Dagblaðið Vísir - DV - 30.09.2014, Qupperneq 21

Umræða 21Vikublað 30. september–2. október 2014
Þetta var skoðað
eitthvað
Ég er bara mjög
ánægður
Þetta er umbun
Ólafur Magnússon sakar Þórólf Gíslason um að hafa stöðvað bankalán til Mjólku. – DV Fangelsisstjóri á Litla-Hrauni segir fanga hafa fengið að fara í veiði. – DV Skúli Mogensen ætlar að halda áfram að fjármagna WOW air þrátt fyrir tap. – DV
Mest lesið
á DV.is
1 Unga konan dó vegna eitrunar
Andlát íslensku konunnar sem lést í
borginni Algeciras á Spáni 16. september
síðastliðinn er nú rannsakað af lög-
reglunni á Spáni sem eitrun, samkvæmt
svörum ræðismanns Íslands á Malaga,
Per Dover Petersen.
56.214 hafa lesið
2 Skeljagrandabróðir flúinn til Algeciras
Kristján Markús Sívarsson flutti til
Algeciras á Spáni í upphafi mánaðar,
stuttu eftir að hann losnaði úr gæslu-
varðhaldi vegna gruns um aðild að
Vogamálinu.
44.605 hafa lesið
3 Gerðu grín að ummæl-um um múslima og
mosku
„Þetta er allavega konan sem er á móti
moskum í Reykjavík, horfið á hana. Engir
múslimar og [… ógreinilegt orð …] fatl-
aðir [?],“ sagði Guðfinna Jóhanna Guð-
mundsdóttir, í samkvæmi hagfræði- og
stjórnmálafræðinema þar sem hún birt-
ist óboðin ásamt Vigdísi Hauksdóttur og
Sveinbjörgu Birnu Sveinbjörnsdóttur, 20.
september síðastliðinn.
42.107 hafa lesið
4 Eyjólfur Kristjánsson missti húsið
Þann 10. september síðastliðinn var bú
Eyjólfs Kristjánssonar tónlistarmanns
tekið til gjaldþrotaskipta. Í viðtali við DV
í ágúst 2013, sagðist hann hafa fundið
mikið fyrir hruninu og yrði ekki hissa ef
hann missti húsið.
35.388 hafa lesið
5 Bruninn í Brekkubæjar-skóla: „Börnin í bekkn-
um hans horfðu sum á son
minn brenna“
Nemandi í grunnskólanum Brekku-
bæjarskóla á Akranesi hlaut brunasár
þegar kveikt var á neyðarblysi í einni
kennslustofu á yngsta stigi skólans
þann 22. september. Nú hefur faðir
nemandans stigið fram og greint frá því
að sonur hans sé alvarlega slasaður eftir
að hafa handleikið gamalt neyðarblys
sem honum hafði áskotnast.
34.706 hafa lesið
6 „Það er ekkert til sem heitir heilbrigð notkun á
sterum“
„Þetta eru ólögleg efni sem eru mjög
óholl líkamanum,“ segir Valgerður
Rúnarsdóttir, læknir á Vogi, aðspurð út
í orð vaxtarræktarkonunnar Ragnhildar
Gyðu Magnúsdóttur um að hún noti
stera skynsamlega.
34.501 hafa lesið
Myndin Vatnsveður Suðaustanslagveður gekk yfir landið á mánudag með tilheyrandi úrhelli. Útlit er fyrir rigningarveður fram eftir vikunni. Mynd Sigtryggur Ari
F
ram kemur í úttekt DV í dag
að ýmsar stofnanir sem fást
við rannsóknir og eftirlit eigi
undir högg að sækja. Auðvelt
er að benda á firnamikinn
niðurskurð hjá embætti sérstaks
saksóknara. Fjárframlagið í frum-
varpi til fjárlaga 2015 er varla fjórð-
ungur af því sem það var til embætt-
isins þegar það hafði mest umleikis
þremur til fjórum árum eftir hrun.
Samt er starfinu hvergi nærri lok-
ið og fjöldi mála, sem hruninu eru
óviðkomandi, hrannast inn á borð
embættisins.
Ekki aðeins skert fjárframlög
En atlagan að þessum stofnunum
getur verið af öðrum toga. Hún tek-
ur á sig afleita mynd þegar stjórn-
völd sjálf taka til við að gera þær
tortryggilegar. Látum vera þótt lög-
fræðingar bankamanna og annarra
sakborninga eftir bankahrunið ha-
mist í embætti sérstaks saksóknara.
Látum vera þótt MS eða Skag-
firska efnahagssvæðið reyni að gera
Samkeppniseftirlitið tortryggilegt.
