Hundruð líka, sem höfðu verið
gefin til vísindastarfs, hafa verið
geymd við stofuhita í kjallara
Complutense-háskólans í Madrid
um árabil. Spænska dagblaðið El
Mundo greindi frá þessu á mánu-
dag. Í frétt dagblaðsins eru að-
stæður í kjallaranum sagðar vera
martraðarkenndar og líkjast einna
helst hryllingsmynd. Sýna myndir
sem fylgja fréttinni svartar rotn-
aðar fætur ofan á ruslatunnum
og líkamspörtum raðað handa-
hófskennt í hillur. Líkti dagblaðið
líkunum við múmíur.
Líkin eru talin vera tvö hund-
ruð og fimmtíu talsins og eru öll
geymd í þrjátíu fermetra herbergi í
kjallara háskólans. Í samtali við El
Mundo sögðu starfsmenn háskól-
ans ekkert óeðlilegt við fyrirkomu-
lagið. „Við erum ekki ríkur háskóli
og það er engin heilsufarsleg
hætta af þessu. Sá sem sér um
líkbrennsluofninn okkar settist í
helgan stein um jólin og verka-
lýðsfélögin banna okkur að aug-
lýsa starfið því að þeirra sögn er
ofninn í ónothæfu ástandi,“ var
haft eftir Ramón Mérida, deildar-
forseta líffræðideildar háskólans.
Hann viðurkenndi þó í sama sam-
tali að sum líkin væru fimm ára
gömul.
Háskólinn svaraði frétt El
Mundo samdægurs og sagði að
búið væri að finna lausn á vanda-
málinu, útfararstofa muni fjar-
lægja líkin á komandi dögum.
Talið er að háskólinn fái fimmtíu
lík á ári. Að sögn dagblaðsins hef-
ur þeim fjölgað mikið á síðast-
liðnum árum sem gefa lík sitt til
vísinda. Er það gert til að spara
útfararkostnað.
Fleygði dóttur
sinni í laugina
Karlmaður í Arizona hefur
verið handtekinn fyrir að
henda tæplega tveggja ára
gamalli dóttur sinni út í sund-
laug. Með þessu ætlaði mað-
urinn að refsa telpunni sem
hafði misst út í laugina fimm
vikna gamlan hvolp. Annar
gestur í sundlauginni bjarg-
aði stúlkunni úr lauginni.
Öryggismyndavélar í sund-
laugargarðinum sýna atvikið
greinilega og hefur maðurinn
því verið hnepptur í varðhald.