Málið verður hins vegar ískyggilegra
þegar ráðherrar taka undir slíkan
áróður og bæta jafnvel í. Slíkt er vel
þekkt úr sölum Alþingis t.d. í um-
ræðum um olíusamráðsmálið fyrir
meira en áratug. Nýleg dæmi eru svo
um tilraunir Hönnu Birnu Kristjáns-
dóttur innanríkisráðherra til að gera
embætti umboðsmanns Alþingis
tortryggilegt. Fjárframlög til eftirlits
og rannsókna í þágu borgaranna eru
undir Alþingi komin. Vel er hægt að
lesa forgangsröðun og áherslur út úr
fjárlagafrumvarpi efnahags- og fjár-
málaráðherra í þessu efni.
gagnleg kunnátta til landsins
Almennir borgarar eiga mikið undir
því að embætti sérstaks saksóknara
haldi velli og vinni áfram að rann-
sókn efnahagsbrota. Fyrir hrun lifði
yfirstétt þessa lands í hægindum
refsileysis undir merkjum óheil-
brigðs samgangs milli stórra við-
skiptablokka og stjórnmála. Rann-
sókn efnahagsbrota var frumstæð
og sárlega skorti sérhæfða rannsak-
endur á því sviði eins og GRECO
benti á löngu fyrir hrun. (GRECO
er stofnun á vegum ríkja sem eiga
aðild að Evrópuráðinu og fæst hún
við að rannsaka spillingu í aðildar-
löndunum og mæla fyrir um úrbæt-
ur.) Frá stofnun embættis sérstaks
saksóknara hefur mikil þekking og
kunnátta við rannsókn efnahags-
brota og saksókn fyrir slík brot færst
inn í landið. Fyrir það ber að þakka.
Raunar á almenningur mikið undir
því að embættið haldi velli og fái að
vinna sín störf án áreitni frá Alþingi
sem nú ætlar að skera embættið nið-
ur við trog. Áreitni lögfræðinganna
er hins vegar daglegt brauð og fastur
liður í lífi og starfi þeirra sem vinna
hjá embætti sérstaks saksóknara.
Svipaða sögu má segja af
Samkeppniseftirlitinu. Samkeppn-
islög byggja ekki á neinum geðþótta
um það hvar ríkja eigi samkeppni og
hvar ekki og að mestu leyti erum við
háð tilskipunum ESB um heilbrigða
viðskiptahætti og samkeppni. Al-
menningur skilur vel grundvöll
heilbrigðrar samkeppni um leið og
hann áttar sig betur en áður á því að
þeir sem ná undirtökum á markaði
hatast við hana. Og hafa alltaf gert.
Hættumerki
Eva Joly rannsakaði spillingarmál
í Frakklandi árum saman undir
vernd lífvarða. Hún varaði við atlög-
um af þessum toga þegar leitað var
til hennar fljótlega eftir hrun. Hún
var þess fullviss að embætti sér-
staks saksóknara yrði gert tortryggi-
legt af hálfu verjenda bankamanna
og útrásarvíkinga. Boðskapur Evu
og hollráð voru fleiri og umhugs-
unarverð. Í bók sem hún skrifaði
segir hún frá yfirlýsingu sem hún
og nokkrir þekktir rannsóknardóm-
arar á meginlandi Evrópu sömdu
fyrir 10 til 12 árum. Meginregla
þeirra er þessi: „Gagnsæi er eðlileg
fylgiregla frelsis; gagnsæi án frels-
is brýtur í bága við mannréttindi. Ef
ógagnsæi fylgir frelsinu greiðir það
leið til lögbrota.“ Regla rannsóknar-
dómaranna merkir nánar til tekið
að á frjálsum markaði verði að ríkja
gagnsæi. Fari gagnsæið forgörðum
hefur leyndarhyggja tekið völdin. Í
skjóli hennar eru afbrotin framin.
Hér er því ekki haldið fram að eft-
irlitsstofnanir séu hafnar yfir gagn-
rýni og vitanlega ættu þær að búa
yfir eins konar innra eftirliti. Stunda
gagnsæi í verkum sínum. Og borg-
urunum á að vera frjálst að sækja
rétt sinn gegn þeim eða úrskurð-
um þeirra. Mörg slík úrræði eru
þrautreynd, ekki aðeins hér á landi,
heldur víða um lönd og tryggja rétt
borgaranna og fyrirtækjanna. En
sú tilfinning er afleit að sjálft fram-
kvæmdavaldið hafi horn í síðu slíkra
stofnana og sæki að þeim með bein-
um eða óbeinum hætti. Slíkt er bein-
línis hættumerki. n
Atlagan að eftirlitinu
„Frá stofnun
embættis sérstaks
saksóknara hefur mikil
þekking og kunnátta við
rannsókn efnahagsbrota
og saksókn fyrir slík brot
færst inn í landið. Fyrir
það ber að þakka.
Jóhann Hauksson
johannh@dv.is
Kjallari Samkeppnin Páll Gunnar
Pálsson og starfsmenn
Samkeppniseftirlitsins eru nú
í kröppum dansi gegn
innmúruðum hagsmunum.
Mynd Logo SAMkEppniSEftirLit
Metniðurskurður
Ólafur Þ. Hauksson
sérstakur saksóknari.
Embætti hans sætir svo
miklum niðurskurði að
ráðstöfunarfé er nú inn-
an við fjórðungur þess
sem það var árið 2011.